تصویرسازی با خورشید (آفتاب) در اشعار انوری، خاقانی و نظامی و مقایسة آن‌ها با یک‌دیگر
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: نظامی, انوری, خورشید, خاقانی, تصویرسازی, Persian Poem, comparison of sun, Clasic poem,
چکیده مقاله :
زمان رواج سبک آذربایجانی، دورة اوج استفاده از تصویرسازی طبیعت برای ارایه امیال و افکار شاعران بوده تا آن جا که شعرایی چون انوری، خاقانی و نظامی از بزرگان و سرامدان این سبک و این شیوه به حساب می‌آیند. خورشید از عناصر طبیعی و از بارزترین ابزار تصویرسازی شعراست. زیبایی و عظمت آن همواره موجب ایجاد باورهایی شده است که در ترکیب با فنون هنری و ادبی، به غنی‌سازی تصاویر و ترکیبات ادب فارسی انجامیده است. این مقاله به مقایسة تصویرسازی با خورشید در شعر انوری، خاقانی و نظامی پرداخته است. این شعرا با استفاده از محسوسات در تصویر خورشید و بهره برداری از معنای نمادین و اسطوره‌ای آن که در واقع همان زیبایی و قدرتمندی خورشید است و هم چنین استفاده از تتابع اضافات و بیان تصویر در تک‌بیت ها تشریک مساعی دارند. اما استفاده از خورشید در تصویر یک هیأت، بسامد و تکرار بالا، تصویرسازی به اقتضای حال و با توجه به ویژگی های مخاطب و نیز آرایه‌های متعدد برای ارایة تصویر خورشید، ویژة شعر خاقانی به نظر می رسد.
Nature imagery for showing poets' desires and thoughts became so prevalent as Azarbaijani style was in its acmethatcan be found among the greatest and most famous poets like Anvari, khaqani, and Nezami. Sun is a natural element and the most outstanding tools for imagery. Its beauty and greatnesshas led to the formation of a set of beliefsthat together with artistic and literary techniques has enrichedthe images, as well as, the Farsi structures. This article compares the imagery ofsun in poems of Anvari, khaqani, and Nezami. Hiringfeelings acquired from sun imagery and using implicit and fabled meaning that in reality is the beauty andgreatness of the sun and also using Additions successive and image expression in single couplet; these poets have a lot in common in single couplet. But Khaqani's poetry is characterized byusing sun in portrait of a party, high frequency and repetition, imagery using the condition and addresses' traits, as well as, multiple literary arrays for showing portrait of sun.
منابع و مآخذ
1ـ احمدسلطانی، منیره، قصیدة فنی و تصویرآفرینی در شعر خاقانی، تهران: کیهان، 1370.
2ـ انوری، محمد بن محمد. دیوان انوری. با مقدمة سعید نفیسی، به اهتمام پرویز بابایی. تهران: نگاه، 1376.
3ـ براهنی، رضا. طلا در مس، تهران: زریاب، 1380.
4ـ بهار، محمدتقی. بهار و ادب فارسی. (مجموعة 100 مقاله از ملک‌الشعرای بهار) به کوشش محمد گلبن. تهران: علمی فرهنگی، جلد دوم، چاپ سوم، 1382.
5ـ بیرونی، ابوریحان. التفهیم لأوائل صناعهالتنجیم. به اهتمام جلالالدین همایی، تهران: هما، 1367.
6ـ خاقانی، افضلالدین بدیل. دیوان خاقانی. به اهتمام دکتر سید ضیاءالدین سجادی. تهران: زوّار، 1368.
7ـ خسروی، حسین، «نگاهی به نماد خورشید در تمثیلات سهره‌وردی»، فصلنامة علمی و پژوهشی ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب، سال 5، شماره 15، 1388.
8ـ ذکرگو، امیرحسین. اسرار اساطیر هند. تهران: فکر روز، 1377.
9ـ زرین‌کوب، عبدالحسین. نقد ادبی. تهران: دانشگاه پیام نور، 1371.
10ـ ستاری، جلال. رمز و مثل در روان‌کاوی. تهران: توس، 1366.
11ـ شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه، چاپ سوم، 1366.
12ـ صفا، ذبیح‌الله. مختصری در تاریخ تحول نظم و نثرفارسی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1362.
13ـ فدایی، فربد. یونگ و روان‌شناسی تحلیلی او. تهران: دانژه، 1381.
14ـ قاسمی‌پور، قدرت. درآمدی بر فرمالیسم در ادبیات. اهواز: رسش، 1386.
15ـ کرمی، محمد حسین؛ دهقانان، جواد، خاقانی، «معمار زبان و خیال»، مجلة فنون ادبی دانشگاه اصفهان، شمارة 1، سال دوم، 1389.
16ـ کفافی، محمدعبدالسلام. ادبیات تطبیقی، پژوهشی در باب نظریة ادبیات و شعر روایی. ترجمة سید حسین سیدی. مشهد: آستان قدس رضوی، 1382.
17ـ لارنس، پرین. شعر و عناصر شعر. ترجمة غلامرضا سلگی. تهران: رهنما، 1379.
18ـ نظامی عروضی. چهار مقاله. به اهتمام محمد معین. تهران: امیرکبیر، 1364.
19ـ نظامی گنجهای، الیاس بن یوسف. اقبال‌نامه. با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره، 1392.
20ـ ــــــــــــــ ، ـــــــــــــــــ . خسرو و شیرین، با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره، 1378.
21ـ ــــــــــــــ ، ـــــــــــــــــ . شرفنامه. با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره، 1392.
22ـ ــــــــــــــ ، ـــــــــــــــــ . لیلی و مجنون. با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی به کوشش سعید حمیدیان. تهران، قطره، 1392.
23ـ ــــــــــــــ ، ـــــــــــــــــ . مخزن‌الاسرار. با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره، 1391.
24ـ یاحقی، محمدجعفر. فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی. تهران: سروش، 1369.
25ـ یونگ، کارل گوستاو. اصول نظری و شیوة روان‌شناسی تحلیلی یونگ. ترجمة فرزین رضاعی. تهران: ارجمند، 1386.
_||_