برآورد نیاز رطوبتی گونه‌های اقاقیا (Robinia pseudoacania) و آسمان‌دار (Ailanthus altissima Mill) به منظور جنگلکاری تحت تنش‌های مختلف آبی (مطالعه موردی شهرستان رباط‌کریم)

محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری

محمد عسگری ¹ (دانشجوی دکترای علوم زیستی جنگل، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران)
وحید اعتماد ² (دانشیار، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران)
عبدالمجید لیاقت ³ (استاد گروه آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران)
پدرام عطارد ⁴ (استاد، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران)
محسن جوانمیری پور ⁵ (دانش‌آموخته دکترای جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/06/31 تاریخ پذیرش : 1400/02/15 تاریخ انتشار : 1400/03/01

کلید واژه: تنش آبی, حد مجاز تقلیل رطوبت, دور آبیاری, نیاز آبی,

چکیده مقاله :

ایجاد فضای سبز منوط به تامین آب بوده و رطوبت تخصیص یافته به آبیاری فضای سبز شهری، کمربندهای سبز و جنگل‌کاری‌ها در اقلیم‌های خشک و نیمه خشک دارای ارزش زیادی بوده و باید به صورت بهینه مورد مصرف قرار گیرد، به همین علت به منظور صرفه‌جویی در مصرف آب، کاشت گونه‌هایی که نیاز آبی کمتری دارند و در عین حال بازده رشد بهینه‌ای دارند، همواره به صورت سیاستی اجرایی در آمده است. هدف از انجام این تحقیق برآورد نیاز آبی گونه‌های درختی در عرصه و گلخانه تحت تنش‌های مختلف آبی است. این پژوهش در دو محیط گلخانه و عرصه صورت گرفته و نهال‌هایی از گونه‌های درختی اقاقیا (Robinia pseudoacania) و آسمان‌دار (Ailanthus altissima Mill)، در قالب طرح کاملاً تصادفی در عرصه و در داخل گلدان انجام شد. این پژوهش دارای دو مرحله است و هر مرحله شامل چندین فاز می‌باشد. در مرحله‌ی اول به ترتیب ظرفیت زراعی خاک، تعیین حد مجاز تقلیل رطوبت، تعیین نیاز آبی نهال‌ها از طریق تبخیر تعرق مورد بررسی قرار گرفت و عملا با تعیین نیاز آبی نهال‌ها، دور آبیاری نیز مشخص گردید. در مرحله دوم نهال‌های مورد بررسی تحت تنش‌های آبی 2، 4 و 6 روز بعد از فرا رسیدن نقطه حد مجاز تقلیل رطوبت (MAD) قرار گرفتند و در هر بازه‌ی زمانی، مشخصات ظاهری و فیزیکی نهال‌ها برداشت شد. بطور کلی نتایج این پژوهش نشان داده است که اقاقیا دارای شدت نیاز آبی و دور آبیاری بیشتری در عرصه و گلخانه نسبت به آسمان‌دار است.

چکیده انگلیسی:

Since the creation of green space depends on the availability of water and dedicated water for irrigation of urban green space, green belts and afforestation in arid and semi-arid climates. Water availability has great value and should be used optimally with high efficiency. For this reason, in order to save water, planting species that need less water and at the same time have optimal growth efficiency has always been as an executive policy. The aim of current study is to estimate the water requirement of tree species in the field and greenhouse under different water stresses in Robat Karim town of Tehran province. This research has been done in both space of greenhouse and field by saplings of Robinia pseudoacania and Ailanthus altissima Mill and it was done in a completely random design in the field and greenhouse. This research has two stages and each stage consists of several phases. In the first stage, respectively soil field capacity, determining of MAD, determining water requirement of saplings through evapotranspiration were examined and in fact, by determining the water requirement of saplings, the irrigation cycle was determined. In the second stage, the studied saplings were subjected to water stresses 2, 4 and 6 days after reaching MAD and at each period, the physical characteristics data of the saplings were collected. Generally, the results of this study have shown that Robinia pseudoacania has a higher water requirement and more irrigation cycles in the field and greenhouse than Ailanthus altissima Mill.

منابع و مأخذ:

اخوان، س.،  شعبان پور، م.، اصفهانی، م. 1391. اثر تراکم و بافت خاک بر رشد ریشه و اندام های هوایی گندم. مجله آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). 735-727: (3) 26.

امیری، ن.، غفاری، م.، یزدیان، ف.، پیرو، ص. 1394. تعیین گونه‌های مناسب جنگل‌کاری و فضای سبز (مرور مطالعات انجام شده)، دومین همایش ملی صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست، 13-12 اسفند، دانشگاه محقق اردبیلی. 17 ص. 

اسعدی، ف، 1391. مطالعه اثر سطوح مختلف آبیاری و سایه بر نهال‌های گونه تادار (Celtis caucasica) در نهالستان. ( مطالعه موردی: نهالستان شوراب خرم آباد). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.

اعتماد، و.، خزایی، م.، شیروانی، ش.، جوانمیری‌پور، م. 1399. مقایسه میزان ترسیب گرد و غبار در چهار گونه درختی در دو دامنه پارک جنگلی چیتگر. مجله پژوهش‌های گیاهی (زیست‌شناسی ایران). پذیرفته شده برای چاپ.

حسنوند، ش. اعتماد، و. نمیرانیان، م. عطارد، پ. 1390. اثر سطوح آبیاری بر طول ریشه و زنده‌مانی نونهال های اوری و مقایسه مقاومت به خشکی نهال‌هال تولیدی. (مطالعه موردی: نهالستان کنتیا در شمال تهران). مقالات کامل نخستین همایش باغ گیاه‌شناسی ملی ایران آبان ماه 1390.

دلفان آذری، ن.، رستمی شاهراجی، ت.، غلامی، و. و هاشمی گرم دره س. الف.، 1397. برآورد نیاز آبی و ارزیابی سطوح مختلف آبیاری بر پارامترهای رشدی نهال‌های کاج تهران، (مطالعۀ موردی: تهران)، مجلۀ جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، سال دهم، شمارۀ 2، تابستان 1397، ص 250-237.

راد، م.ه. 1397. نیاز آبی برخی گونه‌های مورد استفاده در جنگل‌کاری مناطق خشک و نیمه‌خشک. طبیعت ایران، 47-41: (4) 3.

روکی، م. طبری کوچکسرایی، م. ساداتی، الف. 1396. اثر کم‌آبی بر زنده‌مانی، رشد، تبادلات گازی و روابط آبی نهال‌های سرو نقره ای و سرو شیراز. دو فصلنامع علمی پژوهشی خشکبوم. جلد 8، شماره 1، بهار و تابستان 1397.

زارعی، ع. 1393. تعیین ضریب Kc و بررسی اثر تنش خشکی و شوری در گونه‌های Atriplex lentiformis, Tamarix aphylla, Zizyphus spina- Christi, Acacia vivtoria به منظور انتخاب گیاه مناسب جهت احیا مناطق خشک. احیا مناطق خشک و کوهستانی. دانشگاه تهران. رساله دکتری.

زهتابیان، غ.، فرشی، ع. 1378. برآورد نیاز آبی گیاهان فضای سبز در مناطق خشک (مطالعه موردی : کاشان). مجله منابع طبیعی ایران. 74-63: (2) 52

شبان، م.، قدوسی، ج. 1388. بررسی و مطالعه گونه های درختی و درختچه ای سازگار با شرایط آب و هوایی شهر آباده. همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران (مدیریت پایدار بلایای طبیعی). گرگان-ایران. 12 ص.

طبری، مسعود، محمدرضا پورمجیدیان و علیرضا علـی- زاده، 1383 .تأثیر نوع خاک، رژیم آبیاری و وجین روی تولید نهال سرو زربین در نهالستان شهر پـشت نوشـهر، مجلة پژوهش و سازندگی، 70 :65-69

عصری، م، 1387. بررسی رشد و توسعه نهال بلندمازو در سطوح مختلف آبیاری. پژوهش و سازندگی، شماره 78، صفحه، صفحه 176-168.

قمرنیا، ه. و موسی بیگی، ف.، 1393. برآورد نیاز آبی، ضرایب گیاهی یک جزیی و دوجزیی نعناع فلفلی ( (Mentha pipertia . نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). جلد 28 ،شماره 4. 678 -670.

علی‌حوری، م.، ناصری، ع.، برومندنسب، ع. و کیانی، ع.، 1394. اثر کم آبیاری و شوری آب آبیاری بر توزیع شوری خاک و رشد رویشی نهال‌های خرما، نشریه حفاظت منابع آب و خاک، سال چهارم، شماره 3، بهار 1394، ص 340-329.

قربانیان، م.، لیاقت، ع.، نوری، ح.، 1394. بررسی اثر افزودن کود بر ضریب گیاهی، رشد ریشه و اندام هوایی ذرت علوفه‌ای، نشریه آبیاری و زهکشی ایران، شماره 6، جلد 9، ص 853 الی 842.

کافی، م.، برزویی، ا.، صالحی، م.، کمندی، ع.، معصومی، ع.، نباتی، ج. 1388. فیزیولوژی تنشهای محیطی در گیاهان، چاپ اول  ،انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

گنجی خرم‌دل، ن. و کیخایی، ف.، 1395. مقایسه تغییرات رشد و عملکرد محصول درختان بارور پسته درگذر از آبیاری سطحی به آبیاری قطرهای در ساوه، نشریه پژوهش آب در کشاورزی، جلد،30، شماره 3.

موذن‌پور کرمانی، م.، محمدی محمد آبادی، الف.، بادیه نشین، ع.، نوری، ح.، 1396. اندازه‌گیری تبخیر تعرق و ضریب گیاهی پسته در منطقه رفسنجان، نشریه هواشناسی کشاورزی، جلد 5، شماره 2، پاییز و زمستان 1396، ص 47 الی 55.

ناصر نوروزی هارونی،ن.، پیله‌ور، ب. 1397.  اثرات تنش شوری روی نرخ تبادلات گازی و پتانسیل آبی برگ دو گونه ارغوان (Cercis  siliquastrum L.)  و اقاقیا(Robinia pseudoacacia L.). مجله پژوهش‌های گیاهی (زیست‌شناسی ایران). 877-863: (4) 31.

Al-Jamal, M. S. & Sammis, T. W. & Mexal, J. G. & Picchioni, G. A. & Zachritz, W. H., 2002. "A growth-irrigation scheduling model for wastewater use in forest production," Agricultural Water Management, Elsevier, vol. 56(1), 57-79.

Castro Diez, P., Navarro, J., 2006. Water relation of seedlings of three Quercus species: variation across and within species grown in contrasting light and water regims. Tree physiology. 27: 101-110.

Cleary, B.D., Greaves, R.D. and Hermann, R.K., 1978. Regenerating Oregon’s forests: a guide for the forest generation. Oregon State Universiy Extension Serivece Corvallis, Oregon.

Driessche, V.R., Rudo, W., Martens, L., 2003. Effect of fertilization and irrigation on growth of Aspen. Forest Ecology and management. 186:368-389.

Fotelli, M.N. R., Aadoglou, K.M, Constaintinidou H.I.A., 2000. Water stress of seedlings four Medeterranean oaks species. Tree physiology. 20: 1065-1075.

Hees, T., Wenclawiak, B., Lustig, S., Schramel. P., Schwarzer, M., Schuste, M., Verstraete, D., Dams, R., Helmers, E., 1998. Distribution of platinum group elements (Pt, Pd, Rh) in environmental and clinical matrices: Composition, analytical techniques and scientific outlook, Springer Publisher, Environmental Science and Pollution Research volume 5, pages105–111(1998)

Ishtiaque Rao, M., Abdul Salam, H., Gul, N., Ashraf, M., 2019.  Water Requirements of Banana and Papaya in Sindh, Pakistan Council of Research in Water Resources, Islamabad, ISBN: 978-969-8469-68-9.

Marice, C.R., 1982. Comprative performance of a paper pot and bare roots trees in project NO. 545044. Matcan Forestry Consultants. Inc. Update Rep, 147p

Mc Donald, K. P., Mc laren., 2000. The effect of misture and shade on seed germination and seedling survival in a tropical dry forest in Jamaica. Forest Ecology and manajmen. 183: 173-181.

Mekonnen Habtemariam Daba, Adisu Eba Tadese, (2017). Estimation of Optimum Water Requirement and Frequency of Watering for Different Tree Seedlings at Bako Agricultural Research Center Nursery Site, Journal of Health and Environmental Research, 2017; 3(6): 90-97.

Nagakura J, Shigenaga, H.A., Takahashi, M., 2004. Effect of simulated drought stress on the fine roots of Cedar Japanese in a plantation forest on the Kanto plain, Eastern Japan. Forest reaserch. 12: 143-151.

Timmer, V. R. and Miller, B. D., 1991; Effects of contrasting fertilization and moisture on biomass, nutrient and water relations of container grown red pine seedlings. New Forests, 5:335-348.