واکاوی آرایه براعت استهلال در دیوان «ناصرخسرو»
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: motivation, ناصرخسرو, Naser khosro, براعت استهلال, question, منطق, پرسش, ایجاد انگیزه, Prodiorthosis, logics,
چکیده مقاله :
براعت استهلال (خوش آغازی) که بین مقدّمه اثر با موضوع، تناسب اجمال و تفصیل برقرار می‌کند؛ آوردن سخنانی است در در دیباچه کتاب یا آغاز قصیده که خوانندگان را به مضمون کتاب یا قصیده رهنمون می‌کند و همواره در ردیف آرایه‌هایی است که در شعر ناصر خسرو کمتر بدان پرداخته شده است. زبان شعری ناصرخسرو، نشان‌گر توان ابداع و خلاقیّت هنری اوست. وی توانسته است با آگاهی وافر از دقایق ادب فارسی و عربی اکثریّت قریب به اتّفاق قصاید خود را با براعت استهلال آغاز کند و جستار حاضر می‌کوشد به روش کتابخانه‌ای مبتنی بر داده‌های مطالعاتی و برداشت‌های استدلالی و بر پایه روش توضیحی ـ تحلیلی به پرسش‌های خاصّ و کلیه ابهامات در خصوص این آرایه در اشعار ناصر پاسخ دهد.
Prodiorthosis that provides appropriateness of details is actually presentation of some words in the book introduction or preface of elegy which directs readers to the content of the book or elegy. It has always been among those figures of speech that has been less addressed in Naser's poetry. Poetic language of "Naser Khosro" represents his ability to novation and artistic creativity. He is able to start most of his elegy with Prodiorthosis relying on his knowledge of Persian and Arabic languages. Current study attempts to provide answer for specific questions and ambiguities regarding this figure of speech in Naser Khosro’s poems using library resources and based on the research data and argumentative perceptions utilizing explanatory-analytical approach.
* قرآن کریم.
1ـ حیدری، حسن. فرهنگ لغات و واژه‌های ترکیبی دیوان ناصرخسرو. همراه با شرح اعلام. چاپ اوّل، اراک: انتشارات دانشگاه اراک، 1389.
2ـ دزفولیان، کاظم. درّ لفظ دری، شرح و تحلیل سی قصیده از «ناصرخسرو» قبادیان. تهران: طلایه، 1385.
3ـ دشتی، علی. تصویری از ناصرخسرو. چاپ اوّل، تهران: انتشارات زوّار، 1383.
4ـ دهخدا، علی‌اکبر. لغتنامه.
5ـ رضانژاد «نوشین». غلامحسین. اصول علم بلاغت. چاپ اوّل، تهران: انتشارات سپهر، 1367.
6ـ شعار، جعفر. گزیده اشعار ناصرخسرو. چاپ چهارم، انتشارات علمی، 1369.
7ـ طاهری، مبارکه. برگزیده قصاید ناصرخسرو. شرح و تحلیل سی قصیده و چاپ. تهران: سمت، 1392.
8ـ عمید، حسن. فرهنگ فارسی عمید. چاپ هجدهم، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1362.
9ـ غلامرضایی، محمّد. شرح سی قصیده ناصرخسرو. چاپ سوم، انتشارات جامی، 1381.
10ـ فرشید ورد خسرو. دربارة ادبیّات و نقد ادبی. چاپ اوّل، 2 ج، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1363.
11ـ مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی ناصرخسرو، دادنامه ناصرخسرو، 1353، زیر نظر قطب علمی فردوسی و شاهنامه، چاپ اوّل بهار 94، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی فردوسی مشهد.
12ـ محقق، مهدی. تحلیل اشعار ناصرخسرو. چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1369.
13ـ ــــــ، ــــــ . شرح سی قصیده از ناصرخسرو. چاپ اوّل، تهران: انتشارات توس، 1369.
14ـ ــــــ، ــــــ . مینوی، مجتبی. دیوان ناصرخسرو. تهران: دانشگاه تهران، 1368.
15ـ معین، محمّد. فرهنگ فارسی. چاپ ششم، سپهر، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1363.
16ـ نظری، جلیل. «ناصرخسرو» و اندیشه او. چاپ اوّل، شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز، 1386.
17ـ نیکعهد، ابوالفضل، «شرح سی قصیده «ناصرخسرو» به همراه نگاهی به مذهب اسماعیلیه، پایاننامه کارشناسی ارشد، نجف آباد اصفهان»، 1372.
18ـ همایی، جلالالدّین. فنون بلاغت و صناعات ادبی. ج 1 و 2، چاپ سوم، انتشارات توس، 1364.
_||_