بررسی هنجارگریزی نحوی در دیالوگ‌های عاشقانه در داستان زال و رودابه

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

ماه منظر ملایی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحدجیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران)
کیمیا تاج نیا ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت ، ایران)
نعمت اصفهانی عمران ³ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران)

تاریخ دریافت : 1402/01/07 تاریخ پذیرش : 1402/03/08 تاریخ انتشار : 1402/04/01

کلید واژه: فردوسی, هنجارگریزی نحوی, شاهنامه, داستان زال و رودابه,

چکیده مقاله :

گفتگو در آثار معروف و مشهور شاعران و نویسندگان پارسی از گذشته تاکنون به انحای مختلف، رواج داشته است. در شاهنامه، گفتگو به‌طور کلّی به دو صورت، گفتگوی رودروی و دیگر گفتگوی دورادور صورت گرفته است که هرکدام از این نوع گفتگوها با اشخاص گوناگون و با اهداف و چشم‌اندازهای خاصی انجام شده است. گفتگوهای هر داستان، بیانگر شخصیّت‌های آن داستان است و از طریق گفتگوهاست که می‌توان به زوایای پنهانِ شخصیّت‌های حکایات دست‌یافت. داستان عشق زال به رودابه یکی از مهم‌ترین داستان‌های عاشقانه شاهنامۀ فردوسی است؛ زیرا حاصل این عشق به دنیا آمدن رستم، قهرمان بـزرگ شـاهنامه است. نویسنده در این پژوهش درصدد آن است تا هنجارگریزی نحوی را با نگرشی توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای در دیالوگ‌های عاشقانه در داستان زال و رودابه بررسی نماید. همچنین به بررسی نوآوری و هنجارگریزی در سطح نحوی آن بپردازد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که فردوسی در داستان زال و رودابه با استفاده از هنجارگریزی نحوی، زبان خود را از زبان هنجار، متمایز ساخته و به‌نوعی باعث برجسته‌سازی در سرودۀ خود شده است. فردوسی در این نوع هنجارگریزی، ساختار حاکم بر زبان را به‌هم‌ریخته و از امکانات دستوری زبان برای برجسته نمودن، بهره برده و درصدد آفرینش در این حوزه شده است.

چکیده انگلیسی:

Conversations have been prevalent in the famous works of Persian poets and writers from the past until now in different ways. In the Shahnameh, the conversation is generally done in two ways, the face-to-face conversation and the distant conversation, and each of these conversations is done with different people and with specific goals and perspectives. The dialogues of each story express the characters of that story and it is through the dialogues that one can reach the hidden angles of the characters of the stories. The story of Zal's love for Rudaba is one of the most important love stories of Ferdowsi's Shahnameh. Because the result of this love is the birth of Rostam, the great hero of Shahnameh. In this research, the author is trying to investigate the syntactic norm avoidance with a descriptive-analytical approach and a library tool in romantic dialogues in the story of Zal and Rudaba. Also, investigate innovation and norm avoidance at its syntactic level. The results of the research show that Ferdowsi, in the story of Zal and Rudabeh, has distinguished his language from the standard language by using syntactic avoidance and has somehow made his poem stand out. In this type of norm avoidance, Ferdowsi messed up the structure governing the language and used the grammatical features of the language to highlight, and tried to create in this field.