تحلیل زیباشناختی معشوق در غزل معاصر

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

سمیه ذاکری ¹ , محمدرضا قاری ^{2 *} , علی ‌سرور یعقوبی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی اراک .اراک. ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد اراک، دانشگاه آزاد اراک،اراک،ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد اراک،دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/09/13 تاریخ پذیرش : 1404/02/06 تاریخ انتشار : 1404/02/13

کلید واژه: معشوق , غزل معاصر, معشوق سیاسی, معشوق¬ـ¬زن, معشوق¬ـ¬همسر, معشوق مدرن, زیباشناختی,

چکیده مقاله :

در مقاله حاضر به تحلیل زیباشناختی معشوق به ویژه معشوق­ـ­زن در غزل معاصر پرداخته شده است. با وجود آنکه در دوره­ های گذشته شعر و ادب فارسی به علت کندی تغییر فرهنگ رویکرد شاعران به معشوق در شعر تا حدود زیادی وجهی ایستا داشته در دوره معاصر سرعت تغییرات فرهنگی اجتماعی موجب شده است نگاه شاعران به ویژه در غزل از تنوع و گوناگونی برخوردار شود؛ چنانکه غزل نیمایی، غزل زنانه، غزل مدرن، غزل پیشرو، غزل داستان، غزل روایت، فراغزل، غزل پست­مدرن، و غیره از جلوه­ها و گونه­های غزل امروز است که هر کدام گاه جلوه­ای متفاوت از معشوق را در غزل عرضه کرده­اند به طوری که در غزل امروز جلوه­های معشوق را می­توان در این موارد برشمرد: معشوق ازلی­، معشوق زن، معشوق مرد، معشوق سیاسی، معشوق انقلابی، معشوق مدرن، معشوق پست­مدرن، معشوق اروتیک، و غیره. در این مقاله تعدادی از این گونه­ها بررسی شده است. نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان می­دهد معشوق غزل معاصر بیشتر وجهی انسانی یافته از دنیای ذهنی به دنیای عینی وارد شده و هویت و اعتباری ارزنده­تر و درخورتر از گذشته یافته است و با وجود زمینی­شدن معشوق و عینیت و جسمیت او، از وجوه انسانی و اخلاقی والایی برخوردار شده است. رویکرد غزلسرایان در وصف معشوق ، متفاوت از غزل سنتی است و معشوق در این دوره فراتر از قد و زلف و چشم است.

 

چکیده انگلیسی:

The present paper deals with the various effects of the beloved, especially the beloved in the contemporary sonnet. Although in recent periods Persian poetry and literature have been largely static due to the slow change of culture, the attitude of the poets to the beloved in poetry in the contemporary period has led to the rapid and rapid diversification of social cultural poetry, especially in the sonnets. Be; Such as the Nemesis, the female, the modern, the leading, the narrative, the narrative, the postmodern, the postmodern, etc. are some of the manifestations and types of today's sonnets, each of which sometimes exhibits a different appearance than the beloved. They have been presented in the sonnet so that in today's sonnet the lover's effects can be summarized as follows: the primary lover, the female lover, the male lover, the political lover, the revolutionary lover, the modern lover, the postmodern lover, the lover Erotic, etc. In this article, a number of these species have been investigated. The results of the present study show that the contemporary sonnet beloved has entered the objective world from the mental world and has acquired a more valuable and valuable identity and credit. It has great human and moral faculties. The approach of contemporary ghazal poets in describing the beloved is different from traditional ghazal. In this period, the beloved transcends mere physical beauty, stature, hair, and eyes.

 

منابع و مأخذ:

1ـ ابتهاج، هوشنگ. آینه در آینه. به انتخاب محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: نشر چشمه، چاپ هشتم، 1380.
2ـ امین‌پور، قیصر. آینه‌های ناگهان. تهران: معراج، چاپ اول، 1372.
3ـ ــــ ، ـــــ . گل‌ها همه آفتابگردانند. تهران: مروارید، چاپ هشتم، 1386.
4ـ ــــ ، ـــــ .مجموعه کامل اشعار قیصر امین‌پور. تهران: انتشارات مروارید، 1383.
5ـ ــــ ، ـــــ . مجموعه کامل اشعار. تهران: انتشارات مروارید، چاپ سوم، 1387.
6ـ بهار، محمدتقی. دیوان اشعار ملک‌الشعرای بهار. تهران: آزادمهر، 1382.
7ـ بهبهانی، سیمین. مجموعه اشعار. تهران: انتشارات نگاه، چاپ دوم، 1384.
8ـ ــــ ، ـــــ .یاد بعضی نفرات. تهران: نشر البرز، 1378.
9ـ توللی، فریدون. شعله کبود. تهران: انتشارات سخن، چاپ اول، 1376.
10ـ خراسانی، محبوبه، داودی مقدم، فریده، «سبک‌شناسی غزل پست‌مدرن»، ششمین همایش ملی پژوهش‌های ادبی، دانشگاه شهید بهشتی، 5 و 6 دی 1391.
11ـ ستاري، جلال. عشق صوفيانه. تهران: مركز، چاپ ششم، 1374.
12ـ شفعيعي‌كدكني، محمدرضا. زمينه اجتماعي شعرفارسي. تهران: نشر اختران، زمانه، چاپ اول، 1386.
13ـ شميسا، سيروس. سبك‌شناسي شعر. تهران: نشر ميترا، 1383.
14ـ ــــــ ، ــــــ .سير غزل در شعر فارسي. تهران: فردوسي، چاپ پنجم، 1376.
15ـ ــــــ ، ــــــ .شاهدبازي در ادبيات فارسي. تهران: انتشارات فردوسي، چاپ اول، 1381.
16ـ صالحي، سيد علي، «زن در شعر من معشوق نيست، رفيق است»، سياست تابناك، 29 مهر 1394، كد 116168.
17ـ صبور، داريوش. آفاق غزل فارسي. تهران: نشر گفتار، چاپ دوم، 1370.
18ـ عشقي، ميرزاده. كليات مصور. به اهتمام يوسف آزاده. تهران: جاويدان، 1361.
19ـ ـــــ ، ــــ .کلیات مصور میرزاده عشقی. به اهتمام علی‌اکبر مشیر سلیمی. تهران: انتشارات جایودان، 1359.
20ـ فرخزاد، فروغ. دیوان اشعار فروغ فرخزاد. تهران: محور، 1377.
21ـ فرخي يزدي، میرزا محمد. ديوان فرخي. به اهتمام حسين كلّي. تهران: انتشارات اميركبير، چاپ نهم، 1369.
22ـ لاهوتي، ابوالقاسم. ديوان آثار منتخب. مسكو: اداره نشريات زبان‌هاي خارجي، 1946م.
23ـ ــــــ ، ــــــ . دیوان. به کوشش احمد بشیری، تهران: امیرکبیر، 1358.
24ـ محمدی، مهرداد، «شعر؛ نشریه همین فردا بود»، (فصل‌نامه غزل پست‌مدرن)، ش سوم، بهار 1387.
25ـ محموي، سيد علي، «تقليل و تبديل مفاهيم در ادبيات مشروطه»، مجلة آيين، شماره هشتم، 1386.
26ـ یوشیج، نیما. در باره هنر شعر و شاعری. به کوشش سیروس طاهباز. تهران: نگاره، 1385.