تحلیل روند و پهنه‌بندی کیفیت آب زیرزمینی با استفاده از TFPW-MK و GIS

محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری

حجت الله یونسی ¹ , حسن ترابی ² , بابک شاهی نژاد ³ , آزاده ارشیا ⁴ , حافظ میرزاپور ⁵

1 - استادیارگروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان
2 - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان
3 - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان
4 - کارشناس ارشد آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان
5 - دانشجوی دکترای آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان

تاریخ دریافت : 1398/08/02 تاریخ پذیرش : 1399/03/20 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: آب زیرزمینی, پهنه‌بندی, نیترات, آلودگی,

چکیده مقاله :

بررسی کیفیت و آلودگی منابع آب زیرزمینی در برنامه‌ریزی و توسعه منابع آب، امری بسیار مهم و ضروری است. هدف از این پژوهش، پهنه‌بندی کیفیت آب، آلودگی و بررسی روند تغییرات پارامترهای کیفی در دوره بلندمدت در آبخوان نجف‌آباد است. بدین منظور پارامترهای EC، TDS، SAR، pH، TH، Cl، CO3،Ca ،Mg ، Na،K ،HCO3 ، NO3 و عناصر سنگین شامل روی، مس، سرب، و آرسنیک از نمونه‌های آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفتند. طبقه‌بندی کیفیت آب از نظر کشاورزی با توجه به دیاگرام ویلکاکس عمدتاً در محدوده‌ی C3-S1 و از نظر شرب با توجه به دیاگرام شولر عمدتاً در طبقه قابل‌قبول و متوسط و در مواردی نامناسب قرار دارد. میزان عناصر سنگین در حد مجاز است. روند تغییرات پارامترهای کیفی با استفاده از روش‌های MK و TFPW-MK بررسی شد و نتایج نشان‌دهنده‌ی کاهش کیفیت آب در طی زمان بود. پارامترهای کیفی مهم از جمله عامل مهم نیترات در محیط ArcGIS پهنه‌بندی شدند. مقدار متوسط غلظت نیترات 63/13 میلی‌گرم در لیتر محاسبه شد و ماکزیمم مقدار نیترات در قسمت‌های شمالی و مرکزی این آبخوان تا 195 میلی‌گرم در لیتر رفته است. با توجه به نتایج پژوهش حاضر، واضح است که پایش مستمر و بررسی‌های کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی و انجام اقدامات لازم برای کنترل آلودگی در محدوده آبخوان نجف‌آباد بسیار ضروری است

چکیده انگلیسی:

Investigating the quality and contamination of groundwater resources in the planning and development of water resources is very important and necessary. The purpose of this study is to map the quality of water, pollution, and study the trend of changes in quality parameters in the long run in Najafabad aquifer. For this purpose, the parameters EC, TDS, SAR, pH, TH, Cl, CO3, Ca, Mg, Na, K, HCO3, NO3 and heavy elements including zinc, copper, lead, cadmium and arsenic were investigated from laboratory samples. . The agricultural water quality classification according to the Wilcox diagram is mainly in the range of C3-S1 and in the drinking water according to the Schuler diagram it is mainly acceptable and intermediate and in some cases inappropriate. The amount of heavy elements is allowed. The trend of changes in qualitative parameters was evaluated using MK and TFPW-MK methods and the results showed that water quality decreased over time. Some qualitative parameters were mapped in ArcGIS environment. The average nitrate concentration was calculated to be 63.13 mg / L and the maximum nitrate concentration in the northern and central parts of the aquifer was 193 mg / L. Regarding the results of this study, continuous monitoring and quantitative and qualitative investigations of groundwater resources and necessary measures to control pollution in the Najafabad aquifer area is very necessary.

منابع و مأخذ:

ترابی پوده، ح.، امامقلی زاده، س. 1393. بررسی روند تغییرات دبی رودخانه در استان لرستان با استفاده از روش TFPW-MK. مجله تحقیقات علوم زمین کاربردی، 14 (35): 93-73.

سبزی پرور، ع.، شادمانی، م. 1390. تجزیه‌وتحلیل روند تبخیر و تعرق و مرجع با استفاده از آزمون من کندال و اسپیرمن در مناطق خشک ایران. مجله آب و خاک (علوم و فناوری کشاورزی)، 25 (4): 834 – 824.

سلگی، ا.، نصیری، م. 1398. پهنه‌بندی برخی از پارامترهای کیفیت آب قابل شرب در شهر ملایر، مجله آبیاری و مهندسی آب ایران، 2 (1): 190-177.

صالحیان، س. رحمانی فضلی، ا. 1397. بررسی پیامدهای محیطی ناپایداری منابع آب در حوضه رودخانه زاینده رود. مجله تحقیقات جغرافیای طبیعی، 50 (2): 406-391.

صفوی گاردینی، م.، محمدرضا پور، ع.، بهرامی، ع.، محمدی صدیق، م.، سالاری، م. 1397. بررسی و ارزیابی تنوع مکانی متغیرهای کیفیت آب‌های زیرزمینی در جنوب دشت قروه و دهگلان با استفاده از روش‌های زمین‌آماری. مجله آبیاری و مهندسی آب، 9 (33): 183-167.

نظریان، س.، ب. فریدگیگلو. 1394. بررسی کیفیت شیمیایی آب و روند تغییرات پارامترهای کیفی در محل ایستگاه نوده رودخانه گرگان رود استان گلستان. فصلنامه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب، 5 (19). 93-80.

Baalousha, H. 2010. Assessment of a groundwaterquality monitoring network using vulnerability mapping and geostatistics: A case study fromHeretaunga Plains, New Zealand. J. Agricultural. W.Management 97: 240-246.

Dev, R., Bali, M. 2018. Evaluation of groundwater quality and its suitability for drinking and agricultural use in district Kangra of Himachal Pradesh, India. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences. 2018 Mar 26.

Gaus, I., Kinniburgh, D. G., Talbot, J. C., Webster, R. 2003. Geostatistical analysis of arsenic concentration in groundwater in Bangladesh using disjunctive Kriging. Environmental geology 44: 939-948.

Jalali, M. and Z. Kolahchi. 2008. Groundwater quality in an irrigated, agricultural area of northern Malayer, western Iran. Nutrient Cycling in Agroecosystems, 80: 95–105.

Krishna kumar, S., A. Logeshkumaran, N. S. Magesh, P.S. Godson and N. Chandrasekar. 2015. Hydro-geochemistry and application of water quality index (WQI) for groundwater quality assessment, Anna Nagar, part of Chennai City, Tamil Nadu, India.Appl Water Sci, 5:335–343.

Kulkarni, A, Von Storch, H. 1995. Monte Carlo experiments on the effect of serial correlation on the Mann–Kendall test of trend. Meteorologische Zeitschrift 4(2): 82–85.

Nowruzi, H., Shahbazi, A., Ranjbar, M., Zafarmir Mohammadi, A. 2007. Survey of nitrate and nitrite ions in groundwater resources of Hamadan province, 10th National Conference on Environmental Health, Hamadan, Hamadan University of Medical Sciences.

Reda, A.H. 2016. Physico-Chemical Analysis of Drinking Water Quality of Arbaminch Town. J Environ Anal Toxicol, 6:2.

Sajil, K. P. J., P. Jegathambal and E. J. James. 2014. Chemometric evaluation of nitrate contamination in the groundwater of a hard rock area in Dharapuram, South India. Applied Water Science, 4, 397e405.

Tahernezhad, Z., Z. Yousefi and N. Mousavinasa. 2016. A survey on fluoride, nitrate, iron, manganese and total hardness in drinking water of Fereydoonkenar city during 2008-2013. Journal of Advances in Environmental Health Research (JAEHR), 4(2): 102-112.

Tariq, S. R. 2014. Multivariate Statistical Analyses of Fluoride and Other Physicochemical Parameters in Groundwater Samples of Two Megacities in Asia: Lahore and Sialkot. Hindawi Publishing Corporation Journal of Chemistry. Volume 2014, Article ID 682452, 11 pages.

WHO. 2011. Guidelines for drinking-water quality (4th ed.). Geneva: World Health Organization.

Wilcox, LV.1955. Classification and use of irrigation water.  USDA, Circular 969.Washington, DC. USA.

Yue, S., Pilon, P. 2002. The influence of autocorrelation on the ability to detect trend in hydrological series. Hydrological Processes 16 (9): 1807–1829.