بررسی اشعار نیما یوشیج بر اساس نظریه زیباییشناسی انتقادی مکتب فرانکفورت
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: جامعه, نیما یوشیج, society, مکتب فرانکفورت, Frankfurt school, زیباییشناسی انتقادی, Nima Yoshige, Critical Aesthetics,
چکیده مقاله :
ادبیات معاصر فارسی از نظر بینش عمیق اجتماعی و سیاسی و وسعت دید انسانی و اهداف مردمی، که در گذشته ادبی ایران کمتر امکان بروز یافته بود بیمانند است. شاعران و نویسندگان این دوره همگام با دیگر افراد جامعه، مظاهر زشت اجتماع را به باد انتقاد میگرفتند و ادبیات که پیش از این به سبب ترتیب نظام اجتماعی نمیتوانست از حکومتها انتقاد بهسزایی بکند در این دوره چون سلاحی برای کسب آزادی و ابزاری برای بیان انتقادهای سیاسی و اجتماعی به کار آمد. هدف پژوهش حاضر بررسی اشعار نیما یوشیج بر اساس نظریة زیباییشناسی انتقادی مکتب فرانکفورت است. نوع نگاه نیما به کیفیت پیوند هنر با اجتماع حاوی رویکردی انتقادی است. رویکردی که به تعبیر متفکران فرانکفورت در هنر اصیل مدرن به خوبی قابل مشاهده است. مطابق با این دیدگاه، هنر مدرن بیآنکه به تصویرگر واقعیتهای اجتماعی فروکاسته شود و در دام تفننجویی مفرط بیفتد به صورتی غیرمستقیم به نفی وضعیت حاضر میپردازد. نتایج نشان میدهد که در شعر نیما مناسبات انتقادی هنر با جامعه به شکلی عالی نمایان میشود، انتقاد با استفاده از شگردهای خاصی چون طبیعتگرایی، نمادپردازی، عناصر درونمایه‌ای چون عشق، انتقاد از مردم و جامعه و... در شعر او نمایان است. علاوه بر این مضامین انتقادی در بافت شعری، امکان جالبی در حوزة نقد سیاسی و اجتماعی در اختیار او نهاده است.
Contemporary Persian literature is unmatched in terms of its deep social and political insights and the breadth of human vision and popular goals that had rarely been possible in Iranian literary past. The poets and writers of this period, along with other members of society, criticized the ugly manifestations of society, and literature which before could not be criticized by governments for the sake of social order in this period as a weapon for Freedom and the means were used to express political and social criticism. The purpose of the present study is to examine Nima Yooshij''s poems based on the theory of critical aesthetics of the Frankfurt School. Nima''s approach to the quality of art''s connection with society has a critical approach. An approach that, as Frankfurt''s thinkers have interpreted it, is well visible in modern art. According to this view, modern art indirectly rejects the present situation without being reduced to the illustrator of social realities and entangled in excessive recreation. The results show that in Nima''s poetry, the critical relations of art with society appear to be excellent, with the use of certain techniques such as naturalism, symbolism, themes such as love, criticism of people and society, etc. It is evident in his poetry. In addition to these critical themes in the context of poetry, he has an interesting opportunity in the field of political and social criticism
1ـ آدورنو، تئودور، «تعهد، زیباییشناسی و سیاست» (مجموعه مقالات)، ترجمه حسن مرتضوی، تهران: ژرف،1391.
2ـ ........................ . دیالکیتک روشنگری. ترجمه مراد فرهادپور و امید مهرگان. تهران: گام نو، 1384.
3ـ ..................... . زبان اصالت. مترجم: سیاوش جمادی. تهران: نشر ققنوس، 1385.
4ـ آزبورن، ریچارد. جامعهشناسی. ترجمه رامین کریمیان. تهران: شیرازی، 1378.
5ـ احمدی، بابک. آفرینش و آزادی. تهران: انتشارات مرکز، ویرایش دوم، 1378.
6ـ .................. . خاطرات ظلمت (در باره سه اندیشهگر مکتب فرانکفورت). تهران: نشر مرکز، 1392.
7ـ .................. . حقیقت و زیبایی (درسهای فلسفه هنر). تهران: مرکز، چاپ چهارم، 1378.
8ـ اخوان ، ثالث. سرکوه بلند. تهران، 1375.
9ـ باتامور، تام. دبستان مکتب فرانکفورت. ترجمه محمد حریری اکبری. تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز، 1372.
10ـ براهنی، رضا. طلا در مس. تهران: زریاب، 1380.
11ـ پیری، علی، «مکتب فرانکفورت و بسط نظریه انتقادی»، پایاننامه کارشناسی ارشد فلسفه، دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره)، تهران، 1389.
12ـ پورنامداریان، تقی. رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی. تهران: علمی و فرهنگی، چاپ هفتم، 1389.
13ـ ترابی، ضیاءالدین. نیمایی دیگر. تهران: دنیای نو، چاپ اول، ،1375.
14ـ حمیدیان، سعید. داستان دگردیسی(روند دگرگونیهای شعر نیما). تهران: نیلوفر. 1381.
15ـ شفیعیکدکنی، محمدرضا. موسیقی شعر. تهران: نقش جهان، چاپ پنجم، 1376.
16ـ طاهباز، سیروس. زندگی و شعر نیما یوشیج کماندار بزرگ کوهساران. تهران: ثالث، چاپ اول، 1380.
17ـ مارکوزه، هربرت. بعد زیباشناختی. ترجمة داریوش مهرجویی. تهران: نشر هرمس، چاپ دوم، 1379.
18ـ ................. . اروس و تمدن. ترجمه امیر هوشنگ افتخاریراد، ج2. تهران: سرچشمه، 1382.
19ـ ................. . گفتاری در رهایی. ترجمه محمود کتابی. ج2، آبادان: پرسش، 1388.
20ـ نوذری، حسینعلی. نظریه انتقادی مکتب فرانکفورت در علوم اجتماعی و انسانی. تهران: نشر آگه، 1389.
21ـ هیوز، هنری استوارت. آفتاب و غربت. ترجمه عزت ا... فولادوند. تهران: علمی، 1373.
22ـ یوشیج ، نیما. مجموعه کامل اشعار. به کوشش سیروس طاهباز. تهران: نگاه، 1373.
_||_