بررسی شخصیت‌پردازی سیاوش در شاهنامه فردوسی
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: شاهنامه, کاووس, سیاوش, Siavash, Rostam, سودابه, رستم, Shahnamah, Sudabah, Kavoos,
چکیده مقاله :
داستانِ سیاوش، غم‌نامه ای است که در تقابل دو عنصر و ارزش متفاوت ایرانی و نیرانی (تورانی) اهریمن و یزدان، خردورزی و سبک سری، با برخورداری از انواع کشمکش ها و تقابل های بیرونی و درونی شکل می گیرد. هر یک از شخصیت‌ها، یک و یا چند ویژگی (ارزش و ضد ارزش) را، نمایندگی می کنند. سیاوش، گرانیگاهِ همة دردها و درگیری‌ها، نماد فرزانگی، زیبایی، خردورزی، پیمان‌داری، زهد، قناعت، بندگی و نیایش‌گری ِیزدان، و دوری از هوا و هوس است که، با موانع بیرونی و درونی (سرنوشت، هوس سودابه، شعلة آتش، جنگ با توران، حسادت گرسیوز، خوی افراسیابی، سبک سری کاووس و رنج درونیِ پناه بردن به دشمن) مبارزه می کند. شخصیت سیاوش را از وصف‌های فردوسی، توصیف شخصیت او از زبانِ دیگران، رفتار او، عمل و کار او، توصیف ِخود او از شخصیتِ خود، و نهایتاً، از گفتارش می‌توان شناخت. پژوهشِ پیش رو، به تحلیل شخصیت سیاوش پرداخته است. او خردورز، دوراندیش، خاموش و کم گو، اهل مشورت، دارای صورت و سیرت نیکو، رازدار، اهل تامل و گاه تردید، و، پیمان‌دار و کسی است که سرانجام بر سر پیمان خویش می‌میرد.
Siavash is a tragic story, which is consisted of different conflicts, of any kinds; internal and external, it is full of contrasts and elements of Iranian and Turanian (turke), stuggle between shatan (ahriman) and yazdan (Allah), between wisdom and headlessness. Every charactors in the story are the manifestations of value and disvalue. Siavash himself is the main character, and the aim of all pains. He is the representative of wisdom, beauty, loyalty, and prayer of god, without any headlessness. Siavash is ln fight with, external and lnternal, like fate, Sudabbah, war with Turan, the jealous of Garsivaz, and also he should fight with bad behavior of Afrasiab, headlessness of his father (Kavoos), and more important he is suffering of this thought, going to Turan. We can get and understand, the Siavash character, through Ferdowsi direct explanations, the descriptions from the other characters, his behavior, his actions, his telling of himself, and finally we can know more him through his dialogus , letters, and his dreams . This essay is about Siavash.
الف) کتاب
1ـ اخوت، احمد. دستور زبان داستان. تهران: فردا، 1371.
2ـ اردستانی رستمی، حمیدرضا. روزگار نخست. تهران: شیرازه، 1393.
3ـ استاک ول، پیتر. شعرشناسی شناختی. ترجمه لیلا صادقی، تهران: مروارید، 1393.
4ـ اسلامی ندوشن، محمدعلی. زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1391.
5ـ ـــــــــــــ، ــــــــــ. جام جهان‌بین. تهران: جامی، 1374.
6ـ اکبری مفاخر، آرش. روان انسانی در حماسه‌های ایرانی. تهران: ترفند، 1393.
7ـ براهنی، رضا. قصه‌نویسی. تهران: البرز، 1386.
8ـ بورنوف، رولان؛ اوئله، رئال. جهان رمان. ترجمه نازیلا خلخالی، تهران: مرکز، 1378.
9ـ بیشاپ، لئونارد. درس‌هایی در بارة داستان‌نویسی. ترجمه محسن سلیمانی، تهران: سوره، 1383.
10ـ پراپ، ولادیمیر. ریشه‌های تاریخی قصه‌های پریان. ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران: توس، 1371.
11ـ تودوروف، تزوتان. بوطیقای ساختارگرا. ترجمه محمد نبوی، تهران: آگاه، 1392.
12ـ جمالی، زهرا. سیری در ساختار داستان. تهران: همداد، 1385.
13ـ حق‌شناس، علی‌محمد. مقالات ادبی، زبانشناختی. تهران: نیلوفر، 1370.
14ـ حمیدیان، سعید. درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی. تهران: ناهید، 1387.
15ـ داد، سیما. فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید، 1385.
16ـ دوستخواه، جلیل. حماسة ایران. یادمانی از فراسوی هزاره‌ها. تهران: آگه، 1380.
17ـ دیچز، دیوید. شیوه‌های نقد ادبی. ترجمة یوسفی و صدقیانی. تهران: علمی، 1366.
18ـ ریاحی، محمدامین. فردوسی. تهران: طرح نو، 1380.
19ـ ریچاردز، آی. ا. اصول نقد ادبی. ترجمة سعید حمیدیان. تهران: علمی و فرهنگی، 1375.
20ـ زرافا، میشل، ادبیات داستانی. . . ، ترجمه نسرین پروینی. تهران: فروغی، 1368.
21ـ زرین‌کوب، عبدالحسین. ارسطو و فن شعر. تهران، امیرکبیر، 1393.
22ـ زیگلر، ایزابل. هنر نویسندگی خلاق. ترجمه خداداد موقر، تهران: پانوس، 1368.
23ـ سرامی، قدمعلی. از رنگ گل تا رنج خار. تهران: علمی و فرهنگی، 1388.
24ـ شفیعیکدکنی. محمدرضا. موسیقی شعر. تهران: آگاه. 1388.
25ـ ــــــــــــــ . ــــــــــ . صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه، 1366.
26ـ ـــــــــــــ . ـــــــــ . رستاخیز کلمات. تهران: سخن، 1391.
27ـ شمیسا، سیروس. نگاهی تازه به بدیع. تهران: میترا، 1393.
28ـ ــــــ . ـــــــ . انواع ادبی. تهران: میترا، 1393.
29ـ ــــــ . ـــــــ . بیان. تهران: تابش. 1371.
30ـ ــــــ . ـــــــ . معانی. تهران: میترا. 1374.
31ـ ــــــ . ـــــــ . سبکشناسی شعر. تهران، میترا. 1393.
32ـ صفا، ذبیح الله. حماسه‌سرایی در ایران. تهران: امیرکبیر، 1363.
33ـ ضابطی جهرمی، احمد. سینما و ساختار تصاویر شعری در شاهنامه. تهران: فرا، 1377.
34ـ عبادیان، محمود. سنت و نوآوری در حماسه‌سرایی. تهران: مروارید، 1387.
35ـ فتوحی، محمود. بلاغت تصویر. تهران: سخن، 1385.
36ـ ــــــ . ـــــــ . سبکشناسی، نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها. تهران: سخن، 1390.
37ـ فردوسی، ابوالقاسم. شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق. جلد اول، بخش یکم، تهران: سخن، 1394.
38ـ کزازی، میرجلال‌الدین. نامة باستان. جلد سوم، تهران: سمت، 1391.
39ـ محبتی، مهدی. از معنا تا صورت. تهران: سخن، 1388.
40ـ مسکوب، شاهرخ. سوگ سیاوش. تهران: خوارزمی، 1386.
41ـ ــــــ . ـــــــ . تن پهلوان و روان خردمند. تهران: طرح نو، 1389.
42ـ مکی، ابراهیم. شناخت عوامل نمایش. تهران: سروش، 1371.
43ـ میرصادقی، جمال. ادبیات داستانی(قصه، داستان کوتاه، رمان)، تهران: شفا، 1366.
44ـ هاوکس، ترنس. استعاره. ترجمه فرزانه طاهری، تهران: مرکز، 1390.
45ـ ــــــ . ـــــــ . ساخت‌گرایی و نشانه‌شناسی، ترجمه مجتبی پردل، مشهد، ترانه، 1394.
46ـ هوف، گراهام. گفتاری در بارة نقد. ترجمه نسرین پروینی، تهران، امیرکبیر، 1365.
47ـ یاحقی، محمدجعفر. فرهنگ اساطیر. تهران: سروش، 1375.
48ـ یول، جورج. کاربردشناسی زبان. ترجمه محمد عموزاده و منوچهر توانگر. تهران: سمت، 1383.
49ـ یونسی، ابراهیم. هنر داستان‌نویسی. تهران: امیرکبیر، 1351.
ب) مجلات و. . . . . .
50ـ استاجی، ابراهیم. رمشکی، سعید، «تحلیل ریخت‌شناسی سیاوش بر اساس پراپ. متنشناسی ادب فارسی»، پاییز 1392، شماره19.
51ـ اکبری، منوچهر، «فردوسیپژوهی (مجموعه مقالات گروهی از نویسندگان)» دفتر اول، تهران: خانه کتاب، (سوگنامه سیاوش فاطمه کوپا)، 1390.
52ـ امین، سید حسن، «فردوسی و شاهنامه«. تهران: دایره‌المعارف ایران‌شناسی، 1389.
53ـ انصاری، محمدباقر. «بررسی روایی و ساختاری داستان سیاوش«. علوم ادبی. تابستان 86، شماره4، ص85-104.
54ـ انصاری، محمدباقر، «بررسی روایی و ساختاری داستان سیاوش«. علوم ادبی. تابستان 86، شماره4، ص85-104.
55ـ بیات، ساره، «(افسانه افسون سودابه)، فصلنامة علمی ـ پژوهشی تئاتر»، ش61، ص126ـ م140. 1394.
56ـ جعفری، اسدالله. «ساختار پیرنگی داستان سیاوش»، پیک نور، ش1، ص64-70، 1382.
57ـ حاج‌نوروزی، ندا، «تحلیل تصاویر داستان سیاوش بر اساس نظریة فرای»، تاریخ و ادبیات. بهار و تابستان 92، شماره 72، ص71-86.
58ـ ــــــ . ـــــــ، «تحلیل تصاویر داستان سیاوش بر اساس نظریة فرای»، تاریخ و ادبیات. بهار و تابستان 92، شماره 72، ص71-86.
59ـ حامی الاحمدی، نیلوفر، «بررسی تغییرات زبانی در سیاوش». رشد آموزش و ادب فارسی. بهار 93، شماره109، ص61-63.
60ـ ــــــ . ـــــــ، «بررسی تغییرات زبانی در سیاوش». رشد آموزش و ادب فارسی. بهار93، شماره109، ص61-63.
61ـ دادگران، سید محمد و ناصرزاده، هانا، «بررسی چگونگی نمادهای ارتباطی در سیاوش»، فرهنگ ارتباطات، تابستان 90، شماره 2، ص49-76.
62ـ ــــــ . ـــــــ، «بررسی چگونگی نمادهای ارتباطی در سیاوش»، فرهنگ ارتباطات، تابستان 90، شماره 2، ص49-76.
63ـ رضوی، مسعود، «اسطوره و تراژدی»، ماهنامة پژوهشی اطلاعات، حکمت و معرفت، ش24، ص37-44) 1386.
64ـ زارعی، فخری؛ موسوی، سید کاظم، «شخصیت‌پردازی با رویکرد روانشناختی در داستان سیاوش»، کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی، بهار و تابستان 1394، شماره30، ص 67-102.
65ـ ستوده، غلامرضا. «نمیرم از این پس که من زنده‌ام». (مجموعه مقالات) کنگره فردوسی، 1369.
66ـ سرامی، قدمعلی، «داستان سودابه و سیاوش از منظری دیگر»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، زمستان 87.
67ـ سمیعی، احمد، «عناصر تراژدی در داستان سیاوش»، ادبیات داستانی، ش50، ص67-77، 1378.
68ـ محقق، مهدی، مهرکی، ایرج، «پژوهشنامة زبان و ادبیات فارسی»، دوره دوم، ش6، ص1-38.
69ـ موسوی، سیدکاظم. مددی، غلامحسین. زارعی، فخری، «بررسی عنصر گفت‌و‌گو در داستان سیاوش»، مطالعات داستانی، بهار92، سال اول، شماره 3ص92-108).
70ـ موسوی، سیدکاظم؛ زارعی، فخری. «بررسی عنصر کشمکش در داستان سیاوش»، نقد ادبی، ش3، ص 165-192، 1387.
71ـ نبیلو، علیرضا. «بررسی چهار داستان با ساختار روایی مشابه بر اساس نظریه تودوروف«. پژوهش‌های ادبی. پاییز و زمستان 89، شماره 29-30، ص167-191.
72ـ ــــــ . ـــــــ، «بررسی چهار داستان با ساختار روایی مشابه بر اساس نظریه تودوروف. پژوهش‌های ادبی. پاییز و زمستان 89، شماره 29-30، ص167-191.
73ـ نصراللهی، یدالله. جنگلی، عاطفه،. «بررسی روان شناختی داستان سیاوش، زبان و ادب فارسی»، بهار و تابستان 92، شماره 227، ص137-162.
_||_