رابطه زبان و تصویر در شعر حافظ با نگاهی به آراءعبدالقاهرجرجانی
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.تهران.ایران
کلید واژه: شعرحافظ, نظریۀ نظم, معنای نحوی, تصویر, زبان,
چکیده مقاله :
شعر خاستگاه امکانات‌گستردۀ زبان برای تولید معنا و تصویراست. امکاناتی که باهمۀ گستردگی، تنها در ساخت‌های دستوری زایا موجب برجستگی و قدرت زبان می‌شود. جرجانی(د.471ق) این امکانات را در نظریۀ نظم و معانی‌النحو مطرح-کرد و حافظ در اشعار ماندگارش به‌کار برد. خوانش خلاق جرجانی و گذار او از نگاه سطحی به متن، نیز برداشت خلاق او از کارکردهای ساختیِ کلام در تولید معنا و تصویر، فارغ از ویژگی‌های صرفی و نحویِ کلمات، نگاهِ او را حتی از بافت کلام به سمت قدرت و تمکن زبان معطوف کرد. حافظ نیز با تسلط بر امکانات زبان فارسی و شناخت کارکرد عناصر زبانی، هم زمان با خلق جلوه‌های زیبا و شگفت انگیز، نقش معنی‌رسانی زبان را نیز تقویت کرد. در این پژوهش، علاوه بر شیوۀ استنادی– تحلیلی در بهره‌مندی و استناد به آراء و پژوهش‌های انجام شده و تحلیل ارتباط آنها با موضوعات مورد بحث، ازشیوۀ توصیفی– تحلیلی برای ارئۀ مطالعات و دستاوردهای جدید، بهره برداری شده است. نتایج حاصل از‌این پژوهش نشان می‌دهد که بررسی امکانات و قدرت عناصر زبانی، لازمۀ دریافت مباحث زیبایی‌شناسی درشعرحافظ است. بدون شک، آشنایی او با اعجاز بلاغی قرآن و تسلط او بر زبان فارسی و امکانات ویژۀ زبانی، منجر به تولید معناهای افزوده وتصاویر ماندگار در شعرش شده‌است.
Poetry is the origin of the vast possibilities of language to produce meaning and image. The possibilities that, with their wideness, only in the productive grammatical constructions cause prominence and power of the language. Jurjani (d. 471 AH) proposed these possibilities in "Theory of verse" and "Meanies of Grammar" and Hafez used them in his lasting poems. Jurjani's creative reading and his transition from a superficial look to the text, as well as his creative understanding of the constructive functions of words in producing meaning and image, regardless of the morphological and syntactic features of words, turned his gaze even from the context of words to the power and ability of language. Hafez, by mastering the features of the Persian language and understanding the function of linguistic elements, at the same time by creating beautiful and amazing effects, strengthened the role of the language in conveying meaning.In this research, in addition to the citation-analytical method in benefiting and quoting the opinions and researches and analysing their relationship with the topics under discussion, the descriptive-analytical method has been used to present new studies and achievements. The results of this research show that examining the possibilities and power of linguistic elements is necessary to understand the aesthetic issues in Hafez's poetry. Undoubtedly, his familiarity with the rhetorical wonders of the Qur'an and his mastery of the Persian language and special language possibilities have led to the production of added meanings and lasting images in his poetry.
_||_