تصویر‌آفرینی با اصطلاحات نجومی و صور فلکی در ویس و رامین اسعد گرگانی
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: Image processing, ادبیات, Literature, تصویرسازی, نجوم, ویس و رامین, Vis and Ramin, Fakhruddin As', ad Gurgani, astronomy,
چکیده مقاله :
منظومۀ ویس و رامین نخستین مثنوی عاشقانه در قلمرو ادبیات فارسی است. هم‌چنین، از لحاظ آرایه‌های ادبی خلق‌شده در آن، اثری پیشگام در ادبیات فارسی به شمار می‌رود. شاعر با استفاده از عناصر گوناگون مؤفق به آفرینش تصاویر بدیع شده که اصطلاحات نجومی از آن جمله است. به این اعتبار، در پژوهش حاضر، موضوعاتی مانند عناصر و احکام نجومی، اسطوره‌ها و باورهای عامیانه و تأثیر اجرام در سرنوشت انسان‌ها و اسامی صور فلکی هم‌چون ناهید، ماه، خورشید و مشتری و نیز، اعتقاد به سعد و نحس‌بودن ستارگان، پرستش اجرام و یاری خواستن از آن‌ها، روز و ساعت نیکو و... بررسی و کاویده شده است. روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای است. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد که دانش فخرالدین اسعد گرگانی در زمینۀ نجوم و باورهای عامیانه نسبت به عناصر آسمانی درخور توجه است و قدرت ادبی او در خلق تصاویر بدیع برجسته به نظر می‌رسد.
Vis and Ramin poem is the first romantic Masnavi in Persian literature. Also In terms of beautiful array literal, and exquisite images created in it, is considered as pioneering work in Iran literature. However, conducted research in relation to this poem, and is limited on specific areas. Among the topics that remains unknown in recognizing the story of Vis and Ramin is evaluation of astronomical reform and image processing quality by them. Current study aims to introduce of this work, and paid to look at it from the imaging perspective with elements and astrology. This perspective represents the Fakhruddin As'ad Gorgani knowledge in astronomy and folk beliefs about the divine elements, and also his power to create exquisite images. This article with an astronomy approach and descriptive – analytical method pays to evaluation of his desire questions. The obtained results show that Fakhruddin As'ad Gurgani is Scholar in the world of astronomy, folk beliefs regarding the celestial bodies, and capable composer in drawing untouched pictures by the elements.
1ـ اسلامی ندوشن، محمدعلی. جام جهان بین. تهران: ایرانمهر، چاپ اول، 1346.
2ـ برزگرخالقی، محمدرضا. شرح دیوان خاقانی. تهران: زوار، جلد اول، 1387.
3ـ بیرونی، محمد‌بن‌احمد. التفهیم لاوائل صناعه التفهیم. تصحیح جلالالدین همایی، تهران: انجمن آثار ملی، 1358.
4ـ تاجبخش، اسماعیل؛ حسنپور، هیوا، «سبکشناسی دهنامۀ ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی»، مجلۀ سبکشناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، دورۀ 4، شمارۀ 3، صص 200-183، 1393.
5ـ عفیفی، رحیم. فرهنگنامۀ شعری. تهران: سروش، ج1، چاپ سوم، 1391.
6ـ فخرالدین اسعدگرگانی، ویس و رامین. به تصحیح ماگاتی تودوا و الکساندر گواخاریا، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1349.
7ـ ـــــــــــــــــ، ویس و رامین. به تصحیح محمدجعفر محجوب، تهران: بنگاه کتاب، 1377.
8ـ قدمیاری، کرمعلی؛ دلافروز، زینب، «کارکرد عناصر فانتزی در مثنوی ویس و رامین»، دورۀ 7، شمارۀ 18، صص 142-111، 1390.
9ـ ماهیار، عباس، «بررسی مفهوم طالع در شعر فارسی»، ارایهشده در: این گونۀ ماندگار؛ یادنامۀ استاد اسماعیل رفیعیان، تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران و دانشگاه مک گیل، صص 895-885، 1393.
10ـ محسننژاد، اصغر. صورتهای فلکی. تهران: شرح، 1384.
11ـ محمدپور، خیرالنسا، «تحلیل عناصر داستانی ویس و رامین»، مجلۀ پژوهشهای زبان‌شناسی تطبیقی، دورۀ اول، شمارۀ 2، صص 138-129، 1390.
12ـ مصفا، ابوالفضل. فرهنگ اصطلاحات نجومی. تبریز: دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، 1357
13ـ مکلر، گری؛ چارترند، مارک؛ تیریون، ویل. صورتهای فلکی. ترجمۀ احمد دالکی، تهران: مؤسسۀ جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، 1387.
14ـ ورجاوند، پرویز. کاوش رصدخانۀ مراغه (و نگاهی به پیشینۀ دانش ستارهشناسی در ایران). تهران: امیرکبیر، 1366.
15ـ هدایت، صادق. نیرنگستان. تهران: جاویدان، 1390.
16ـ یاحقی، محمدجعفر. فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ معاصر، 1386.
_||_