بررسی قابلیت‌های تصویری آثار رمزی شیخ اشراق سهروردی با رویکرد به داستان آواز پر جبرئیل

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

علیرضا شهرکی ¹ ()
بهروز رومیانی ² ()
سید حسن شهرستانی ³ (نویسنده)
عباس محمدی ⁴ (نویسنده)

تاریخ دریافت : 1392/11/20 تاریخ پذیرش : 1393/03/02 تاریخ انتشار : 1392/12/01

کلید واژه: سهروردی, خیال, سایه, قابلیت تصویری, تصویرسازی, جبرئیل, آواز پرجبرئیل, نگارگری,

چکیده مقاله :

جبرئیل در قرآن کریم رساننده وحی الهی به پیامبر اکرم است و مقام فرشته پیام‌رسان را دارد. با توجه به نقش جبرئیل و فرازهایی از سوره نور در قرآن کریم سهروردی عارف و فیلسوف مسلمان قرن پنجم در داستانی تحت عنوان آواز پر جبرئیل همه کائنات را زاییده پر چپ و راست و سیاه سفید جبرئیل معرفی می‌نماید و با دیدگاه رمزی به تصویر‌سازی ذهنی و مکتوب این مضمون پرداخته است. قابلیت تصویری یک اثر به میزان و ظرفیت یک اثر مکتوب جهت تبدیل به اثری تصویری گفته می‌شود. در تصویر‌سازی و تبدیل داستان آواز پر جبرئیل به یک اثر تصویری، پرداخت به عالم مثال موجود در عرفان اسلامی، بهره‌گیری از دنیای مثالی نگارگری ایرانی، و توجه خاص به عناصر تصویری موجود در نقش و نگاره‌های هنر تصویری دوره سلجوقیان که دوره زندگی سهروردی است، جهت خلق اثری فاخر مثمر ثمر خواهد بود. بهره‌گیری از قابلیت بصری خوشنویسی اسلامی که تصویر کلام است و تلفیق آن با عناصر تصویری سایه‌وار و ترانسپرنسی تصویرگر را در ارائه اثری در خور توجه یاری می‌رساند.

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ

1ــ آیت الهی، حبیب‌الله. مبانی نظری هنرهای تجسمی. تهران: سمت، 1378.

2ــ پورنامداریان، تقی. رمز و داستاهای رمزی در ادب فارسی. تهران: علمی و فرهنگی، 1375.

3ــتوحیدی، ابوحیان. زیبایی‌شناسی و مسایل. تهران: انتشارات الهدی، 1385. 

4ــ حسینی‌راد، عبدالمجید، «تصویر جبرئیل در نگارگری ایران»،فصلنامه هنر، زمستان 78.

5ــ حسینی‌راد عبدالمجید، «تصویر جبرئیل در نگارگری ایران»، فصلنامه هنر، زمستان 78.

6ــ حکیم‌زاده، پدرام. کلمه یا تصویر. قم: ثار الله، 1379.

7ــ داکانی، پرویز؛ عباسی داکانی. قصه غربت غربی. تهران: تندیس، 1380. 

8ــ راهجیری، علی. تاریخ مختصر خط و سیر خوشنویسی در ایران. تهران: بی‌تا، 1345.

9ــ نصر، سید حسین، «پیام روحانی خوشنویسی در اسلام»، ترجمه: رحیم قاسمیان، مجله هنرهای تجسمی، شماره 19، 1374.

10ــ لاهیجی، شیخ محمد. متافیزیک خیال در گلشن راز شبستری، تهران: خانه کتاب، 1388.

11ــ ضابط جهرمی، احمد. سینما و ساختار تصاویر شعری در شاهنامه. تهران: کتاب افرا، 1388.

12ــ کمالی‌زاده، طاهره. زیبایی از دیدگاه شهاب‌الدین سهروردی. تهران: کتاب ماه، 1389.

13ــ همدانی، عین‌القضات. تمهیدات. تصحیح عفیف عسیران. تهران: منوچهری، 1377.

14ــ قطب‌الدین شیرازی. شرح حکمه الاشراق. به اهتمام عبدالله نوری و مهدی محقق. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1384.

15- کاندیسکیواسیلی. معنویت در هنر. ترجمه اعظم نوراله‌خانی. تهران: شباهنگ، 1385.

16- کربن، هانری. تاریخ فلسفه اسلامی. تهران: نشر نور، 1391.

17- کربن، هانری. مجموعه مصنفات جلد 3. رساله فی حقیقه‌العشق. تهران: معارف اسلامی، 1389.

18- ویلف یوجن. فن سناریو نویسی. ترجمه پرویز دوایی،‌ تهران: