بررسی اثرات کم‌آبیاری بر روند رشد و خصوصیات کمی و کیفی ذرت دانه‌ای در کرمانشاه

محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری

عبدالرضا احمدپور ¹ , بهمن فرهادی بانشوله ² , مختار قبادی ³

1 - دانشجوی دکترا
2 - استادیار
3 - دانشیار

تاریخ دریافت : 1395/06/06 تاریخ پذیرش : 1395/08/13 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: درصد پروتئین, درصد روغن, کارآیی مصرف آب, تنش آبی,

چکیده مقاله :

این مطالعه برای بررسی اثرات کم‌آبیاری بر روند رشد، خصوصیات کمی، کیفی و کارآیی مصرف آب ذرت در کرمانشاه، در فصل زراعی 1391 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار سطح آبیاری (40 درصد کم‌آبیاری، 20 درصد کم‌آبیاری، آبیاری کامل (روش پنمن - مانتیث اصلاح شده فائو) و 20 درصد بیش‌آبیاری) در سه تکرار به‌روش آبیاری جویچه‌ای انجام شد. نتایج نشان داد اثرات کم‌آبیاری بر عملکرد دانه، بیومس، وزن ساقه، وزن بلال، وزن برگ، شاخص سطح برگ، ارتفاع بوته، تعداد دانه در ردیف، تعداد دانه در بلال و عملکرد پروتئین و روغن دانه معنی‌دار بود. میزان تأثیر تنش آبی بر خصوصیات ذرت در بازه‌های زمانی مختلف دوره رشد آن متفاوت بود و در اواخر دوره رشد (مرحله پرشدن دانه) تأثیر تنش آبی بیشتر بود. مقدار بیشینه کارآیی مصرف آب نسبت به عملکرد دانه و روغن در تیمار بیش آبیاری به‌ترتیب معادل 051/1 و 0549/0 کیلوگرم بر هکتار و نسبت به عملکرد بیومس و پروتئین در تیمار شاهد به‌ترتیب معادل 568/2 و 092/0 کیلوگرم بر هکتار به‌دست آمدند. لذا، کم‌آبیاری ذرت در کرمانشاه توصیه نمی‌شود.

چکیده انگلیسی:

This study was conducted to investigate impacts of deficit irrigation on trend of crop growth, quantity and quality characteristics and water use efficiency of maize in Kermanshah. The field study was carried out at a randomized complete block design with four irrigation treatments (40% deficit irrigation, 20% deficit irrigation, full irrigation (FAO Penman-Monteith method) and 20% over irrigation) and three replications with furrow irrigation method. Results indicated that impacts of deficit irrigation was significant on grain yield, biomass, weight of stems, weight of ears, weight of leaves, leaf area index, plant height, number of kernels per row, number of kernels per ear, grain protein and fat. The impacts of water stress on characteristics of maize were different in different stages of growth and were higher at the end of the growing season (grain filling stage). Maximum amount of  water use efficiency in grain and fat was in T4 respectively 1.051 and 0.0549 Kg/ha and for biomass and protein was in T3 respectively 2.568 and 0.092 Kg/ha. So deficit irrigation is not recommended for maize in Kermanshah.

منابع و مأخذ:

امیدواری‌نیا، م. و موسوی جهرمی، س. ح. 1391. بهینه‌سازی کارآیی مصرف آب و عملکرد سیب‌زمینی با استفاده از تئوری آنالیز حاشیه‌ای. نشریه حفاظت منابع آب و خاک، 1 (4): 1-18.

احمدی، ک.، قلی زاده، ح. ا.، عباد زاده، ح.، حسین پور، ر.، حاتمی، ف. و فضلی، ب. 1394. آمارنامه کشاورزی سال 1393. تهران: وزارت جهادکشاورزی، معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.

بیگلوئی، م.، کافی قاسمی، ع.، جواهردشتی، م. و اصفهانی، م. 1392. اثر رژیم‌های آبیاری بر عملکرد و کیفیت ذرت (سینگل کراس 704 ) در منطقه رشت. مجله علوم زراعی ایران، 15 (3): 196-206.

جلیلیان، ع.، قبادی، ر.، و فرنیا، ا. 1389. تأثیر سطوح مختلف تنش خشکی و کود نیتروژن بر صفات کیفی دانه‌ی ذرت (هیبرید 704 ). پنجمین همایش ایده‌های نو در کشاورزی. اصفهان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.

حیدری سورشجانی، س.، شایان نژاد، م.، نادری، م.، و حقیقتی، ب. 1394. تأثیر سطوح مختلف آبیاری بر خصوصیات کمی و کیفی ذرت علوفه ای رقم (NS) و تعیین عمق بهینه آبیاری آن در شرایط کمبود آب. نشریه علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)، 19 (73): 125-137.

دوکوهی، ح.، قیصری، م. و کریمی جعفری، م. 1391. تعیین ضریب پاسخ محصول ذرت به کم‌آبی تحت مدیریت آبیاری بارانی توسط مدل DSSAT در دوره‌های متفاوت رشد. سومین همایش ملی مدیریت جامع منابع آب. ساری: دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی.

دهقانپور، ز. 1393. دستورالعمل فنی کاشت، داشت و برداشت ذرت (دانه ای و علوفه ای). کرج، وزارت جهاد کشاورزی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر: نشر آموزش کشاورزی.

سپاسخواه، ع.­ر.­، توکلی، ع.­ر. و موسوی س.­ف. 1385. اصول و کاربرد کم‌آبیاری. تهران: انتشارات کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.

عابدی کوپائی، ج.، خواجه علی، ج.، سلیمانی، ر.، و ملائی، ر. 1393. تأثیر توأم تنش آبی و آفات بر عملکرد ذرت. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، 18 (67): 23-33.

علیزاده، ا.، وظیفه دوست، م.، کمالی، غ.، باستانی، خ.، مرتضوی، ا. و ایزدی، ا. 1381. نرم افزار بهینه سازی الگوی مصرف آب کشاورزی AGWAT.

نوریان سرور، ا.، معینی، م.م.، و بحیرانی، ا. 1391. اصول تجزیه خوراک دام و طیور (نسخه دوم). کرمانشاه: انتشارات دانشگاه رازی.

Azarpanah, A., Alizadeh, O., Dehghanzadeh, H & Zare, M. 2013. The effect of irrigation levels in various growth stages on morphological characteristics and yield components of Zea mays L. Technical Journal of Engineering and Applied Sciences. (14) 3: 1459-1447.

Mohammadai, H., Soleymani, A & Shams, M. 2012. Evaluation of Drought Stress Effects on Yield Components and Seed Yield of Three Maize Cultivars (Zea mays L.) in Isfahan region. International Journal of Agriculture and Crop Sciences, (19) 4: 1436-1439.

Molden, D. 1997. Accounting for water use and productivity. International irrigational irrigation management institute. Colombo, Sri Lanka, 16 pp.

Payero, J., Tarkalson, D., Irmak, S., Davison, D., & Petersen, J. 2009. Effect of timing of a deficit-irrigation allocation on corn evapotranspiration, yield, water use efficiency and dry mass. Agricultural Water Management, 96: 1387-1397.

Salemi, H., Soom, M.A., Lee, T.S., Kamil, Y.M., & Desa, A. 2011. Effects of deficit irrigation on water productivity and maize yields in arid regions of Iran. Pertanika Journal of Tropical Agriculture Sciences, 34 (2): 207-216.

Saxton, K.E. and Rawls. W.J. 2006. Soil water characteristic estimates by texture and organic matter for hydrologic solutions. Soil Science Society of America Journal, 70 (5): 1569-1578.

Tagheian aghdam, A., hashemi, R., khashei, a., & shahidi, a. 2014. Effects of Various Irrigation Treatments on Qualitative and Quantitative Characteristics of Sweet Corn. International Research Journal of Applied and Basic Sciences, 8 (9): 1165-1173.