بررسی راز و رمز تصویرگری حافظ با پرگار
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: غزل, شعر حافظ, Lyrics, پرگار, پرگار در شعر, consignor, consignor in poem, Hafez` poem,
چکیده مقاله :
هنرورزی های زبانی و معنایی حافظ نوعی رستاخیز شعری است که گاه سخنش را چنان رازآلود و پیچ در پیچ نمایانده که تفسیرها و تعلیقات فراوان بر شعرش به طور عام و برخی از بیت هایش به طور خاص صورت گرفته است. این رازآلودگی به دو سطح واژگانی و ترکیبی مربوط می شود. در رنگین کمان شعر حافظ ده بیت هست که خواجه لفظ پرگار را در آنها به کار گرفته است و در این مقاله از آنها به عنوان بیت های پرگاری حافظ یاد می شود. از مجموع بیت هایی که حافظ این وسیله ترسیمی هندسی را در آنها به کار گرفته است برخی ساده اند و پاره ای پیچیده. به زعم نگارندگان این مقاله، یکی از پیچیده ترین بیت های حافظ این بیت است: چو نقطه گفتمش اندر میان دایره آی به خنده گفت که ای حافظ این چه پرگاری بی شک شارحان و مفسران بی شماری در گره گشایی بیت های پیچیده حافظ سهیم بوده اند ولی بر اساس بررسی های انجام شده در باره بیت بالا یا شرحی ارایه نداده اند و یا بر حسب فکر گمانی کرده اند؛ که البته در تعبیر و توصیف و توجیه بیت قانع کننده نبوده است. از این روی این بیت را از جمله بیت های مجهول شعر حافظ می توان قلمداد کرد. مقاله حاضر تلاشی بوده است برای پرده برداری از هنرورزی ذهنی و زبانی حافظ در بیت های پرگاری، به ویژه ابهام زدایی و کشف معنی بیت بالا.
Linguistic and semantic arts of Hafez is a kind of poetical resurrection, making his poems so mysterious that it leads to many interpretations and suspensions in general and some in specific. This mystery contains the levels of syntax and compounding. In Rainbow poem of Hafez consisting of ten lines, he uses the word of consignor and are usually called the consignor poem in this article. From amongst the poems in which Hafez uses this geometrical instrument, some are simple and some are complicated. To the point views of the writers of the present article, one of the most complicated distiches of Hafez: When I told the dot to come inside the circle, It said: O Hafez! what consignor this is! Undoubtedly, many interpretators and explainers have been trying to decipher these complexities, however, they have not rendered and explanation on the given distich, or they have proposed a guess which is not justifiable. Thus, this poetic line is mysterious one. The present article tries to decipher this mental and linguistic art in the consignor lines as mentioned above.
1ـ ابراهیمیدینانی، غلامحسین. هستی و مستی. تهران: نشر اطلاعات، 1388.
2ـ برزگرخالقی، محمدرضا. شاخ نبات حافظ. تهران: انتشارات زوّار، 1382.
3ـ بیدل دهلوی، عبدالقادر. دیوان بیدل دهلوی. تصحیح اکبر بهداروند، تهران: انتشارات نگاه، 1386.
4ـ ثروتیان، بهروز. شرح غزلیات حافظ. تهران: انتشارات نگاه، 1387.
5ـ حافظ، شمسالدین. دیوان حافظ. به سعی سایه، تهران: نشر کارنامه، چاپ دوازدهم، 1385.
6ـ ـــــ، ـــــــــ . دیوان حافظ. تصحیح قزوینی ـ غنی، اصفهان: دستخط، چاپ چهارم، بهار 1393.
7ـ حمیدیان، سعید. شرح شوق. تهران: نشر قطره، 1389.
8ـ سعدی، مشرفالدین. کلیات سعدی. به کوشش مظاهر مصفا، تهران: انتشارات روزنه، 1383.
9ـ عطار، فریدالدین محمد. دیوان عطار نیشابوری. تصحیح مهدی مداینی ـ مهران افشاری، تهران: انتشارات چرخ، چاپ اول، 1392.
10ـ قیصری، ابراهیم. حافظ عاشق و رند و ... . تهران: انتشارات مازیار، 1394.
11ـ کزازی، میر‌جلالالدین. از کاف تا نون. تهران: نشر قطره، 1390.
12ـ مولویبلخی، جلالالدین محمد. دیوان شمس تبریزی. تهران: انتشارات امیرکبیر، 1351.
_||_