تحلیل زیبایی‌شناختی شادی‌‌سروده‌های لرستان با تکیه بر ترانة «سیت‌بیارم»
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: زیباییشناسی, Lorestan, ترانه, song, لرستان, شادی‌سروده‌ها, سیت‌بیارم, Aesthetism, joyful songs, Sit biaram,
چکیده مقاله :
سیت‌بیارم به معنیبرای تو بیاورم که منظور از آن آوردن هدایا برای عروس از سوی داماد است. این ترانه بیشتر به صورت دسته‌جمعی توسط زنان، بدون نواختن موسیقی اجرا می‌شود. در این مقاله بر اساس منابع کتابخانه‌ای، کارکرد زیبایی‌شناختی ترانة سیت‌بیارم که به روش میدانی گردآوری شده، در دو بخش روساخت: آواها، واژگان، موسیقی و صورخیال و ژرف‌ساخت: عاطفه، اندیشه و معنی تجزیه و تحلیل شده است. دستاورد پژوهش نشان می‌دهد: در بخش روساخت: آواها، شور و حرکت توأم با موسیقی را گاه با آرامش و گاه با خشونت در ابیات می‌آفرینند. هم‌نشینی واژگان در تداعی عواطف و معنی شعر نقشی مؤثر دارد. در پاره‌ای از ابیات، وزن و قافیه ایراد دارد که قابل اغماض است. موسیقی درونی ابیات به ترتیب، مرهون آرایه‌های واج‌آرایی، واژه‌آرایی و جناس است و موسیقی معنوی نیز به ترتیب فراوانی، ناشی از مراعات‌نظیر، حسن‌تعلیل، اغراق و.. است. کنایه و سپس تشبیه در آفرینش صورخیال مؤثرند. در بخش ژرف‌ساخت، از نظر عاطفی شور و شادی در ابیات موج می‌زند که مرهون آواها و واژگان و ترکیب خاص آن‌ها و برخاسته از اندیشة حاکم بر ابیات است. از نظر معنی، به ترتیب فراوانی، موضوعات: عاشقانه‌ها، منابع طبیعی وملزومات زندگی روستایی عشایری در ابیات مشهود است.
‘Sit biaram’ means ‘I am bringing for you’ which describes the purpose of bringing gifts for the bride by the groom. This song is usually sung by a group of women without any accompaniment. In this article according to the library resources, aesthetic application of ‘Sit bairam’ song, which have been collected as a field study is analyzed in two sections of surface structure “sounds, words, music and imaginary forms” and deep structure or content “emotion, thought, and meaning”. A review of literature shows that in the section of surface structure in verses, the “sounds” creates the movement alongside with music, sometimes with calmness and sometimes with roughness. The words companion has an effective role in the emotional associations and meaning of a poem. In some distiches rhythm and rhyme are problematic, but they are excusable and can be ignored. Indigenous music of verses is indebted to arrays of phonotactics, wordage wording and synonymy respectively, and also spiritual music consists of symmetry, poetical aetiology and exaggeration. “Metaphor” and then “simile” are effective in the creation of imaginary forms. From emotional point of view, in the deep structure section, passion and happiness are noticeable in distiches, which owes it to sounds, words, and their combination, and is raised from the dominant theory of literature. In terms of meaning and in order of frequency, topics such as “love”, “natural resources”, and “demands for rural and nomadic life” are evident in the distiches.
1ـ احمدپناهی سمنانی، محمد. ترانه و ترانه‌سرایی در ایران. تهران: سروش، 1383.
2ـ ایزدپناه، حمید. لرستان در گذرگاه زمان و تاریخ. تهران: اساطیر، 1384.
3ـ بهادری، محمدجلیل؛ شیری، علیاکبر، «نقش و کارکرد آواها (واج‌ها) در شعر فارسی (با بررسی غزلیات حافظ)»، مجلة زیباییشناسی ادبی، دوره4، شماره17، 87-114، 1392.
4ـ چنگایی، عزت‌الله؛ حنیف، محمد.فرهنگ قوم لر. تهران: جهاد دانشگاهی، 1374.
5ـ حسنلی، کاووس. گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران. تهران: نشر ثالث، چاپ سوم، 1391.
6ـ دیچز، دیوید. شیوه‌های نقد ادبی. ترجمه محمدتقی صدقیانی؛ غـلام‌حسین یوسفی. تهران: نشر علمی، 1373.
7ـ ذوالفقاری، حسن. زبان و ادبیات عامه ایران. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ دوم، 1396.
8ـ روزبه، محمدرضا، «عنصر اندیشه در شعر»، تربیت، شماره60، 46، 1370.
9ـ سیف‌زاده، سیدمحمد. پیشینه تاریخی موسیقی لرستان. خرم‌آباد: افلاک، 1377.
10ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. مـوسیقی شـعر. تهران: آگاه. چاپ سوم، 1370.
11ـ شمیسا، سیروس. کلیات سبک‌شناسی. تهران: فردوس، 1378.
12ـ ـــــــ، ــــــ . ادوار شعر فارسی (از مشروطه تا سقوط سلطنت)، تهران: سخن، چاپ اول، 1380.
13ـ صهبا، فروغ. «مبانی زیباییشناسی شعر»، مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دورۀ بیست و دوم، ش سوم، پیاپی 44،90-109، 1384.
14ـ غریب، رز. نقد بر مبنای زیباشناسی. ترجمه نجمة رجایی، مشهد: دانشگاه فردوسی، چاپ اول، 1378.
15ـ کمرپشتی، عارف، «وزن و قافیه در دوبیتی‌های مازندرانی »، مجموعه مـقالات هـمایش مـلی ادب محلی و محلی‌سرایان ایران زمین، یاسوج: دانشگاه آزاد اسلامی، 477-485، 1390.
16ـ کیانی‌کولیوند، کریم. فرهنگ و واژه نامه لکی، خرم‌آباد: سیفا، 1390.
17ـ ماهیار، عباس. عروض فارسی. تهران: قطره، 1387.
18ـ محجوب، محمدجعفر. ادبیات‌عامیانه ایران (مجموعه مقالات در بارة افسانه‌ها و آداب و رسوم مردم ایران).به کوشش حسن ذوالفقاری، ج2، تهران: نشر چشمه، 1382.
19ـ نجف‌زاده قبادی، امیدعلی. ادبیات عامه لکی. خرم‌آباد: انتشارات شاپورخواست، 1391.
20ـ هدایت، صادق. فرهنگ عامّة مردم ایران. تهران: چشمه، 1371.
21ـ وحیدیان کامیار، تقی. فرهنگ نام‌آوایی فارسی. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی، 1375.
22ـ یوسفی، غلام‌حسین. موسیقی کلمات در شعر فردوسی. مجموعه مقالات کاغذ زر، تهران: سخن، چاپ دوم، 1386.
_||_