تصاویرِ متناقض نما در اشعارِ متنبی
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: تصویر, شعر عربی, image, معنا, Meaning, متنبی, متناقض نمایی, Arabic Poem, Paradoxical View, Textoby,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر به بررسی تصویر متناقض نما به عنوان یکی از شیوه های اسلوب بیان هنری، تصویری، تعبیری و معنایی در قصاید و قطعات دیوان ابوالطیّب متنبی پرداخته است. متناقض نمایی از پایه های قوی و پویایِ بیان هنری و خیال زنده و جذابِ متنبی است. تصویرهای بلاغی متناقض نمای وی از پیوندی بنیادین با معنا حکایت می‌کند. به طور کلّی دو نوع متناقض نمایی به صورت توأمان در کلام او هست: 1ـ متناقض نمای تصویری و شاعرانه 2ـ متناقض نمای تعبیری و معنایی؛ که به جلوه ها و شرح هر کدام پرداخته می شود. اهمیّت متناقض نمایی در کلام متنبی تا بدان حد است که جوهر بیان شعری او محسوب می شود. وی نه تنها از این ترفند بیانی و معنایی غافل نمانده بلکه با بسامدی چشمگیر آن را به کار برده است. روش پژوهش حاضر تحلیلی ـ توصیفی می باشد و در نهایت اسلوب متناقض نمایی شاعرانه و معنایی متنبی را در هشتاد و دو مورد از قصاید و قطعات دیوان وی بررسی نموده و بازتاب و بسامد هر کدام را نشان داده است.
پژوهش حاضر به بررسی تصویر متناقض نما به عنوان یکی از شیوههای اسلوب بیان هنری، تصویری، تعبیری و معنایی در قصاید و قطعات دیوان ابوالطیّب متنبی پرداخته است. متناقض نمایی از پایههای قوی و پویایِ بیان هنری و خیال زنده و جذابِ متنبی است. تصویرهای بلاغی متناقض نمای وی از پیوندی بنیادین با معنا حکایت می‌کند. به طور کلّی دو نوع متناقض نمایی به صورت توأمان در کلام او هست: 1ـ متناقض نمای تصویری و شاعرانه 2ـ متناقض نمای تعبیری و معنایی؛ که به جلوهها و شرح هر کدام پرداخته میشود. اهمیّت متناقض نمایی در کلام متنبی تا بدان حد است که جوهر بیان شعری او محسوب میشود. وی نه تنها از این ترفند بیانی و معنایی غافل نمانده بلکه با بسامدی چشمگیر آن را به کار برده است. روش پژوهش حاضر تحلیلی ـ توصیفی میباشد و در نهایت اسلوب متناقض نمایی شاعرانه و معنایی متنبی را در هشتاد و دو مورد از قصاید و قطعات دیوان وی بررسی نموده و بازتاب و بسامد هر کدام را نشان داده است. شعر عربی، تصویر، متناقض نمایی، معنا، متنبی
منابع و مآخذ
1. قرآن مجید (1387)، ترجمه: استاد ناصر مکارم شیرازی، چاپ دوم، تهران: انتشارات اُسوه.
2. انوشه، حسن (1381)، فرهنگنامه‌ی ادب فارسی: گزیدهی اصطلاحات، مضامین و موضوعات ادب فارسی، دانش‌نامه‌ی ادب فارسی، به سرپرستی حسن انوشه، ج2، چاپ دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ سازمان چاپ و انتشارات.
3. اوحدی، مهرانگیز (1390)، تصویرهای نو در شعر کهن (غزل‌های مولانا، سعدی، حافظ)، چاپ اول، تهران: انتشارات دستان.
4. ایبرمز، مییرهوارد (1384)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، مترجم: سعید سبزیان مراد آبادی، چاپ اول، تهران: رهنما.
5. جرجانی، عبدالقاهر (1361)، اسرارالبلاغه، ترجمه: جلیل تجلیل، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
6. چناری، امیر (1377)، متناقض نمایی در شعر فارسی، چاپ اول، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
7. خوانساری، محمّد (1386)، منطق صوری، چاپ سی و دوم، تهران: آگاه.
8. داد، سیما (1371)، فرهنگ اصطلاحات ادبی (واژه نامه مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی/ اروپایی)، چاپ اول، تهران: رهنما.
9. دیچز، دیوید (1370)، شیوههای نقد ادبی، ترجمه: محمّدتقی (امیر) صدقیانی و غلامحسین یوسفی، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی.
10. ژنت، ژرار (1392)، تخیل و بیان (نقد زبانشناسی) نظریهها و کاربرد ها، ترجمه: الله شکر اسداللهی تجرق زیر نظر بهمن نامور مطلق، چاپ اول، تهران: سخن.
11. شفیعی کدکنی، محمّد رضا (1358)، صور خیال در شعر فارسی، چاپ دوم،
تهران: آگاه.
12. _______، ______ (1384)، مفلس کیمیا فروش (نفد و تحلیل شعر انوری)چاپ سوم، تهران: سخن.
13. ______، _______ (1392)، زبان شعر در نثر صوفیه درآمدی به سبکشناسی نگاه عرفانی، چاپ سوم، تهران: سخن.
14. ______، _______ (1384)، شاعر آینه ها، (بررسی سبک هندی و شعر بیدل)، چاپ ششم، تهران: آگاه.
15. ______، _______ (1389)، موسیقی شعر، چاپ دوازدهم، تهران: آگه.
16. شمیسا، سیروس (1378)، نگاهی تازه به بدیع، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات فردوس.
17. ____، ____ (1381)، بیان و معانی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات فردوس.
18. صفوی، کورش (1390)، از زبانشناسی به ادبیّات، ج2، چاپ سوم، تهران: شرکت انتشارات سوره مهر.
19. ضیف، شوقی (1362)، نقد ادبی، سیری در ادبیّات عرب، ترجمهی لمیعهی ضمیری، چاپ اول، تهران: انتشارات امیر کبیر.
20. عبدالجلیل، ج. م (1363)، تاریخ ادبیّات عرب، ترجمهی آ. آذرنوش، چاپ اول، تهران: انتشارات امیر کبیر.
21. علی بن ابیطالب (1380)، نهجالبلاغه، ترجمهی محمّد دشتی، چاپ سوم، تهران: انتشارات زهد.
22. فتوحی رود معجنی، محمود (1389)، بلاغت تصویر، چاپ دوم، تهران: سخن.
23. فردوسی، ابوالقاسم (1386)، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، ج1 و ج2، چاپ اول، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
24. فشارکی، محمّد (1390)، نقد بدیع، چاپ پنجم، تهران: سمت.
25. قیس الرازی، شمسالدین محمّد (1373)، المعجم فی معاییر اشعار العجم، به کوشش: سیروس شمیسا، چاپ اول، تهران: انتشارات فردوس.
26. محبتی، مهدی (1386)، بدیع نو: هنر ساخت و آرایش سخن، چاپ دوم، تهران: سخن.
27. منوچهریان، علیرضا (1388)، ترجمه و تحلیل دیوان متنبی، جزء اول و دوم، چاپ دوم، تهران: انتشارات زوار.
28. ______، _____ (1385)، بحرِ آتشینِ شعرِ متنبی، مجلهی زبان و ادب، سال نهم، شمارهی 29، صص: 96ـ109.
29. مولوی، جلالالدین محمّد بن محمّد (1388)، غزلیات شمس تبریز، مقدمه، گزینش و تفسیر: محمّد رضا شفیعی کدکنی، جلد اول و دوم، چاپ پنجم، تهران: سخن.
30. میر صادقی، میمنت (ذوالقدر) (1373)، واژه نامه هنر شاعری: فرهنگ تفصیلی اصطلاحات فن شعر و سبکها و مکتبهای آن، گردآورنده میمنت میر صادقی (ذوالقدر)، چاپ اول، تهران: کتاب مهناز.
31. نیکُلسون، رینولدآلین (1380)، تاریخ ادبیّات عرب، ترجمهی کیواندخت کیوانی، چاپ اول، تهران: انتشارات ویستار.
32. وحیدیان کامیار، تقی (1388)، بدیع از دیدگاه زیباییشناسی، چاپ چهارم، تهران: سمت.
_||_