استعارههای مفهومی در آثار عالیه مهرابی، با موضوع شهدای هنرمند و مدافع حرم در کتاب «از هنر تا حرم»
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: کلیدواژه‌ها: استعارههای مفهومی, شعر, مهرابی, دفاع مقدس.,
چکیده مقاله :
چکیده واکاوی استعارههای شناختی یا مفهومی در هر متن و نوشته، می‌تواند وسیلۀ مهمی در کشف معنای متن باشد. به دیگر سخن استعارههای مفهومی سبب نمایان شدن بعضی از امور و مفاهیم مبهم می‌گردد. به همین سبب در شناخت بهتر و بیشتر شعر دفاع مقدس، از استعارههای مفهومی بهره گرفته میشود تا به این پرسش پاسخ داده شود که کدام مفاهیم ذهنی و احساسی و عاطفی در این‌گونه اشعار و سروده‌ها، مورد توجه شاعران بوده¬است و آنها از چه حوزه‌ای برای تجسم بخشیدن و عینی کردن امور ذهنی خود بهره برده‌اند. برای رسیدن به پاسخ این پرسش، نویسنده در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای به بررسی استعارههای مفهومی جبهه و جنگ در سروده‌های شاعران دفاع مقدس استان یزد در مجموعۀ اشعار همایش شهدای هنرمند و شهدای مدافع حرم در کتاب «از هنر تا حرم» پرداخته¬است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که استعارههای مفهومی به‌کاررفته در سرودۀ شاعران برای هر یک از استعارههای یاد شده، سه الگوی انسان‌انگاری، گیاه انگاری، جسم انگاری زیاد مورد توجه قرار گرفته¬است.
Abstract Analyzing cognitive or conceptual metaphors in any text and writing can be an important tool in discovering the meaning of the text. In other words, conceptual metaphors make some obscure matters and concepts visible. For this reason, in the better understanding of the poem of Holy Defence, conceptual metaphors are used to answer the question of which mental, emotional and emotional concepts in such poems and compositions have been the focus of poets and from which field They have benefited from visualizing and objectifying their mental affairs. In order to find the answer to this question, in this research, the author, using the descriptive-analytical method and library tools, examines the conceptual metaphors of front and war in the poems of the holy defense poets of Yazd province in the collection of poems of the gathering of artist martyrs and shrine defender martyrs in the book "From Art to Shrine" " Paid. The results of the research show that the conceptual metaphors used in the poems of the poets, for each of the mentioned metaphors, three models of anthropomorphism, plant-morphism, and physical-morphism have been given a lot of attention.
الف( کتاب¬ها
ایوانز، وی، ملانی گرین، زبان¬شناسی شناختی، مقدمه، ادینبورگ: انتشارات دانشگاه ادینبورگ، 2006.
تالمی، لئونارد، به سوی معناشناسی شناختی،2 جلد، کمبریج: مطبوعات، 2000.
سنگری، محمدرضا،ادبيات دفاع مقدس: مباحث نظری و شناخت اجمال گونه¬های ادبی، تهران: بنياد حفظ آثار و نشر دفاع مقدس، 1398.
صفوی، کورش، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی، 1387.
لیکاف، جورج؛ جانسون، مارک، استعاره‌هایی که با آنها زندگی می‌کنیم، ترجمۀ هاجر آقا ابراهیمی، تهران: نشر علم، 1394.
مهرابی، عالیه، از هنر تا حرم، یزد: خط شکنان یزد، 1395.
یو، نینگ، قلب چینی در دیدگاه شناختی: فرهنگ، بدن و زبان، برلین: موتون د گرویتر، 2009.
ب( مقالات و پایان نامه
ارجستانی، محمد؛ چگینی، اشرف، قوجه زاده، علیرضا، « نگاهی تطبیقی بر ادبیات مقاومت و پایداری در شعر قیصر امین¬پور و کمال ناصر»، جستارنامۀ ادبیات تطبیقی یزد، سال 6، شمارۀ 21، 1401، صص 191 ـ 159.
استاجی، اعظم؛ شریفی، شهلا؛ فراگردی، عصمت، رستمیان، مرتضی، «بررسی استعارههای مبتنی بر نام حیوانات در ادبیات دفاع مقدس»، نشریۀ ادبیات پایداری، سال 10، شمارۀ 18، 1397، صص 24 ـ 1.
دشمن زیاری، تورج؛ سیدصادقی، سید محمود؛ حسینی کازرونی، «استعاره¬های مفهومی در آثار منثور جبهه و جنگ با رویکرد معنا شناختی»، فصلنامۀ زیبایی شناسی ادبی،دورۀ 13، شمارۀ 53، 1400، صص 64 ـ 37.
ــــــــــــــــــــــــــ، « بررسی استعاره های مفهومی در روایت¬های مردانه از دفاع مقدس»، نشریۀ ادبیات پایداری، سال 14، شمارۀ 26، 1401، صص 184 ـ 153.
زابلی زاده، اردشیر؛ موسوي، سیده زهرا، «بررسي نقش استعاره درگفتمان خبری رسانه‌های بین‌المللی»، فصلنامۀ مطالعات رسانه‌های نوین، دورۀ 1، شمارۀ 2، 1394، صص 85 ـ 57.
زرین فکر، مژگان،«استعارههای مفهومی در معارف بهاء ولد با تأکید بر استعارۀ رویشی »، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 1392.
سجودی، فرزان، «بررسي معناشناختي استعارة زمان در داستان‌هاي كودك به زبان فارسی»، فصلنامة نقد ادبي، سال 5، شمارۀ 19، 1391، صص 70 ـ 50.
عجمی، رقیه؛ مهدوی، ملیحه؛ مهدیان، مسعود، «بررسی ویژگی¬های سبک ادبی کتاب بی تال عجم از منظر علم بیان»، جستارنامۀ ادبیات تطبیقی یزد، سال 7، شمارۀ 25، 1402، صص 38 ـ 1.
علیزاده، ناصر؛ روحی¬کیاسر، اعظم، « استعارههای مفهومی در شعر دفاع مقدس». نشریۀ ادبیات پایداری، دورۀ 10، شمارۀ 18، 1397، صص 266 ـ 247.
فراگردی، عصمت، «بررسی استعاره از دیدگاه زبانشناسی شناختی در ادبیات داستانی جنگ ایران و عراق»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 1391.
قبادی، مطهره؛ خان محمدی، فاطمه. «استعارۀ مفهومی در دو رمان مرتبط با دفاع مقدس،»، نشریۀ پژوهشهای نقد ادبی و سبک¬شناسی، شمارۀ 2 ( پیاپی 36 )، 1398، صص 116 ـ 95.
معروف، مجتبی. «استعارههای مفهومی شهید و شهادت در شعر دفاع مقدس»، همایش ملی ادبیات پایداری، رشت، دانشگاه گیلان، 1395.
مهربانی گلزار، محمدرضا؛ خمسه عشری، علی‌اکبر، «منظر یادمانی جنگ: از واقع‌نمایی تا استعاره »، نشریۀ منظر، دورۀ 8، شمارۀ 34، 1395، صص 81 ـ 68.
Sources and references
Book
Evans, V, Melanie Green, Cognitive Linguistics, An Introduction, Edinburgh: Edinburgh University Press, 2006.
Talmy, Leonard, Towards Cognitive Semantics (2 vols.), Cambridge: The Press, 2000.
Sangri, Mohammad Reza, Defense of the Sacred Literature: Theoretical Discussions and Recognition of the Outlines of Literary Genres, Tehran: Foundation for the Preservation of Works and Publishing of Defence of the Sacred, 2018.
Safavi, Koresh, An Introduction to Semantics, Tehran: Research Institute of Islamic Culture and Art, 2017.
Likoff, George; Johnson, Mark, The Metaphors We Live With, Translator: Hajar Agha Ebrahimi, Tehran: Neshar Alam, 2014.
Mehrabi, Aaliyah, From Art to Shrine, Yazd: Khat Shekanan Yazd, 2015.
Yu, Ning, The Chinese Heart in Cognitive Perspective: Culture, Body and Language, Berlin: Mouton de Gruyter, 2009.
Articles and dissertations
Arjastani, Mohammad et al. "A comparative look at the literature of resistance and stability in the poetry of Qaisar Aminpour and Kamal Nasser, Yazd Comparative Literature Review, 2023; Sh., pp. 159-191.
Doshmen Ziari, Toraj et al. "Conceptual metaphors in front and war prose works with a semantic approach", Literary Aesthetics Quarterly, 2023, No. 53, pp. 37-64.
Zarin Fekar, Mozhgan, "Conceptual metaphors in the teachings of Baha Wold with an emphasis on the metaphor of Royshim", master's thesis, supervisor Dr. Maryam Salehinia, Ferdowsi University of Mashhad, 2013.
Sojudi, Farzan. "Semantic investigation of the metaphor of time in children's stories in Farsi", Scientific-Research Quarterly of Literary Criticism, 2012, Vol. 19, pp. 135-156.
Ajmi, Ruqiyeh et al., "Investigation of literary style characteristics of Betal Ajam's book from the perspective of expression science", Yazd Comparative Literature Journal, 2024, No. 25, pp. 1-38.
Alizadeh, Nasser and Rouhi Kiaser, Azam, Conceptual metaphors in the poem of Defensive Defense. Journal of sustainability literature. 2017, Volume 10, Volume 18, pp. 245-265.
Faraghardi, Infallibility. "An examination of metaphor from the perspective of cognitive linguistics in the fiction literature of the Iran-Iraq war". Azam Staji, master's thesis, Ferdowsi University of Mashhad, 2013.
process, infallibility; Staji, Azam and Sharifi, Shahla, "Examination of metaphors based on the names of animals in the literature of the Holy Defence", Sustainability Literature, 2017, Volume 10, Volume 18, pp. 1-24.
Qobadi, Motahera and Khan Mohammadi, Fatemeh. Conceptual metaphor in two novels related to holy defense, Literary Criticism Research, 2018, Vol. 2, pp. 95-116.
Famous, Mojtaba. Conceptual metaphors of martyr and martyrdom in the poem of Holy Defence, National Conference of Sustainability Literature, Gilan University, Rasht, 2015.
Mehrabani Golzar, Mohammad Reza and Khamse Ashari, Ali Akbar. War memorial landscape: from realism to metaphor, Manzar Bahar, 2015, Vol. 34, pp. 68-81.
Mousavi, Neda and Zabelizadeh, Ardeshir. "Investigation of the role of metaphor in international media news discourse", New Media Studies, 2014, vol. 2, pp. 57-82.
استعارههای مفهومی در آثار عالیه مهرابی،
با موضوع شهدای هنرمند و مدافع حرم در کتاب «از هنر تا حرم»
چکیده
واکاوی استعارههای شناختی یا مفهومی در هر متن و نوشته، می‌تواند وسیلۀ مهمی در کشف معنای متن باشد. به دیگر سخن استعارههای مفهومی سبب نمایان شدن بعضی از امور و مفاهیم مبهم می‌گردد. به همین سبب در شناخت بهتر و بیشتر شعر دفاع مقدس، از استعارههای مفهومی بهره گرفته میشود تا به این پرسش پاسخ داده شود که کدام مفاهیم ذهنی و احساسی و عاطفی در این‌گونه اشعار و سروده‌ها، مورد توجه شاعران بودهاست و آنها از چه حوزه‌ای برای تجسم بخشیدن و عینی کردن امور ذهنی خود بهره برده‌اند. برای رسیدن به پاسخ این پرسش، نویسنده در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای به بررسی استعارههای مفهومی جبهه و جنگ در سروده‌های شاعران دفاع مقدس استان یزد در مجموعۀ اشعار همایش شهدای هنرمند و شهدای مدافع حرم در کتاب «از هنر تا حرم» پرداختهاست. نتایج پژوهش بیانگر آن است که استعارههای مفهومی به‌کاررفته در سرودۀ شاعران برای هر یک از استعارههای یاد شده، سه الگوی انسان‌انگاری، گیاه انگاری، جسم انگاری زیاد مورد توجه قرار گرفتهاست.
کلیدواژه‌ها: استعارههای مفهومی، شعر، مهرابی، دفاع مقدس.
مقدمه
بحث استعاره یکی از مهم‌ترین مضامینی است که توجه بسیاری را به خود جلب کردهاست. «استعاره از این دیدگاه با مفهوم سنتی آن به ارسطو برمی‌گردد، متفاوت است. در نظر ارسطو، استعاره، شگردی برای هنرآفرینی و ویژۀ زبان است و به همین دلیل نیز باید در میان فنون و صناعات ادبی مورد بررسی قرار گیرد.» (صفوی، 1387: 368) در اواخر قرن بیستم، نظریۀ معاصر استعاره با نوشته شدن کتابی به نام استعاره‌هایی که بر اساس آنها زندگی می‌کنیم، مجال طرح یافت. این نظریه، دیدگاه‌های کلاسیک استعاره را به چالش کشید و مدعی شد که جایگاه استعاره تنها در کلام ادبی و برای زیبایی سخن نیست؛ بلکه در زبان روزمره و نظام مفهومی انسان‌ها جای دارد و در خدمت شناخت قرار میگیرد؛ به عبارت دیگر «دستگاه فکری انسان، ساختاری استعاری دارد که بدون استفاده از استعاره، قادر به شناساندن منظور خود به دیگران و حتی زندگی کردن نیست. به این ترتیب پس از طرح این دیدگاه، استعاره فضایی باز می‌یابد و حالتی رایج و همگانی در زندگی انسان‌ها پیدا میکند و از محدودۀ متون ادبی و بلاغی خارج میشود. از آنجا که در دیدگاه جدید، استعاره با شناخت و فهم سر و کار دارد به آن عنوان استعارۀ مفهومی میگویند. در این نظریه، همواره یک حوزۀ ذهنی ـ عینی، ملموس میشود و از اصطلاحات یک حوزه برای تبیین یک حوزۀ دیگر استفاده میشود. آنها به حوزۀ عینی، عنوان حوزۀ مبدأ و به حوزۀ ذهنی عنوان حوزۀ مقصد داده‌اند و به ارتباطی که میان این دو حوزه به‌صورت یک گزاره برقرار میشود، نگاشت میگویند. » (زرین فکر، 1392: 4)
بیان مسأله
مسألۀ جنگ یکی از مهم‌ترین پدیده‌های پیچیدۀ زندگی انسان عصر حاضر است و در طول تاریخ بشری، جنگ، عامل اصلی دگرگونی و تحولات جوامع بشری بودهاست که گاهی باعث ایجاد زایش و حرکت در زبان، فرهنگ، سنت‌ها و باورها شدهاست. جنگ، حتی می‌تواند باعث ایجاد دگرگونی و تحول در ادبیات هر کشوری بشود و در واقع، سبب ایجاد باب جدیدی در ادبیات گردد؛ بر این اساس، بررسی استعارههای مفهومی مرتبط با جنگ در ادبیات دفاع مقدس، ما را به درك و فهم هر چه‌بهتر آن، کمك میکند. با توجه به این نکته «بنمایههای ادبیات ملتها، بهترین شاخص برای آشنایی با نگرش و عقاید هر ملتی است. از تقسیمات آثار ادبی ادبیات مقاومت و پایداری است که هیجانآور و پرشور در خدمت بشریت است و از لحاظ محتوایی نیز، در ادبیات اثرپذیر است.»(ارجستانی و همکاران، 1401: 158) در واقع مسألۀ اصلی این پژوهش این است که مشخص گردد، استعاره‌هایی که در گفتمان جنگ به‌کاررفته، چه تصویری از پدیدۀ جنگ و دفاع مقدس را نشان میدهند و نگرش کلی در رابطه با ابعاد مختلف آن چیست؟ این پژوهش بر آن است که با استفاده از استعاره به تصویرسازی‌هایی که افراد از موضوع جنگ و مسائل مربوط به آن همانند؛ ادوات جنگی، نیروهای خودی، دشمن، حال و هوای جنگ، آثار جنگ، مرگ و... دارند، دست یابد و در واقع بهدنبال مسألۀ قطبی‌سازی موضوع می‌باشد که بداند کدام مفاهیم ذهنی و احساسی و عاطفی در این‌گونه اشعار و سروده‌ها، مورد توجه شاعران بوده است و آنها از چه حوزه‌ای برای تجسم بخشیدن و عینی کردن امور ذهنی خود بهره برده‌اند؟ در همین راستا، پژوهش حاضر بر آن است تا با توجه به دستاورهای تحقیقات انجام شده در رابطه با زبانشناسی اجتماعی ـ شناختی در چارچوب معناشناسی شناختی به بررسی استعارههای مفهومی جبهه و جنگ در سروده‌های شاعران دفاع مقدس استان یزد در مجموعۀ اشعار همایش شهدای هنرمند و شهدای مدافع حرم در کتاب «از هنر تا حرم» بپردازد و به خوانش دقیق‌تری از الگوی انسان‌انگاری و جسم انگاری برسد و ساحت‌های تازه‌ای از معنای ذهنی ـ شناختی جنگ را با اتکا به رویکرد نظری استعاره آشکار سازد.
پیشینۀ تحقیق
محمدرضا مهربانی گلزار و علی‌اکبر خمسه عشری (1395) در مقالۀ خود با موضوع «منظر یادمانی جنگ: از واقع‌نمایی تا استعاره» به این نکته اشاره نمودهاند که جنگ، امری زیبا و مورد پسند همه نیست و یادآوری خاطرات آن هم جذّاب نمی‌باشد؛ اما در ورای جنبه‌های ناگوار و ناخوشایند هر جنگ، می‌توان به جنبه‌های زیبا و گوارای این پدیده نیز نظرکرده و حتی آنها را به نسل‌های بعدی یادآوری نمود.
مجتبی معروف (1395) در مقالۀ خود با موضوع «بررسی استعاره در ادبیات دفاع مقدس» به بررسي استعارههای مـرتبط بـا مفاهيم شهيد و شهادت در اشعار دفاع مقدس پرداخته و به این نکته اشاره کردهاست كه شـاعران بـراي بيـان مفهوم شهيد، بيشترين استفاده را از حوزههای مفهومي آينه، پرنده، ستاره، درخت و گل برده‌اند.
ندا موسوي و اردشیر زابلی زاده (1394) در مقالۀ خود با موضوع «بررسي نقش استعاره درگفتمان خبری رسانه‌های بین‌المللی» به بررسي استعارههای گفتمانهاي خبری بین‌المللی پرداخته و ضمن ارائۀ راهکارهای عملی به این نکته اشاره کرده که می‌توان از استعارهها در تولید متون خبری بهره گرفت.
عصمت فراگردی (1391) در پایان‌نامه‌ای با عنوان «بررسی استعاره از دیدگاه زبانشناسی شناختی در ادبیات داستانی جنگ ایران و عراق» با بررسی 20 کتاب با موضوع جنگ ایران و عراق، استعاره را در ادبیات داستانی جنگ از منظر رویکرد زبانشناسی شناختی مورد بررسی قرار داده‌است. استخراج داده‌های این پژوهش، حاکی از آن است که از یازده حوزۀ مبدأ در استعارههای به‌کار رفته در گفتمان جنگ، استفاده شدهاست. در بیشتر این استعارهها، نگاه به نیروی خودی مثبت و نگاه به نیروی دشمن، منفی است.
عصمت فراگردی و همکاران (1397) در مقالهای با عنوان «بررسی استعارههای مبتنی بر نام حیوانات در ادبیات دفاع مقدس به مطالعۀ عبارات استعاری مبتنی بر نام حیوانات در ادبیات دفاع مقدس بر اساس چهارچوب لیکاف و جانسون پرداختهاند. نتایج و یافته‌های این تحلیل نشان می‌دهد که حوزۀ حیوانات به‌عنوان حوزۀ مبدأ، یکی از پرکاربردترین حوزههای استعاری می‌باشد و بیشترین تعداد اسامی حیواناتی که بالاترین درجۀ توهین و حیوانیت را به همراه دارند، برای اشاره به نیروی دشمن استفاده شدهاست؛ اما برای اشاره به نیروهای خودی از تعداد کمی از اسامی حیوانات استفاده شده و این اسامی، دارای بار معنایی مثبت می‌باشند.
ناصر علیزاده و اعظم روحی کیاسر (1397) در مقالهای با عنوان «استعارههای مفهومی در شعر دفاع مقدس» به بررسی استعارههای مفهومی یا شناختی در شعر دفاع مقدس پرداختهاند و این نکته را گوشزد کردهاند که استعاره، ابزار مهمی برای کشف معنای متن است؛ یعنی باعث آشکار شدن بعضی از نکات مبهم و پوشیده میشود.
تورج دشمن زیاری و همکاران (1401) در مقاله ای با موضوع «استعاره های مفهومی در آثار منثور جبهه و جنگ با رویکرد معنا شناختی» به بررسی استعارههای مفهومی و طرحواره های فرهنگی در روایتهای زنانه و مردانه از دفاع مقدس پرداختهاست. نتایج پژوهش حاکی از آن است که تفاوت های مفهوم سازی های مردانه و زنانه از جنگ، در قالب نظریۀ استعارۀ مفهومی و طرحواره ها، قابل بررسی هستند.
تورج دشمن زیاری و همکاران (1401) در مقالهای با موضوع « بررسی استعارههای مفهومی در روایتهای مردانه از دفاع مقدس»، نتایج پژوهش بیانگر آن است که در آثار دفاع مقدس به عنوان نمونهای از شعر و نثر معاصر، انواع استعارههای مفهومی با حوزههای مبدأ و نگاشت های مشخص به چشم میخورد که قدرت تخیل و عیار تفکر انتزاعی شاعران و نویسندگان این گونه آثار را مشخص میکند.
مطهره قبادی و فاطمه خان محمدی (1398) در مقالۀ «استعارۀ مفهومی در دو رمان مرتبط با دفاع مقدس» به بررسی استعارۀ مفهومی در دو رمان «زمین سوخته» اثر احمد محمود و «وقتی کوه گم شد» اثر بهزاد بهزادپور پرداختهاند. در نهایت بررسی‌ها نشان میدهند، استعارههای هستی شناختی در رمان زمین سوخته و استعارههای هستی شناختی و ساختاری در رمان وقتی کوه گم شد، بسامد بیشتری را دارا هستند. استعارههای جهتی در هر دو رمان فراوانی چندانی ندارند. بیشتر عبارات استعاری مرتبط با حوزۀ دفاع و مقاومت در حوزۀ مقصد بوده‌اند. آنچه موجب تمایز تحقیق حاضر با پژوهشهای یاد شده میشود، این است که تاکنون هیچ پژوهشی مستقل در رابطه با بررسی استعارههای مفهومی در مجموعۀ اشعار همایش‌های فصلی اوج هنر، ویژۀ شهدای هنرمند و شهدای مدافع حرم، در کتاب «از هنر تا حرم»، صورت نگرفتهاست؛ بنابراین تحقیق حاضر در این زمینه برای اولین بار صورت گرفته و نوآورانه است.
روش پژوهش
نویسنده در این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه‌ای به بررسی استعارههای مفهومی جبهه و جنگ در سروده‌های شاعران دفاع مقدس استان یزد در مجموعۀ اشعار همایش شهدای هنرمند و شهدای مدافع حرم در کتاب «از هنر تا حرم» پرداختهاست. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در آثار دفاع مقدس، انواع استعارههای مفهومی با حوزههای مبدأ و نگاشتهای مشخص به‌کاررفته است که قدرت تخیل و تفکر انتزاعی شاعران و نویسندگان این‌گونه آثار را مشخص میکند. محقق در پی پاسخگویی به این پرسشهاست که کدام مفاهیم ذهنی و احساسی و عاطفی در این‌گونه اشعار و سروده‌ها، مورد توجه شاعران بودهاست و آنها از چه حوزه‌ای برای تجسم بخشیدن و عینی کردن امور ذهنی خود بهره برده‌اند؟
مبانی تحقیق
نظریه استعارۀ مفهومی
در علوم شناختی، نظریۀ استعارۀ مفهومی، اصطلاحی است که به درک و فهم یک قلمروی انتزاعی بر اساس قلمروی ملموس اشاره میکند. به‌عنوان نمونه «هنگامیکه می‌گوییم، عشق آنها به بن‌بست رسیده است؛ از مفهوم "بن‌بست: در قلمروی مفهومی "مسیر" برای درک کیفیت "عشق" که مفهومی انتزاعی است استفاده می‌کنیم.» (لیکاف و جانسون،1394 : 58) در دیدگاه زبانشناسان شناختي، «استعاره به هرگونه فهم و بيان تصورات انتزاعي در قالب تصورات ملموس‌تر اطلاق میشود.» (سجودی،139:1391)
زبانشناسی شناختی
در رابطه با پیشینۀ زبانشناسی شناختی آمدهاست: «زبانشناسی شناختی، ریشه در ظهور علوم‌شناختی جدید در دهه‌های 1960 و 1970 میلادی، بهویژه در بررسی مقوله‌بندی در ذهن انسان و روان‌شناسی گشتالت دارد.»(ایوانز و گرین، 2006: 3) زبانشناسان شناختی بر این نكته تأكید دارند كه «الگوی زبان‌شناختی نه‌تنها باید به تبیین دانش زبانی افراد بپردازد، بلكه باید با دانشی كه دانشمندان علوم شناختی از حوزههای دیگر شناخت به دست آورده‌اند، سازگار باشد.» (همان: 17)
معناشناسی شناختی
این شاخه از علم که در نتیجۀ تأثیرپذیری زبانشناسی از روان‌شناسی گشتالتی و روان‌شناسی شناختی پدید آمده، معتقد است که «تکوین استعاره و مجاز، مفاهیم و گزاره‌ها و مقوله‌بندی‌های ذهنی و زبانی از پدیده‌های جهان، همگی به‌عنوان بخشی از روند کلی شناخت آدمی از جهان خارج محسوب می‌شوند. به بیان ساده در این شاخه از علم، فرآیندهای زبانی، زیرمجموعه‌ای از فرآیندهای شناختی در معنای عام آن به‌شمار می‌آیند. معنی‌شناسی شناختی، معنی زبان را ساختاری مفهومی معرفی میکند که با دیگر رویکردها متفاوت است.» (تالمی،2000 : 4)
استعاره و ادبیات دفاع مقدس
محمدرضا سنگری در کتاب «نقد و بررسی ادبیّات منظوم دفاع مقدس» در تعریف دفاع مقدس می‌گوید:«ادبیات دفاع مقدس به مجموعۀ نوشته‌ها و سروده‌هایی گفته میشود که درون‌مایۀ موضوع آن به مسائل هشت سال دفاع مقدس و پیامدها و تبعات آن بازمی‌گردد. در نگاهی وسیع‌تر، می‌توان طیفی گسترده‌تر و جغرافیایی فراخ‌تر برای این عنوان تصور کرد و با تکیه بر ویژگیهای مقدس بودن، می‌توان قلمرو الهی و دینی برای این نوشته‌ها و سروده‌ها تداعی کند.»(سنگری، 1380: 15)
ادبیات جنگ
در تعریف ادبیات جنگ، این‌گونه آمدهاست؛ نوشته‌هایی که به‌نوعی به مسألۀ جنگ و مقوله‌های مرتبط با آن می‌پردازد و شامل هر نوع رمان یا خاطره و یا داستانی است که منحصراً به موضوع جنگ می‌پردازد و تمام عناصر داستان در خدمت این موضوع است.
بحث و بررسی
اعضای بدن
بدن انسان نقش کلیدی در ظهور و پیدایش معنای استعاری در زبان‌ها و فرهنگهای مختلف دارد. بدن انسان یکی از حوزههای مبدأ ایدهال است که همۀ ما آن را می‌شناسیم و اعضایی از آن را که مخصوصاً در درك استعاری استفاده می‌شوند شامل : سر، پا، دست، پشت، قلب، استخوان، شانه‌ها و... می‌باشد.
یو عبارات استعاری را که شامل اعضای بدن، مثل صورت، دست، انگشت و غیره می‌باشد، تحلیل کردهاست. او معتقد است درك استعارههای ادراکی که بر پایۀ اعضای بدن، بنانهاده میشود، فرهنگ وابسته می‌باشد. یو، دانش بین بدن، استعاره و فرهنگ را از طریق «مثلت دایره‌ای» خلاصه میکند و وابسته بودن و جدا ناپذیرییشان را نشان می‌دهد. به نقل از یو، دیدگاه‌های ما نسبت به دنیا، توسط بدنمان شکل می‌گیرند؛ و لنزهای این دیدگاه جهانی، رنگ فرهنگی دارد و به‌صورت استعاری شکل گرفتهاست و از طریق چنین عینکی ما دنیا را تشخیص می‌دهیم. ( ر.ک: یو، 2003: 29) بررسی دادهها، بیانگر آن است که دویست و چهل و چهار مورد از استعارههای مربوط به اعضای بدن در این گفتمان به‌کار رفته است. اکثر این عبارات استعاری، کاربرد اصطلاحی دارند و قابل‌شرح و تفسیر هستند. در ادامه در جدول زیر به‌همۀ استعارههای به‌کاررفته همراه با شاهد مثال اشاره شدهاست.
جدول (1) استعارۀ اعضای بدن در روایتهای زنانه
ردیف | استعاره | فراوانی | مثال |
|---|---|---|---|
1 | چشم | 39 | گرچه خوابیده‌ای ولی انگار/ چشم‌هایت به سمت بیداری است. (مهرابی، 1395: 18) |
2 | دل | 27 | بانوی صبر و عشق، یا زینب/ دل‌هایمان را وقفتان کردیم (همان:94) |
3 | دست | 27 | فصلی از وجودم را بر دستان پرالتماسش دخیل بستم (پارساییان:21) |
4 | بدن | 20 | قطره‌قطره شهامت و ایثار/ بر تن سرخ آب می‌ریزد (همان:151). |
5 | پا | 18 | از شکوهت آسمان بر پای خاک افتاده بود/ دارد آهنگ غروب نخل بی‌سر می‌رسد. (همان: 87) |
6 | سر | 17 | سربریدن دل خودم را هم/ زیر پاهای مادر عباس (همان: 126) |
7 | لب | 15 | سال خورشیدی سی‌و هشت است/ لب تقویم خانه می‌خندد. (همان:75) |
8 | دوش/شانه | 13 | خواب دیدم که شانه‌ات کوه است/ و از آن رود روشنی جاری است. (همان: 18) |
9 | سینه | 13 | جانم فدایت سینه‌ام تنگ است/ در سینه‌اش پژواک افتاده است (همان:66) |
10 | کمر | 8 | زخمی به پیشانی و زخمی در کمر دارد/ این‌گونه باید باخدای خود تعامل کرد. (همان: 109) |
11 | قلب | 7 | و باری التیام زخمهایت/ می‌نویسم این شهر قلب شعر است. (همان:21) |
12 | پیشانی | 5 | بگذار از پیشانی بازت، این آفتاب سایه‌اندازت/ همراه سجده بوسه بردارم، مهر نماز دیگرت باشم. (همان:189) |
13 | زلف/مو | 4 | یک سال و چند ماه است نیستی/ انتظار، عصا به‌دست/ موها تجربه را می‌بافد. (همان:103) |
14 | نفس | 3 | با نفس‌های پدر/ خانه روشن می‌شد. (همان: 113) |
15 | خون | 2 | خون در گلوگاه حادثه می‌سوخت/ وقتی بغل کردم شلمچۀ زخمی را (همان:20) |
16 | رگ | 2 | میشود در رگ غزل‌هایت/ رنگ سرخ شهادتت را دید (همان:152). |
17 | روح | 2 | بابای خوبم رفت/اما نیامد باز/ چون در حرم کرده/ روح پدر پرواز. (همان:143). |
18 | جسم | 2 | رنگ جسمت به رنگ خورشید است/ از بلندای آسمان پیداست. (همان: 152) |
19 | جگر | 2 | سال‌ها دوخت به در چشم تری سوخته را/ دود کرده است به راهت جگری سوخته را (همان: 135) |
20 | پیکر | 2 | پیکرت را مگر این خاک در آغوش کشد/ آسمان تاب ندارد قمری سوخته را (همان: 135) |
21 | استخوان | 2 | شاخه در شاخۀ استخوان و پلاک/ بدنت چاک‌چاک می‌رقصید. (همان:19) |
22 | انگشت | 2 | لاله‌هایی به استقامت سرو/ جای انگشتهات می‌رویید. (همان:17) |
23 | ابرو | 2 | در واژه‌هایت غصۀ دیرینه‌ای داری/ چه ماجرایی خم به ابروی تو آورده است؟(همان:166) |
24 | اشک | 2 | اون لحظه که ایمانمون سسته/ از اشک تو می شه یه باور ساخت. (همان: 145) |
25 | گوش | 2 | گوشم شده پر از این زبان‌بازی‌ها/ هم‌صحبت چنگ و تار و نی تنبورم.(همان:187) |
26 | نای | 2 | نیست آهی تا کشم از وای خویش/ ناله بیرون می‌دهم از نای خویش. (همان:32). |
27 | جان | 2 | و حالا من تکلیف بابایی که نان...نه جانش را داد/ خوب می‌فهمم. (همان:64) |
28 | قد | 2 | قد کشید و بزرگ شد آرام/عاشق رفتن به مکتب بود. (همان: 75) |
29 | گلو | 2 | گیر کرده است در گلوی قلم/ خار سیمی که غدّه‌ای کاری است (همان:81) |
30 | کتف | 1 | وقتی بر شانه‌های دفتر تکیه می‌داد و می‌کشید دست‌هایت را بر کتف کوه‌ها (همان: 45) |
31 | گردن | 1 | تقویم هم یادش نرفته بهمنت را/ تا پای تیغ آورده بودی گردنت را (همان: 85) |
32 | نبض | 1 | اجازه دست بگیرم دوباره نبض قلم را/ غزل غزل بسرایم تمام حرف دلم را (همان:133). |
33 | نطفه | 1 | میان تمام اتفاقات تلخ صبورانه درون نطفۀ حماسه زاده شدی. (همان:21) |
34 | بغل | 1 | خون در گلوگاه حادثه می‌سوخت/ وقتی بغل کردم شلمچۀ زخمی را (همان:20) |
35 | بازو | 1 | هم فرومانده زمردانگیات خیبر و بدر/ هم ندیده است کسی زور چنین بازویی (همان:115). |
36 | پلک | 1 | پلک باران هنوز غمگین است/ در تو جاری است آسمان حتی (همان: 40). |
37 | حلق | 1 | در نهادم موجی از غم رسته است/ آتش این غم، گلویم بسته است (همان: 33) |
38 | ریه | 1 | و پیوند میزند پاهایت را به عروسکی زیر آوار/ و ریه‌هایت را به درختان شیمیایی. (همان:45) |
39 | زبان | 1 | خوب است نثار تو شود شهد بیان‌ها/ پیوسته به شعر تو برآیند زبان‌ها (همان:68) |
40 | لب | 1 | و امروز با تابش یاد تو/ تر می‌کنم لب تمام پنجره‌ها را (همان:21) |
| مجموع | 244 |
|
کاربرد استعاری اعضای بدن در نمونه‌های ارائه شده در بالا، در گفتمان جنگ مشاهده می‌گردد که تفسیر آنها کاملاً وابسته به فرهنگ است. دویست و چهل و چهار عضو بدن به‌عنوان حوزۀ مبدأ در استعارههای مربوط به گفتمان جنگ استفاده شدهاست که در بیشتر آنها، این استعارهها کاربردی اصطلاحی پیدا کردهاند که با تحلیل و تفسیر می‌توان به مفهوم آن پی برد. همچنین در استعارههای فوق از سه عضو «قلب، سینه و دل » استفاده شده است که می‌توانند به‌جای یکدیگر به کار روند؛ زیرا معنای یکسانی (ابراز احساسات) از آنها برداشت میشود. در این حوزه، واژه‌های «چشم، دل، دست، بدن» بیشترین کاربرد استعاری دارند و می‌توان آن را به‌عنوان هسته به‌حساب آورد، با توجه به بررسی انجام شده، در کتاب «از هنر تا حرم» اعضای بدن 244 مورد کاربرد داشته است که استعارههای (چشم، دل و دست) بیشترین بسامد دارا می‌باشند.
نمودار (1) نمودار فراوانی کاربرد استعاره اعضای بدن
استعارۀ اعتقادات مذهبی
در تحلیل استعارههای مرتبط با این حوزه، مشاهده شد که حوزۀ اعتقادی ـ مذهبی یکی از پرکاربردترین حوزههای مبدأ می‌باشد؛ در واقع تصویری که نویسندگان از رزمندگان و میدان نبرد ارائه میدهند، تصویر مذهبی است و ریشه در باورهای دینی و اعتقادی دارد. در اغلب استعارهها دیده میشود که به فضیلت و تقدیس از دفاع پرداخته شدهاست. در واقع جنگ میان ایران و عراق را جنگ میان حق و باطل نشان داده‌اند و معتقد هستند که در جبهۀ حق، شکست راه ندارند و چه بکشند و چه کشته شوند، پیروزند و حامی آنان خداوند است. رویکرد دفاعی هشت سال جنگ را با حوادث صدر اسلام و عاشورای امام حسین (ع) پیوند داده‌اند و در واقع در ایجاد تصویری که از جنگ و جبهه و رزمندگان ارائه داده‌اند به شخصیت‌ها، روایت‌ها و موقعیت‌های تاریخی، اسلامی و مذهبی اشاره شدهاست و همچنین با استفاده از برخی آیات و احادیث به ارزش و اهمیت دفاع اشاره‌کرده‌اند. در جدول زیر به انواع استعارههای این حوزه اشاره شدهاست.
جدول (2) استعارۀ اعتقادات مذهبی
ردیف | استعاره | فراوانی | مثال |
|---|---|---|---|
1 | أَشْهَدُ | 1 | أَشْهَدُ عاشقی/ ردیف تمام رشادت‌ها (مهرابی، 1395 :26) |
2 | ایمان | 1 | پابه‌پای پدر به محضر عشق/ توی سینه نهال ایمان کاشت (همان:76) |
3 | إِنَّا إِلَیْهِ | 1 | کپسول اکسیژن نفس‌هایش گرفته/ وقتی شنید إِنَّا إِلَیْهِ گفتنت را (همان: 85) |
4 | الله‌اکبر | 1 | از مدادت نالۀ الله‌اکبر می‌رسد (همان: 86) |
5 | اسْتَقَامُوا | 1 | اسْتَقَامُوا همیشه راه ماست/ تا شود این جهان بدون خلل (همان: 99) |
6 | آیه | 2 | آخرین آیۀ نگاهت را روی دستانم بتکان (همان: 102) |
7 | اذان | 1 | نوعروست نشسته تا شویش/ با اذان حجاز برگردد (همان: 127) |
| بهشت | 2 | بوی بهشت می‌وزد از خاک پاکشان/ گویی که بهشت خدا یادگاری است (همان: 63) |
| پیمبر | 1 | امشب دعا را بال خواهم داد تا صبح او را میزنم فریاد/ فردا بیاید وقت من تنگ است چون خواستی پیغمبرت باشم (همان: 189). |
| حرم | 6 | خون رگ‌های حرم در جریان افتاده است/ لاله در لاله زمین شوق بهاران دارد. (همان: 149) |
| حسینیه | 1 | امشب به سبک چشم حسینیه‌ای رها/ بوی شهید می‌وزد آرام و مبتلا (همان: 161) |
| خون خدا | 1 | جاری‌شده در هر رگ تو خون خدایت (همان:24) |
| خلیل | 1 | ترانه‌ای که از سفر به قبله می‌دهد خبر/ چه قبله‌ای چه هاجری خلیل این زمانه شد (همان: 129) |
| خدا | 2 | به هر سو قصه‌ای از یک خدای تازه و نوبر/ خدایت را چگونه؟ با کدامین طرح می‌بینی (همان: 61) |
| دخیل | 1 | فصلی از وجودم را/ بر دستان پر التماسش/ دخیل بستم (همان:21) |
| دعا | 3 | امشب دعا را بال خواهم داد تا صبح او را میزنم فریاد/ فردا بیاید وقت من تنگ است چون خواستی پیغمبرت باشم (همان: 189) |
| دجال | 1 | قدر امثال مرا جامعه خواهد فهمید/ وقتی از فتنۀ دجال گرفتند این پند (همان:164) |
| ذبح اسماعیل | 1 | شوق با سر دویدنت امروز/ شده تکرار ذبح اسماعیل/ قصۀ سربریدنت امروز (همان:127) |
| ذوالفقار | 1 | تیغ بران ذوالفقار علی/ صیقل از خون شیعه میگیرد (همان: 125) |
| رکعت | 1 | نماز در شط خون است مرد می‌خواهد/ دو رکعت است که با عشق می‌رسد به سلام (همان: 177). |
| ربنا | 1 | تا بعد ربنای تو باشم ولی نشد/ شامی نخوان مرا که من از قم درآمدم (همان:180) |
| ایثار | 1 | قطره‌قطره شهامت و ایثار/ بر تن سرخ آب می‌ریزد (همان: 151) |
| سجاد | 2 | سجاده که بارانی چشمان ترت بود/ انداخته در پیرهنش عطر دعایت (همان: 25) |
| شیعه | 1 | گفته‌ام من برای این میدان/ یلی از نسل شیعه پروردم (همان: 129) |
| شهادت | 2 | نوشیدن شهد شهادت در حرم زیباست. گفتی دعایم کن که محتاج دعا هستم (همان:158) |
| طواف | 2 | برای طواف پیکرت/ آخر بوی حرم می‌دهد تمام تنت. (همان: 117). |
| فرشته | 1 | مادرم می‌گوید، پرواز بال نمی‌خواهد/ فرشته‌ها می‌آیند. (همان: 71) |
| عطر | 2 | سجاده که بارانی چشمان ترت بود/ انداخته در پیرهنش عطر دعایت. (همان: 25) |
| قران | 4 | می‌خواست باشد او هم/ از یاوران قران. (همان: 155) |
| قنوت | 1 | افتاده واژه‌ها به تلاطم به خط شیدایی/ در التماس بین قنوتش نشسته تنهایی. (همان: 72) |
| قد قامت | 1 | قد قامت الدفاع تو از جنس دیگری است/ می‌شد در اقتدای تو باشم ولی نشد. (همان: 180) |
| کنعان | 1 | با خودش برد توی چاه عمیق/ در فراقش هزار کنعان سوخت. (همان: 80) |
| کربلا | 3 | باز هم کرب و بلای دگر از راه رسید.(همان: 159) |
| مناره | 1 | در گلوی مناره‌های شهر/ بوی اسپند و جبهه که پیچید. (همان: 77) |
| مروه- صفا | 1 | سوریه با قدوم سرشارت/ حرمت مروه و صفا دارد. (همان: 111) |
| نماز | 1 | نماز در شط خون است مرد می‌خواهد. (همان: 177) |
| ولایت علی | 1 | من خم زده‌ام که خم نگردد پشتم/ از جام ولایت علی مخمورم. (همان: 186) |
| مجموع | 57 |
|
با توجه به بررسی انجام شده، فراوانی کاربرد استعارۀ کاربرد اعتقادات مذهبی 57 مورد است که بیشترین فراوانی کاربرد استعارۀ «حرم» می‌باشد.
نمودار (2) نمودار فراوانی کاربرد استعارۀ اعتقادات مذهبی
استعارۀ مفهومی حیوانات
در آثار و نوشتـه و سروده‌های مربوط به گفـتمان جنگ، حوزۀ حـیوانات به‌عنوان یکی از حوزههای پرکاربرد مبدأ است و معمولاً معانی مثبت برای اشاره به نیروی خودی و معانی منفی برای اشاره به دشمن به کار میرود. البته نگرشی که مردم یک جامعه نسبت به هر حیوانی دارند، سبب ایجاد معانی مثبت یا منفی به آن حیوان میشود؛ یعنی در واقع ارزش‌های فرهنگی‌اند که در هر جامعه با حیوانات خاصی همراه شده و در مکان‌ها و زمان‌های گوناگون، متفاوت خواهند بود. در یك فرهنگ یك حیوان، ممکن است خوب و در فرهنگ دیگری بد باشد. شاعران و نویسندگان جبهه و جنگ در گفتمان جنگ برای نشان دادن سیمای دشمن از آن دسته از خصوصیات حیواناتی استفاده کردهاند که دارای بار منفی بیشتر بوده و یا به عبارت دیگر آنها از حیواناتی که ویژگیهای انسانی کمتری دارند و درجۀ حیوانیت آنها بیشتر و دارای بیشترین درجۀ توهین و اهانت‌اند، برای اشاره به نیروی دشمن استفاده کردهاند. در این گفتمان مشخص گردید که از خصوصیات حیوانات برای اشاره به برخی از صفات دشمن نظیر وحشیگری، جهالت و نادانی، ترس، موذیگری و... استفاده شدهاست. این در حالی است که از ویژگیهای مثبت یا به عبارتی جنبۀ مثبت حیوانات و همچنین آنهایی که بار حیوانیتشان کمتر است برای توصیف رزمندگان و نیروهای خودی استفاده کردهاند و صفاتی از رزمندگان نظیر؛ قدرت، شجاعت، عظمت، آسمانی بودن، وقار و... با استفاده از ویژگیهای مطلوب حیوانات نشان داده‌اند.
در بررسی دادهها در همۀ نوشته‌های مربوط به گفتمان جنگ، مشاهده می‌گردد که از حوزۀ حیوانات به‌عنوان حوزۀ مبدأ استفاده شدهاست. تعداد حیوانات به‌کار رفته، نوزدۀ حیوان است که بیشتر برای اشاره به نیروی خودی به‌کار میرود؛ یعنی دو اسم حیوان کلاغ و گرگ برای دشمن و شانزده حیوان دیگر برای اشاره به نیروی خودی استفاده شدهاست. شاعران ویژگیهای بد و منفی این دو حیوان را برای اشاره به ویژگیهای ناپسند دشمن به‌کار برده‌اند و از ویژگیهای مثبت حیوانات و همچنین آنهاییکه بار حیوانیتشان کمتر است، برای توصیف نیروهای خودی و رزمندگان استفاده کردهاند؛ بنابراین کاربرد نام حیوانات هم برای توصیف دشمن و هم برای نشان دادن نیروهای خودی به کار رفتهاست.
1- آهو: آهو در لغتنامۀ دهخدا به زیرکی و باهوشی و تندروی معروف است. سرعت حرکت آن و نحوۀ رمیدنش یکی از ویژگیهای بارز این حیوان است.
2- پرنده؛ نماد عروج به آسمان و پرواز کردن است. پرواز، سمبل پاك بودن و مطهر بودن است و شاید به این دلیل است که پرنده به‌عنوان یك حیوان محسوب نمی‌شود. پرندگان نزدیک‌تر به آسمان‌اند و پرواز پرندگان، سمبل ارتباط آنها بین آسمان و زمین است. پرنده، در فرهنگ یونانی، پیام‌آور ملکوت و بهشت است، پرندگان، سمبل روح‌اند. در دین اسلام، پرنده، نماد و مظهر فرشته است؛ بنابراین پرندگان، روح زندگی را به انسان‌ها نشان میدهند؛ پرواز پرندگان و بالها در تعبیر روح به پرنده، نقش بسیار مهمی دارد؛ زیرا بال، نماد سبکی، پرواز و خارج شدن از جسم است. در حقیقت پرواز پرنده، به معنی و مفهوم آزادی و رهایی روح از اسارت جسم و دنیای خاکی می‌باشد؛ بنابراین کبوتر، نماد پاکی، سادگی و صفا است و پرواز کردن کبوتر، نماد روحی است که به‌سوی معراج در حال رفتن است. از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی و زمان جنگ تحمیلی، از کبوتر سرخ‌رنگ و خون‌آلود که قطرات خون از پرو بالش میچکد، برای بیان شهادت و معراج روح شهیدان استفاده شدهاست.
3- پروانه: در ادب فارسی، پروانه به سوختن در راه معشوق و عشق و ایثار و وفاداری معروف است.
4- پلنگ: پلنگ را باید آمیزه‌ای منحصر بهفرد از ابهت، قدرت، زیبایی و وقار دانست.
5-سیمرغ: سیمرغ در ادبیات، استعاره از چیز با ارزش و همچنین حکمت و بلندپروازی است.
6- شیر: شیر در فرهنگ فارسی، نماد قدرت، دلیری، عظمت، قانون و عدالت است.
7- ققنوس: ققنوس در بیشتر فرهنگ‌ها، نماد جاودانگی و عمر دوباره است.
8- گوسفند: گوسفند به‌عنوان نمادی از مسالمت و صلح‌طلبی معروف است؛ زیرا این حیوان معمولاً بهدنبال زندگی صلح‌آمیز و دوری از خطرهاست.
9- گرگ: گرگ در فرهنگ فارسی، زادۀ شیطان و اهریمن است و همچنین نمایندۀ نیروهای شر و پلید و نماد بیرحمی و آز و مرده‌خواری و همچنین مظهر بیرحمی و درندگی است و در معنی اخیر، در تقابل با گوسفند، بیشتر به کار میرود.
10- مار: بهخاطر ظاهر زیبا و باطن گزنده و شرورش، کنایه از نفس پلید انسانی است و همچنین گاهی اوقات به‌عنوان نماد غضب و خشم، به‌کار رفتهاست.
11- ماهی: مهم‌ترین نماد در افسانه‌های جهان، نماد زندگی، مرگ، باروری و همچنین معمولاً نماد خوش‌یمنی است.
12- کفتار: در لغتنامۀ دهخدا و فرهنگ فارسی، کنایه از نماد نحسی، زشتی و پلشتی است و همچنین نماد انسان پست می‌باشد که به‌سادگی فریب دیگران میخورد.
حوزۀ حیوانات جزء حوزههای مبدأ است که بی‌نهایت مولد می‌باشد و انسان‌ها به‌صورت گسترده‌ای در اصطلاحات مربوط به ویژگیهای حیوانات درك می‌شوند و استفادۀ استعاری از الفاظ و اصطلاحات ویژگیهای حیوانی، فقط محدود به خود انسان نیست؛ بلکه برای اشاره به بعضی از موقعیت‌ها هم از آن استفاده میشود.
تعامل با حیوانات یکی از تجربیات اساسی انسان بودهاست؛ به همین سبب در فرهنگهای گوناگون دنیا، حیوانات، نقش حوزۀ مبدأ را بر عهده‌دارند. البته شیوۀ تفسیر یا برداشت حیوانات در فرهنگهای گوناگون، متفاوت است که این از نحوۀ گوناگون تعامل با حیوانات و نقش متفاوت آنها در زندگی ناشی میشود. در ادامۀ مبحث، ویژگیهای به‌کاررفتۀ آنها در این گفتمان آورده شدهاست:
جدول (3) استعارۀ مفهومی حیوانات
ردیف | استعاره | فراوانی | مثال |
|---|---|---|---|
1 | آهو | 2 | می‌روی سخت خرامان به حریم حرمش/ چشم صیّاد کجا دیده چنین آهویی؟ (مهرابی،1396: 114) |
2 | پرنده | 30 | بین تموم مردا بابای من برنده است/ رفته به آسمون ها، بالاترین پرنده است. (همان:29) |
3 | پروانه | 6 | و هر غروب روی تکه‌های کاغذ/ عکس پروانه‌های شهادت را به تصویر می‌کشید و یک روز تصمیم گرفت پروانه‌ای بدون بال باشد. (همان: 71) |
4 | پلنگ | 1 | این بار ماه از آسمان افتاده پایین/ وقتی پلنگی بودن پیراهنت را (همان:85) |
5 | سیمرغ | 1 | کوچ سیمرغ است و سوز نی‌لبک در سینه‌ها/ مولوی دف میزند حافظ کبوتر میشود (همان:49) |
6 | شیر | 1 | برای این‌که ده ها سال بعد از من/ تو یک کالا نباشی شیر زن باشی (همان:147) |
7 | ققنوس | 5 | ققنوس‌های رفته به من بال‌وپر دهید/ تا با شما به شعله درآیم نمی‌شود؟ (همان: 191) |
8 | گوسفند | 1 | مثل الماس‌ها، برلیان‌ها/ برّه‌ها توی دشت می‌چرخند (همان: 23) |
9 | گرگ | 2 | گرگ‌ها یک‌تنه از راه رسیدند ببین/ باز هم گرگ به دنبال شکار است بیا (همان:157) |
10 | مار | 1 | مثل ماری که پوست اندازد/ از خود میزنم شبی بیرون (همان:81) |
11 | ماهی | 1 | خواب دیدم برای تو دریا/ ماهی سرخ هدیه آورده است. (همان:17) |
12 | کفتار | 1 | باز جنگی میان کفتار و کفتران حرم به پا شده است. (همان:108). |
| مجموع | 51 |
|
با عنایت به جدول بالا، از نام دوازده (12) حیوان، ده (10) حیوان با بار مثبت، برای نشان دادن فضایل رزمندگان و شهدا و نام دو (2) حیوان با بار منفی برای نشان دادن رذایل دشمن استفاده شدهاست. همچنین کلان استعاره یا استعارۀ هسته در این حوزه برای اشاره به نیروی خودی «شهدا پرنده‌اند» و برای اشاره به نیروی دشمن «دشمن حیوان است.» است که بیشتر استعارههای دیگر در این حوزه، پیرامون استعارههای هسته می‌باشند. با توجه به بررسی انجام شده، فراوانی کاربرد استعارۀ حیوانات در کتاب «از هنر تا حرم»36 مورد است که بیشترین فراوانی کاربرد استعاره (کبوتر، پروانه، ققنوس و پرنده برای نیروهای خودی) است.
نمودار (3) نمودار فراوانی کاربرد استعارۀ حیوانات
آموزش و مدرسه
تعدادی از استعارها از مدرسه و موضوع آموزش به‌عنوان حوزۀ مبدأ استفاده شدهاست و در آنها صحنۀ نبرد را به شکل یك مدرسه در نظر گرفته‌اند که رزمندگان در آن آموزش می‌بینند و در صورت موفقیت در این آموزشگاه، نمرۀ قبولی می‌گیرند و در غیر این صورت رد می‌شوند، در پایان کار، کارنامه می‌گیرند، فارغ‌التحصیل می‌شوند و مدرك می‌گیرند در اینجا هم آنها تنبیه و جریمه و تشویق و همچنین هدف و آرمان دارند.
جدول (4) استعارۀ آموزش و مدرسه
ردیف | استعاره | فراوانی | مثال |
|---|---|---|---|
1 | امتحان | 1 | امتحان از ستاره‌ها سخت است/ نمرۀ عشق و اعتقاد بیست (مهرابی، 1395: 41) |
2 | بوم‌رنگ | 1 | اما تفنگش بود/ بوم و مداد و رنگ / او می‌کشید از جنگ/ نقاشی زیبا (همان: 53) |
3 | خط | 1 | پایین نقاشی با خون شده امضا/ با خط زیبا و نورانی بابا (همان: 60) |
4 | خط تیره | 1 | سرمشق عشقم اسم بابا بود، در دفتر مشق دبستانم/ بابا و خط تیره‌ای قرمز، یک‌فاصله انداخت برجانم (همان:110) |
5 | دفتر | 5 | وقتی بر شانه‌های دفتر تکیه می‌داد و می‌کشید دست‌هایت را (همان: 45) |
6 | دبستان | 1 | سرمشق عشقم اسم بابا بود، در دفتر مشق دبستانم/ بابا و خط تیره‌ای قرمز، یک‌فاصله انداخت برجانم (همان:110) |
7 | سرمشق | 1 | سرمشق عشقم اسم بابا بود، در دفتر مشق دبستانم/ بابا و خط تیره‌ای قرمز، یک‌فاصله انداخت برجانم (همان:110) |
8 | طرح | 1 | خدایت را چگونه؟ با کدامین طرح می‌بینی؟(همان: 61) |
9 | قلم | 10 | از حال عجیب قلم و لحن سکوتش/ می‌رفت دل عالم و افلاک بگیرد |
10 | کاغذ | 1 | سنگرت یک‌تکه کاغذ سنگرت یک بیت شعر (همان: 87) |
11 | کشیدن | 6 | او می‌کشید از جنگ نقاشی زیبا (همان: 52) |
12 | معلم | 1 | یک‌شب به خوابم آمد، آقا معلمم شد (همان: 156). |
13 | مرکب | 1 | برداشت با خودش همۀ خاطرات را/ عطر مرکب و قلم و آن دوات را (همان: 89). |
14 | نمره | 1 | امتحان از ستاره‌ها سخت است، نمرۀ عشق و اعتقاد بیست (همان: 41) |
15 | نوشتن | 4 | در گوشه‌ای از ذهنم که پر از نیامدن توست، نوشتم (همان:104) |
| مجموع | 36 |
|
با ملاحظۀ جدول فوق مشاهده می‌گردد که از ویژگی‌ها و اصطلاحات مربوط به گفتمان مدرسه و آموزش به‌عنوان حوزۀ مبدأ در گفتمان جنگ استفاده شدهاست و اصطلاحاتی مثل: آموزش، معلم، تنبیه، شاگرد، تشویق، نمرۀ قبولی و ردی و اخذ مدرك و فارغ‌التحصیل شدن در گفتمان جنگ به‌کاررفته است. استعارۀ: «قلم». جزء استعارههای هسته یا کلان استعاره می‌باشد که دیگر استعارهها در این حوزه، پیرامون آن قرار دارند. با توجه به بررسی انجام شده، فراوانی کاربرد استعارۀ آموزش و مدرسه در منبع مذکور 36 مورد است که بیشترین فراوانی کاربرد استعارۀ (قلم) می‌باشد.
نمودار (4) نمودار فراوانی کاربرد استعارۀ آموزش و مدرسه
جان‌بخشی
جان‌بخشی یا تشخیص یکی از ابزارهای استعاری است که به‌صورت رایج در ادبیات و همچنین در گفتگوی روزانۀ افراد مورد استفاده قرار میگیرد. «تشخیص، استعارة مکنیهای است که مشبهًبه محذوف آن، انسان باشد.»(عجمی، 1402: 26) در بررسی دادهها مشخص است که تعدادی از استعارهها در گفتمان جنگ به‌صورت جان‌بخشی به اشیا و پدیده‌ها مورد استفاده قرار گرفتهاست که در اکثر آنها، اصطلاحات و ابزارآلات جنگی جان‌بخشی شده‌اند. در جدول زیر به انواع وسایل و پدیده‌هایی که به‌صورت استعاری در این حوزه، مورد استفاده قرار گرفته به همراه شاهد مثال، اشاره شدهاست. در بررسی دادهها، مشخص است که در گفتمان جنگ، تعدادی از استعارهها به‌صورت جان‌بخشی به اشیاء و پدیده‌ها به‌کاررفتهاست. لازم به یادآوری است که شاهد مثال‌ها، استعارۀ مکنیهاند و بیشتر نمونهها، تحت پوشش استعارۀ مفهومی قرار نمیگیرند.
جدول (5) استعارۀ جان‌بخشی
ردیف | استعاره | فراوانی | مثال |
|---|---|---|---|
1 | دوربین | 1 | دوربین تو قاصدک شده بود/ و خبرهای تازه می‌آورد (همان:18) |
2 | خون | 1 | خون در گلوگاه حادثه می‌سوخت/ وقتی بغل کردم شلمچۀ زخمی را (مهرابی، 1395 :20) |
3 | زخمی | 2 | خون در گلوگاه حادثه می‌سوخت/ وقتی بغل کردم شلمچۀ زخمی را (همان:20) |
4 | حماسه | 1 | در نوسان شعر بی‌قافیه جنگ/ جان به تن حماسه می‌ریخت (همان:26) |
5 | شهادت | 1 | غنچه‌های گل شهادت را/ تو به گلدان سینه جا دادی (همان:39) |
6 | ایثار | 1 | عکس‌ها راویان ایثارند/لحظه‌های شکار احساس‌اند. (همان:40). |
7 | جبهه | 2 | جبهه حال و هوای محشر داشت/ خط اول پر از کبوتر بود/ روی پیشانی جوان او/ باز سربند نام اکبر بود (همان: 41) |
8 | سنگر | 3 | ماه آمده پایین، لب سجادۀ سنگر/ تا بوسه از این صورت نمناک بگیرد. (همان: 43) |
9 | خون | 1 | اوج هنر از این هنرمند است/ آنجا که خون بر خاک افتاده است. (همان: 66) |
10 | تفنگ | 1 | صدای چکمه‌های بارانی‌اش یک در میان می‌آمد/ و از گلوگاه تفنگش/ صدای تک‌سرفه‌های شیمیایی. (همان: 69) |
11 | ترکش | 1 | ترکش نشسته روی حنجره‌اش نوحه‌خوان شده/ آغاز شب‌نشینی گل‌های بی‌نشان شده (همان: 73). |
12 | گاز خردل | 1 | تاول نشانده روی جسمت، گاز خردل/ این میوه‌های نوبر روی تنت را (همان:85) |
13 | سپاه | 1 | سربند یا زهرا به سر داریم/ هَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّة روی لب/ قلب سپاه کفر می‌لرزد با کُلُّنا عَباسُکِ زینب (همان: 97) |
14 | مین | 2 | تپش مین در قلبت/ خاک را به هزاران آیه و قسم می‌رساند. (همان: 117) |
15 | خمپارۀ شصت | 1 | غذای شب و روز خمپاره شصت/ سر سفرۀ مهربانان نشست (همان: 131) |
16 | ترکش | 2 | در نامه گفتی زخم‌ها زیباترت کرده/ ترکش به ترکش بوسه بر روی تو آورده است (همان:167) |
17 | باروت | 1 | شبی که باروت‌ها بر سنگر بارید (همان:35) |
18/ | پاتک | 1 | زجا برخیز پاتک خورده در دل/ جوان‌ها را ز باطن سست کرده (همان:38). |
19 | آژیر | 1 | سنگرها را سرخ/ جیغ آژیرها را بنفش (همان: 46) |
20 | توپ و تانک | 2 | قطعه‌قطعه از نوحه‌هایت را/ با نوای توپ و تانک، سینه زدند (همان: 64) |
| مجموع فراوانی | 27 |
|
جدول فوق بیانگر آن است که واژه‌های مرتبط با جبهه و جنگ مانند؛ دوربین، سنگر، خمپاره، سنگر، تفنگ و... در گفتمان جبهه و جنگ، جان‌بخشی شده‌اند که این ویژگی یکی از ابزارهای استعاره است. استعارۀ هسته یا کلان استعاره، در این حوزه وجود ندارد. با توجه به بررسی انجام شده، فراوانی کاربرد استعاره، جان‌بخشی در کتاب «از هنر تا حرم» 27 مورد است که بیشترین فراوانی کاربرد استعاره (سنگر) می‌باشد.
نمودار (5) نمودار فراوانی کاربرد استعارۀ جان‌بخشی
نتیجه
بررسی نتایج پژوهش حاکی از آن است که شاعران دفاع مقدس با توجه به رویدادهای گوناگون و حوادث و شرایط سخت دوران هشت سال دفاع مقدس از استعارههای مفهومی زیادی در سروده‌های خود بهره برده‌اند که در این مقاله، تعدادی از آنها مورد واکاوی قرارگرفتهاست. با عنایت به نتایج پژوهش، مشخص می‌گردد با توجه به بررسی انجام شده، فراوانی کاربرد استعاره، کاربرد اعضای بدن در کتاب از «هنر تا حرم» 244 مورد، دارای بالاترین بسامد و فراوانی است. در این حوزه واژه‌های «چشم، دل، دست، بدن» بیشترین کاربرد استعاری دارند و می‌توان آن را به‌عنوان هسته به‌حساب آورد،
در این پژوهش، از نام دوازده (12) حیوان، ده (10) حیوان با بار مثبت، برای نشان دادن فضایل رزمندگان و شهدا و نام دو (2) حیوان با بار منفی برای نشان دادن رذایل دشمن استفاده شدهاست. همچنین کلاناستعاره یا استعارۀ هسته در این حوزه برای اشاره به نیروی خودی «شهدا پرنده‌اند» و برای اشاره به نیروی دشمن «دشمن حیوان است.» می‌باشد که بیشتر استعارههای دیگر در این حوزه، پیرامون استعارههای هسته می‌باشند. با توجه به بررسی انجام شده، فراوانی کاربرد استعارۀ حیوانات در کتاب «از هنر تا حرم»36 مورد است که بیشترین فراوانی کاربرد استعاره (کبوتر، پروانه، ققنوس و پرنده برای نیروهای خودی) می‌باشد. واژه‌های مرتبط با جبهه و جنگ مانند؛ دوربین، سنگر، خمپاره، سنگر، تفنگ و... در گفتمان جبهه و جنگ، جان‌بخشی شده‌اند که این ویژگی یکی از ابزارهای استعاره است. استعارۀ هسته یا کلان استعاره، در این حوزه وجود ندارد. با توجه به بررسی انجام شده، فراوانی کاربرد استعاره، جان‌بخشی در کتاب «از هنر تا حرم» 27 مورد است که بیشترین فراوانی کاربرد استعاره (سنگر) می‌باشد. در تحلیل استعارههای مرتبط با این حوزه، مشاهده شد که حوزۀ اعتقادی- مذهبی یکی از پرکاربردترین حوزههای مبدأ می‌باشد؛ در واقع تصویری که نویسندگان از رزمندگان و میدان نبرد ارائه میدهند، تصویر مذهبی است و ریشه در باورهای دینی و اعتقادی دارد. با توجه به بررسی انجام شده، فراوانی کاربرد استعارۀ کاربرد اعتقادات مذهبی 57 مورد است که بیشترین فراوانی کاربرد استعارۀ «حرم» می‌باشد.
مشاهده می‌گردد که از ویژگی‌ها و اصطلاحات مربوط به گفتمان مدرسه و آموزش به‌عنوان حوزۀ مبدأ در گفتمان جنگ استفاده شده است و اصطلاحاتی مثل؛ آموزش، معلم، تنبیه، شاگرد، تشویق، نمرۀ قبولی و ردی و اخذ مدرك و فارغ‌التحصیل شدن در گفتمان جنگ به‌کاررفتهاست. استعارۀ: «قلم». جزء استعارههای هسته یا کلان استعاره می‌باشد که دیگر استعارهها در این حوزه، پیرامون آن قرار دارند. با توجه به بررسی انجام شده، فراوانی کاربرد استعارۀ آموزش و مدرسه در منبع مذکور 36 مورد می‌باشد که بیشترین فراوانی کاربرد استعارۀ (قلم) می‌باشد.
کتابنامه
الف( کتابها
ایوانز، وی، ملانی گرین، زبانشناسی شناختی، مقدمه، ادینبورگ: انتشارات دانشگاه ادینبورگ، 2006.
تالمی، لئونارد، به سوی معناشناسی شناختی،2 جلد، کمبریج: مطبوعات، 2000.
سنگری، محمدرضا،ادبيات دفاع مقدس: مباحث نظری و شناخت اجمال گونههای ادبی، تهران: بنياد حفظ آثار و نشر دفاع مقدس، 1398.
صفوی، کورش، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی، 1387.
لیکاف، جورج؛ جانسون، مارک، استعاره‌هایی که با آنها زندگی می‌کنیم، ترجمۀ هاجر آقا ابراهیمی، تهران: نشر علم، 1394.
مهرابی، عالیه، از هنر تا حرم، یزد: خط شکنان یزد، 1395.
یو، نینگ، قلب چینی در دیدگاه شناختی: فرهنگ، بدن و زبان، برلین: موتون د گرویتر، 2009.
ب( مقالات و پایان نامه
ارجستانی، محمد؛ چگینی، اشرف، قوجه زاده، علیرضا، « نگاهی تطبیقی بر ادبیات مقاومت و پایداری در شعر قیصر امینپور و کمال ناصر»، جستارنامۀ ادبیات تطبیقی یزد، سال 6، شمارۀ 21، 1401، صص 191 ـ 159.
استاجی، اعظم؛ شریفی، شهلا؛ فراگردی، عصمت، رستمیان، مرتضی، «بررسی استعارههای مبتنی بر نام حیوانات در ادبیات دفاع مقدس»، نشریۀ ادبیات پایداری، سال 10، شمارۀ 18، 1397، صص 24 ـ 1.
دشمن زیاری، تورج؛ سیدصادقی، سید محمود؛ حسینی کازرونی، «استعارههای مفهومی در آثار منثور جبهه و جنگ با رویکرد معنا شناختی»، فصلنامۀ زیبایی شناسی ادبی،دورۀ 13، شمارۀ 53، 1400، صص 64 ـ 37.
ــــــــــــــــــــــــــ، « بررسی استعاره های مفهومی در روایتهای مردانه از دفاع مقدس»، نشریۀ ادبیات پایداری، سال 14، شمارۀ 26، 1401، صص 184 ـ 153.
زابلی زاده، اردشیر؛ موسوي، سیده زهرا، «بررسي نقش استعاره درگفتمان خبری رسانه‌های بین‌المللی»، فصلنامۀ مطالعات رسانه‌های نوین، دورۀ 1، شمارۀ 2، 1394، صص 85 ـ 57.
زرین فکر، مژگان،«استعارههای مفهومی در معارف بهاء ولد با تأکید بر استعارۀ رویشی »، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 1392.
سجودی، فرزان، «بررسي معناشناختي استعارة زمان در داستان‌هاي كودك به زبان فارسی»، فصلنامة نقد ادبي، سال 5، شمارۀ 19، 1391، صص 70 ـ 50.
عجمی، رقیه؛ مهدوی، ملیحه؛ مهدیان، مسعود، «بررسی ویژگیهای سبک ادبی کتاب بی تال عجم از منظر علم بیان»، جستارنامۀ ادبیات تطبیقی یزد، سال 7، شمارۀ 25، 1402، صص 38 ـ 1.
علیزاده، ناصر؛ روحیکیاسر، اعظم، « استعارههای مفهومی در شعر دفاع مقدس». نشریۀ ادبیات پایداری، دورۀ 10، شمارۀ 18، 1397، صص 266 ـ 247.
فراگردی، عصمت، «بررسی استعاره از دیدگاه زبانشناسی شناختی در ادبیات داستانی جنگ ایران و عراق»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 1391.
قبادی، مطهره؛ خان محمدی، فاطمه. «استعارۀ مفهومی در دو رمان مرتبط با دفاع مقدس،»، نشریۀ پژوهشهای نقد ادبی و سبکشناسی، شمارۀ 2 ( پیاپی 36 )، 1398، صص 116 ـ 95.
معروف، مجتبی. «استعارههای مفهومی شهید و شهادت در شعر دفاع مقدس»، همایش ملی ادبیات پایداری، رشت، دانشگاه گیلان، 1395.
مهربانی گلزار، محمدرضا؛ خمسه عشری، علی‌اکبر، «منظر یادمانی جنگ: از واقع‌نمایی تا استعاره »، نشریۀ منظر، دورۀ 8، شمارۀ 34، 1395، صص 81 ـ 68.
Sources and references
Book
Evans, V, Melanie Green, Cognitive Linguistics, An Introduction, Edinburgh: Edinburgh University Press, 2006.
Talmy, Leonard, Towards Cognitive Semantics (2 vols.), Cambridge: The Press, 2000.
Sangri, Mohammad Reza, Defense of the Sacred Literature: Theoretical Discussions and Recognition of the Outlines of Literary Genres, Tehran: Foundation for the Preservation of Works and Publishing of Defence of the Sacred, 2018.
Safavi, Koresh, An Introduction to Semantics, Tehran: Research Institute of Islamic Culture and Art, 2017.
Likoff, George; Johnson, Mark, The Metaphors We Live With, Translator: Hajar Agha Ebrahimi, Tehran: Neshar Alam, 2014.
Mehrabi, Aaliyah, From Art to Shrine, Yazd: Khat Shekanan Yazd, 2015.
Yu, Ning, The Chinese Heart in Cognitive Perspective: Culture, Body and Language, Berlin: Mouton de Gruyter, 2009.
Articles and dissertations
Arjastani, Mohammad et al. "A comparative look at the literature of resistance and stability in the poetry of Qaisar Aminpour and Kamal Nasser, Yazd Comparative Literature Review, 2023; Sh., pp. 159-191.
Doshmen Ziari, Toraj et al. "Conceptual metaphors in front and war prose works with a semantic approach", Literary Aesthetics Quarterly, 2023, No. 53, pp. 37-64.
Zarin Fekar, Mozhgan, "Conceptual metaphors in the teachings of Baha Wold with an emphasis on the metaphor of Royshim", master's thesis, supervisor Dr. Maryam Salehinia, Ferdowsi University of Mashhad, 2013.
Sojudi, Farzan. "Semantic investigation of the metaphor of time in children's stories in Farsi", Scientific-Research Quarterly of Literary Criticism, 2012, Vol. 19, pp. 135-156.
Ajmi, Ruqiyeh et al., "Investigation of literary style characteristics of Betal Ajam's book from the perspective of expression science", Yazd Comparative Literature Journal, 2024, No. 25, pp. 1-38.
Alizadeh, Nasser and Rouhi Kiaser, Azam, Conceptual metaphors in the poem of Defensive Defense. Journal of sustainability literature. 2017, Volume 10, Volume 18, pp. 245-265.
Faraghardi, Infallibility. "An examination of metaphor from the perspective of cognitive linguistics in the fiction literature of the Iran-Iraq war". Azam Staji, master's thesis, Ferdowsi University of Mashhad, 2013.
process, infallibility; Staji, Azam and Sharifi, Shahla, "Examination of metaphors based on the names of animals in the literature of the Holy Defence", Sustainability Literature, 2017, Volume 10, Volume 18, pp. 1-24.
Qobadi, Motahera and Khan Mohammadi, Fatemeh. Conceptual metaphor in two novels related to holy defense, Literary Criticism Research, 2018, Vol. 2, pp. 95-116.
Famous, Mojtaba. Conceptual metaphors of martyr and martyrdom in the poem of Holy Defence, National Conference of Sustainability Literature, Gilan University, Rasht, 2015.
Mehrabani Golzar, Mohammad Reza and Khamse Ashari, Ali Akbar. War memorial landscape: from realism to metaphor, Manzar Bahar, 2015, Vol. 34, pp. 68-81.
Mousavi, Neda and Zabelizadeh, Ardeshir. "Investigation of the role of metaphor in international media news discourse", New Media Studies, 2014, vol. 2, pp. 57-82.
Conceptual metaphors in the works of Alie Mehrabi,
with the theme of artist martyrs and defenders of the shrine in the book "From Art to Shrine"
Akbar Ranjbar4, Hadi HeidariniaPh.D5*, Mahmoud Sadeghzadeh Ph.D6
Abstract
Analyzing cognitive or conceptual metaphors in any text and writing can be an important tool in discovering the meaning of the text. In other words, conceptual metaphors make some obscure matters and concepts visible. For this reason, in the better understanding of the poem of Holy Defence, conceptual metaphors are used to answer the question of which mental, emotional and emotional concepts in such poems and compositions have been the focus of poets and from which field They have benefited from visualizing and objectifying their mental affairs. In order to find the answer to this question, in this research, the author, using the descriptive-analytical method and library tools, examines the conceptual metaphors of front and war in the poems of the holy defense poets of Yazd province in the collection of poems of the gathering of artist martyrs and shrine defender martyrs in the book "From Art to Shrine" " Paid. The results of the research show that the conceptual metaphors used in the poems of the poets, for each of the mentioned metaphors, three models of anthropomorphism, plant-morphism, and physical-morphism have been given a lot of attention.
Keywords: conceptual metaphors, poetry, mehrabi, holy defense.
[1] 1. دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
Email: A_ranjbar16@yahoo.com
[2] 2. استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.(نویسنده مسئول)
Email: heidari_hadi_pnuk@yahoo.com
[3] 3. دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
Email: md.sadeghzade@gmail.com
تاریخ ارسال: 23/10/1402 | تاریخ پذیرش: 12/02/1403 |
[4] . PhD student in Persian language and literature, Islamic Azad University, Yazd Branch – Iran
Email: A_ranjbar16@yahoo.com
[5] . Assistant Professor, Islamic Azad University, Yazd Branch, Department of Literature, Yazd.
Email: heidari_hadi_pnuk@yahoo.com
[6] . Associate Professor, Islamic Azad University, Yazd Branch, Department of Literature, Yazd, Iran.
Email: md.sadeghzade@gmail.com