کارائی مصرف آب و بهره‌وری آب در ژنوتیپ‌های سیب‌زمینی تحت تنش کم آبی

محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری

مرجان سمائی ¹ (دانشجوی دکتری، دانشگاه تربیت مدرس)
سید علی محمد مدرس ثانوی ² (استاد؛ گروه زراعت؛ دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه تربیت مدرس؛ ایران)
احمد موسی پور گرجی ³ (استادیار، بخش تحقیقات سبزی و صیفی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران)
اسکندر زند ⁴ (استاد، بخش تحقیقات علفهای هرز، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/03/30 تاریخ پذیرش : 1395/06/11 تاریخ انتشار : 1395/07/01

کلید واژه: کارائی مصرف آب, سیب‌زمینی, شبیه‌سازی منابع و مصارف, بهره‌وری آب, تنش کم آبی,

چکیده مقاله :

شناخت ارقام مقاوم به خشکی جهت حفظ منابع آب و ارتقاء بهره‌وری از راه‌کارهای توسعه کشاورزی پایدار در مناطق خشکی مانند ایران می باشد. به‌منظور شناخت میزان حساسیت ژنوتیپ ‌های مختلف سیب ‌زمینی به تنش کم آبی، پژوهشی به‌ صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار طی دو سال اجرا گردید. ژنوتیپ ‌های سیب‌زمینی در 11 سطح (آگریا، کایزر، ساوالان، سانته، مارفونا، هرمس، جلی، پیکاسو، میلوا، 1-397081، 2-397069) و تیمار آبیاری در دو سطح (تنش و شاهد) اعمال شد. در ابتدا آبیاری به روش تیپ و نرمال انجام و در مرحله تشکیل غده، آبیاری تیمار تنش قطع و تیمار شاهد به‌ صورت نرمال آبیاری گردید. پس از اینکه کمبود رطوبت خاک به نود درصد رسید، مجدداً آبیاری انجام تا خاک به ظرفیت زراعی رسیده و تا انتهای دوره رشد آبیاری به‌ صورت نرمال انجام گرفت. نتایج تجزیه مرکب آنالیز داده ‌های دو سال، کاهش عملکرد بیولوژیک، وزن تر غده سالم، وزن تر غده سالم قابل فروش، حداکثر شاخص سطح برگ، وزن خشک، تبخیر و تعرق و مصرف آب در ژنوتیپ‌ ها تحت شرایط تنش نسبت به شاهد نشان داد. بهره ‌وری آب بر مبنای وزن تر غده سالم و غده سالم قابل فروش در اکثر ژنوتیپ ‌ها تحت شرایط تنش کاهش یا تمایل به کاهش داشت. همچنین کارآئی مصرف آب بر مبنای عملکرد غده سالم و عملکرد غده سالم قابل فروش در هر دو سال در شرایط تنش نسبت به شاهد در همه ژنوتیپ‌ ها بجز 2-397069 کاهش یافت. بیش‌ترین میزان بهره‌ وری آب بر مبنای وزن تر غده سالم قابل فروش در هر دو سال در تیمار تنش در ژنوتیپ 2-397069 به‌ ترتیب 41/5 و 5 کیلوگرم بر مترمکعب مشاهده گردید. بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش اجرای تحقیقات تکمیلی به‌ منظور دستیابی به ژنوتیپ مناسب سیب‌ زمینی برای شرایط کم ‌آبی و واقعی کشور با توجه به تنوع فصل کاشت، مکان ، شرایط آب و هوایی، کیفیت سیب ‌زمینی بذری، نیروی متخصص و ... پیشنهاد می گردد.

چکیده انگلیسی:

In order to identify sensitivity of different potato genotypes to water stress, a research was carried out as a factorial experiment in a randomized complete block design with three replications in Karaj in 2014 and 2015. Potato genotypes at eleven levels (Agria, Caesar, Savalan, Sante, Marfona, Milva, Picasso, Hermes, Jelli, 397081-1, 397069-2) and irrigation treatments in two levels (stress and control) are conducted. Tape irrigation was done normally and in the early stages of tuber production, watering for stress plots was disconnected and control plots were irrigated in a normal way, after reaching to ninety percent of the soil moisture deficit, irrigation was done again until the soil moisture reached field capacity and irrigation was done normally up to the end of growing season. Combined analysis of data for two years showed a reduction of biological yield, healthy tuber fresh weight, marketable healthy tuber fresh weight, LAIM, dry weight of LAIM, evapotranspiration and water usage in genotypes under the stress compared to the control. WP based on fresh weight of healthy tubers and fresh weight of marketable healthy tubers reduced or showed a tendency to reduction in most of genotypes under the stress. WUE based on the healthy tuber yield and marketable healthy tuber yield decreased under the water stress compared to the control in all genotypes except for 397069-2. The most amount of WP based on fresh weight of the marketable healthy yield was observed in 397069-2, respectively (5.41) and (5) kg/m3 in two years under the stress. Based on results of this experiment, doing of additional researches in order to achieve suitable potato genotypes for planting in actual deficit water conditions of our country according to diversity of planting season, place, climate, quality of seed potato, experts and etc. are recommended.

منابع و مأخذ:

اکبری نودهی، د. 1390. تعیین ضریب حساسیت سویا بهاره به تنش رطوبتی در مراحل مختلف رشد در مازندران. حفاظت منابع آب و خاک، 1 (1): 53-61.

Abubaker, B. M. A., Shuang-En, Y., Guang-Cheng, S., alhadi, M., and Elsiddig, A. 2014. Effect of irrigation levels on the growth, yield and quality of potato. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 20 (No 2) 2014, 303-309

Al-Mahmud,A., Md. A.Hossain, Md. A.Al-Mamun, Md. Sh.Ebna Habib, Md. Sh. Rahaman, Md. Sh. Ali Khan, and Md. M. Bazzaz.2014.Plant canopy, tuber yield and growth analysis of potato under moderate and severe drought condition. J. Plant. Scie. 2(5): 201-208

Ayas.S. 2013. The effects of different regimes on Potato (Solanum Tuberosum L. Hermes) yield and quality characteristics under unheated greenhouse conditions.Bulgarian Journal of Agricultural Science.19 (1) : 87-95

Bahramloo, R., and Nasseri.A. 2009. Optimum irrigation events for potato cultivar Agria. Int. J. Agric. Biol., 11: 712–716

Blum A (2005). Drought resistance, water-use efficiency, and yield potential-are they compatible, dissonant, or mutually exclusive? Crop and Pasture Science. 56(11), 1159-1168. http://dx.doi.org/10.1071/AR05069

Cantore,V., Wassar,F.,  Yamaç,S.S., Sellami, M.H., Albrizio,R., Stellacci, A.M., and Todorovic, M.2014. Yield and water use efficiency of early potato grown under different irrigation regimes.International Journal of Plant Production. 8(3): 409-428

Celebi.M. 2014. The effect of water stress on tomato under different emitter discharges and semi-arid climate condition.Bulgarian Journal of Agricultural Science, 20 (5) :1151-1157

Deshi, K. E., Obasi, M.O., Odiaka,N.I., Kalu, B.A. and Ifenkwe, O.P. 2015. Leaf area index values of potato (Solanum tuberosum L.) stored for different periods in different kinds of stores. IOSR Journal of Agriculture and Veterinary Science. 8 (1): 9-19

Eksteen, A.B., and Singels. A. 2013. Water use and yield of two contrasting sugarcane genotypes in response to drought stress.Proc S Afr Sug Technol Ass 86: 165–169

English, M., 1990. Deficit Irrigation. I: Analytical Framework. J. Irrig. Drain E. ASCE 116, 399-412.

FAO. 1998. Crop Evapotranspiration: Guidelines for Computing Crop Water Requirements. Irrigation and Drainage Paper 56. FAO, Rome

Hassanpanah, D., 2010. Evaluation of potato cultivars for resistance against water deficit stress under in vivo conditions. Potato Res. 5, 383-392.

Jazayeri ,S.M., Rivera, Y.D., Camperos-Reyes, J.E., and Romero,H.M. 2015. Physiological effects of water deficit on two oil palm (Elaeis guineensis Jacq.) genotypes Efectos fisiológicos del déficit hídrico en dos genotipos de palma de aceite (Elaeis guineensis Jacq.). Agronomía Colombiana. 33(2):164-173

Koech, O. K., Kinuthia, R. N., Karuku, G.  N., Mureithi, S. M., and Wanjogu, R.Water use efficiency of six rangeland grasses under varied soil moisture content levels in the arid Tana River County, Kenya. 2015. African Journal of Environmental Science and Technology. 9(7):632-640

Kumari, S. 2012. Influence of Drip Irrigation and Mulch on Leaf Area Maximization,Water Use Efficiency and Yield of Potato (Solanum tuberosum L.). Journal of Agricultural Science. 4(1): 71-80

Lahlou, O., Ouattar, S., and Ledent, J.F. 2003. The effect of drought and cultivar on growth parameters, yield and yield components of potato. Agronomie 23 (2003) 257–268.

Mahmoud A. Wahb-Allah,M.A., Alsadon,A.A., and Ibrahim, A.A.2011. Drought Tolerance of Several Tomato Genotypes Under Greenhouse Conditions. Sci. J., 15 (7): 933-940

Mahmoud, A., Wahb-All,AH., and Abdulrasoul, M. AL.O. 2012. Effect of water quality and deficit irrigation on tomato growth, yield and water use efficiency at different developmental stages.J.Agric.&Env.Sci. 11(2):80-110

Mani, F & Hannachi, C. (2015). Physiological traits of Drought tolerance in potato (Solanum tuberosum L.). Journal of Environmental Science, Computer Science and Engineering & Technology, A 4(1) 0131-0150.

Maralian,H., S.Nasrollahzadeh,Y. Raiyi, and D. Hassanpanah. 2014. Responses of potato genotypes to limited irrigation. Int.J. Agron. Agric.Rese. 5 (5): 13-19.

Moghimi, M.M., and Sepaskhah, A. R. 2014. Consideration of Water Productivity for Farm Water Management in Different Conditions of Water Availability for Dominant Summer Crops. Iran Agricultural Research, 33( 2):47-62

Mohadese Servani, M.,  Hamid Reza Mobasser,H.R., and Ganjali. H.R.Influence of drought stress on photosynthetic, radical oxygen, respiration, assimilate partitioning, activities of enzymes, phytohormones and essential oils in crop plants. 2014. International Journal of Biosciences. 5 (8): 223-236.

Neera, J., Sharma, parveen, kumar, M.S. Kadian, S.K, Luthra. 2011.performance of potato(Solanum tuberosum L) clones under stress CIP south west and central Asia Region, New Delhi 110 012 Indian J. Agricultural sciences 81(9):825-9

Pejić B, Aksić M, Mačkić K and Šekularac G. Response of Potato to Water Stress in Southern Serbia. Austin J Irrigat. 2015; 1(1): 1001.

Savic.S., Stikic.R., Zaric.V., Vucelic-Radovic.B., Jovanovic.Z., Marjanovic.M., Djordjevic.S., and Petkovic .D. 2011.Deficit irrigation technique for reducing water use of tomato under polytunnel conditions. Journal of Central European Agriculture.12(4): 590-600

Spitters, C.J.T., and Schapendonk, A.H.C.M. 1990. Evaluation of breeding strategies for drought tolerance in potato by means of crop growth simulation. Plant and Soil 123, 193-203

Steyn,J.M., Kagabo,D.M., and Annandale,J.G. 2007.Potato growth and yield responses to irrigation regimes in contrasting seasons a subtropical region. African Crop Science Conference Proceeding. 8:1647-1651.

Susnoschi, M. and Shimshi, D. 1985. Growth and yield studies of potato development in a semi-arid region. 2. Effect of water stress and amounts of nitrogen top dressing on growth of several cultivars. Potato Res. 28: 161–176

Tournux, C., A. Devaux, M.R. Camacho, P.Mamani, and J.F.Ledent.2003.Effects of water shortage on six potato genotypes in the highlands of Bolivia (I): morphological parameters, growth and yield. Agronom. 23:169–179.

Walworth, J.L and D.E. Carling, 2002. Tuber initiation and development in irrigated and not irrigated potatoes. Amer.J. of potato Research 79: 387-395.

Yavuz,D., Suheri,K.S. 2016.Comparison of different irrigation methods in terms of water use and yield in potato farming. Journal of Selcuk University Natural and Applied Science.Online ISSN: 2147-3781.