قوافی بلاغی با تأکید بر اشعار چهار شاعر عصر مشروطه (فرخی، عشقی، عارف و لاهوتی)
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: قافیه, عارف, مشروطه, Constitutional, Rhyme, عشقی, لاهوتی, فرخی, Farrokhi, Eshqi, Aref and Lahouti,
چکیده مقاله :
قافیه یکی از جلوه‌های موسیقی شعر است به‌گونه‌ای که اگر قافیۀ شعری درست و سالم باشد آن شعر زنده می‌ماند. از همین رو، شاعران زمانی را صرف قافیه‌پردازی کرده و به آن اهمیت زیادی داده‌اند. از سده‌های ابتدایی شعر فارسی تا به امروز، تغییرات زیادی در قافیه ها رخ داده است و با بررسی علم قافیه بر اساس مطالبی که در کتب بلاغت و نقد شعر، مسطور است به سهولت می‌توان به اهمیت قافیه و اثربخشی آن در شعر فارسی پی برد. قافیه بخشی از واژگان در دسترس هر شاعر است و واژه‌ای است که از زبان معیار برخاسته و نقش و ارزش سبکی دارد. در این پژوهش، پس از بررسی اشعار چهار شاعر عصر مشروطه، به بررسی جنبه‌های موسیقیایی، صنعت‌گری و نوآوری‌های قافیه و هم‌چنین دخل و تصرفاتی که شاعران در واژه‌های قافیه صورت داده‌اند پرداخته شده و جلوه‌های تازه‌ای از هنر قافیه‌پردازی، ارائه شده است. هدف مقاله، بررسی جنبه‌های موسیقیایی، صنعت‌گری، نوآوری و جلوه‌های هنر قافیه‌پردازی در شعر شاعران مذکور است.
Rhyme is one of the musical manifestations of the poem so that if the rhyming rhythm is right and healthy it will remain alive. Therefore, poets spend time on rhyme and give it great importance. From the early centuries of Persian poetry to the present day, many changes have been made in rhymes, and by examining the science of rhyme on the basis of material in the vocabulary and criticism of poetry, one can easily understand the importance of rhyme and its effectiveness in Persian poetry. Rhyming is part of the vocabulary available to any poet and is a word that comes from standard language and has a stylistic role and value. In this study, after examining the poems of four poets of the constitutional era, we examine the musical, artistic and rhyme aspects of rhyme, as well as the interplay and tenure that the poets have made in the rhyme words and provide new manifestations of the art of rhyming. The purpose of this article is to study the musical aspects, artisanship, innovation and artistic effects of rhyme in the poetry of these poets.
1ـ حافظ، خواجه شمس‌الدین. دیوان اشعار. تصحیح انجوی شیرازی، تهران: جاویدان، 1367.
2ـ رازانی، حسین، «قافیه بلاغی با تکیه بر قصاید رودکی، عنصری، فرخی و منوچهری»، پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، شماره 2، صص 112-95، 1390.
3ـ رازی، شمس قیس. المعجم فی معاییر اشعار العجم. به کوشش محمّد رمضانی، تهران: مؤسسة خاور، مطبعة مجلس، 1362.
4ـ شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا. موسیقی شعر. چ 4، تهران: آگه، 1376.
5ـ عارف قزوینی، ابوالقاسم. دیوان. به کوشش مهدی نورمحمدی، تهران: سخن، 1389.
6ـ عشقی، میرزاده. به تصحیح علی‌اکبر مشیر سلیمی، چ 8، تهران: سپهر، 1357.
7ـ فرخی یزدی، میرزا محمد. دیوان اشعار. تصحیح حسین مکی، تهران: جاویدان، 1389.
8ـ لاهوتی، ابوالقاسم. دیوان اشعار. تصحیح بهروز مشیری، تهران: توکا، 1357.
9ـ محمّدی، علی؛ طاهره قاسمی. «بررسی نقش قافیه در تحولات آوایی زبان فارسی»، فصلنامة فنون ادبی، سال هشتم، شماره 8، تابستان، صص 15- 32، 1395.
10ـ منوچهری دامغانی، احمد بن قوص. دیوان اشعار. تصحیح محمد دبیر سیاقی، تهران: زوار، 1363.
11ـ یوسفی، غلامحسین. «موسیقی کلمات در شعر فردوسی»، مجلة دانشکده ادبیات علوم انسانی دانشگاه فردوسی، سال چهاردهم، شمارة 2، صص 252-285، 1357.
_||_