شبیه سازی تبخیر غیرماندگار از سطح خاک در شرایط متغیر رطوبتی با استفاده از مدل نگهداشت دو پارامتری کمپبل

محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری

راضیه آقاجانی ¹ , مهدی همایی ² , محمد بای‌بوردی ³

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد؛ گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه تربیت مدرس؛ تهران؛ ایران
2 - استاد گروه خاکشناسی؛ دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس؛ تهران؛ ایران
3 - استاد گروه خاکشناسی؛ دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس؛ تهران؛ ایران

تاریخ دریافت : 1390/11/16 تاریخ پذیرش : 1391/02/01 تاریخ انتشار : 1391/06/12

کلید واژه: تبخیر غیر ماندگار, سطح ایستابی, مدل کمپبل,

چکیده مقاله :

بخش وسیعی از کشور پهناور ایران به دلیل واقع شدن در منطقه خشک و نیمه خشک، با کمبود آب رو به رو است. در این مناطق، نه تنها منابع آب محدودترند، بلکه عوامل جوی موثر بر تبخیر با شدت بیشتری اعمال می شوند. هدف از این پژوهش، شبیه سازی تبخیر غیرماندگار از سطح خاک بدون پوشش، با استفاده از مدل پارامتریک پیشنهادی Zarei و همکاران (2009)، در شرایط متغیر رطوبتی بود. شرایط رطوبتی شامل حضور یا عدم حضور زهکش، وجود لایه غیر قابل نفوذ و سطوح مختلف ایستابی در اعماق 75، 100، 120، 150 و 200 سانتی متر بودند. بدین منظور، لایسیمترهایی از خاک با این ویژگی ها تهیه شدند و مقدار تبخیر به روش وزنی سه بار در روز در آنها اندازه گیری شد. سپس، مقدار تبخیر با استفاده از مدل پارامتریک پیشنهادی Zarei و همکاران، به صورت تابعی از افت سطح ایستابی برآورد شد. ارزیابی مدل نشان داد که بیشترین (8/98) و کمترین (8/84) کارایی، به ترتیب مربوط به سطوح ایستابی 150 و 75 سانتی متر است. نتایج نشان داد که همبستگی مناسبی میان پیش بینی های نظری با اندازه گیری ها وجود دارد، لیکن نتایج حاصل از مدل اندکی کمتر از مقادیر واقعی است. کم برآوردی مدل را می توان به تبخیر ناشی از حرکت رو به بالای آب به صورت بخار، به هم خوردن ساختمان خاک در اثر کوبیدن آن و خطای اندازه گیری با ترازو نسبت داد.

چکیده انگلیسی:

Large areas in Iran are located in arid and semi-arid regions and imposed to serious water shortage. In such areas, not only the available water resources are restricted, but the climatic conditions that are influencing evaporation acting more intensively. The objective of this study was to estimate evaporation from bare soil at presence and absence of impervious layer, water table and free drainage. The amount of evaporation is also estimated using the parametric model proposed by Zarei et al., (2009) based on Campbell’s retention model. For this purpose, some PVC constructed lysimeters were filled with soil samples and packed carefully. The amount of evaporation was measured three times a day by weighting the lysimeters. The proposed model of Zarei et al.,(2009) based on Campbell’s retention model was further verified against the collected experimental data to estimate evaporation from water table drawdown. Model verification indicated that the maximum (98.8) and minimum (84.8) efficiencies belong to 150 and 75 centimeters of water table depths, respectively. The results, with slightly underestimation, indicated a reasonable agreement between the measured and model output data. The small underestimation between measured and predicted values can be attributed to moisture loss as vapor, soil shrinkage and errors in digital scale measurements. The predicted instantaneous evaporation values provided better agreement with the experimental data as the water table depths were increased.