بهینه‌سازی کارآیی مصرف آب و عملکرد سیب زمینی با استفاده از تئوری آنالیز حاشیه‌ای
محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری
پرویز فتحی
1
(استادیار گروه مهندسی آب؛ دانشگاه کردستان؛ ایران)
محمد سلطانی
2
(کارشناس مهندسی آب؛ دانشگاه کردستان؛ کردستان؛ ایران)
کلید واژه: آنالیز حاشیه‌ای, تابع تولید گیاه, آب, سیب زمینی, کارآیی مصرف آب,
چکیده مقاله :
بحران آب در مناطق خشک و نیمه خشک مساله ای همه گیر است. در چنین شرایطی، ارزیابی واکنش گیاهان به تنش آبی و تخمین تابع تولید ضروری می نماید. ارتباط میان عملکرد، تبخیر و تعرق و کارایی مصرف آب محصول سیب زمینی در شرایط آبیاری قطره ای (زیرسطحی) با استفاده از آنالیز حاشیه ای تابع تولید مبتنی بر تبخیر و تعرق در این پژوهش بررسی شد. بدین منظور، این پژوهش در بهار 88، در یکی از مزارع دشت دهگلان واقع در استان کردستان به اجرا درآمد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تیمار آب آبیاری (شامل 120، 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی) و در سه تکرار انجام شد. در خلال آزمایش مقادیر تبخیر و تعرق و عملکرد هر تیمار اندازه گیری شدند. تحلیل توابع تولید در دو حالت خطی و درجه دوم انجام گردید. نتایج نشان داد در حالتی که تابع، خطی و تبخیر و تعرق حداکثر است، شاخص الاستیسیته از نظر عددی معادل فاکتور واکنش عملکرد (Ky) می باشد و زمانی که تابع تولید درجه دوم است، مقدار تبخیر و تعرق مورد نیاز برای دستیابی به حداکثر کارایی مصرف آب کم تر از تبخیر و تعرق لازم برای حصول عملکرد حداکثر می باشد. حداکثر عملکرد در تبخیر و تعرق 345 میلی متر به دست آمد و حداکثر کارایی مصرف آب در تبخیر و تعرق 222 میلی متر حاصل شد که 4/55 درصد از تبخیر و تعرق حداکثر کم تر است. در حالی که عملکرد حداکثر تنها 7/27 درصد بزرگ تر از مقدار عملکرد محصول در کارایی مصرف آب حداکثر بود. بررسی ارتباط میان تبخیر و تعرق، عملکرد و کارایی مصرف آب نشان داد که در صورت محدودیت منابع آبی، دستیابی به کارایی مصرف آب بیشینه استراتژی مناسبی در حفظ منابع آبی می باشد.
Water scarcity is a widespread problem in arid and semi arid regions. In this condition, evaluating crop response to water stress and estimation of ET production function (ETPF) is essential. The objective of this study was to investigate the dynamic interrelations of yield, evapotranspiration and water use efficiency of potato (Solanum Tuberosom L.) under trickle irrigation condition. This study was conducted in Dehgolan region of Kurdistan province in spring season of 1388. The experiment was arranged based on completely randomized block with 3 replication of water supply (60%, 80%, 100%, 120% of crop water requierment). In this study, evapotranspiration values and total yield of treatments were measured. To reveal the interrelations of yield, evapotranspiration and water use efficiency, two types of water production function including: Linear and Quadratic were used. The results showed that when the ETPF is linear, the EI will be numerically equal to the yield response factor (Ky), when ET reaches maximum ET (ETm). When ETPF was quadratic, the ET needed to maximize WUE is less than the ET for maximum yield (Ym). The results were also revealed that maximum yield was achieved at 345 mm of evapotranspiration and maximum water use efficiency (26.6 kg/m3) was achieved at 222 mm of evapotranspiration where 55.4 percent was less than the maximum evapotranspiration (ETm). However, the maximum yield was only 27.7 percent more than the yield in maximum water use efficiency. The interrelation of Y, ET and WUE are demonstrated that if water supply is limiting, seeking maximum water use efficiency may be desirable.