بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی و هویت محله ای بر کیفیت زندگی ساکنین محلات شهری در رفسنجان

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

محمدعلی امیر پورسعید ¹ , محمود شارع پور ^{2 *}

1 - کارشناس ارشد گروه علوم اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
2 - استاد گروه علوم اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران (نویسنده مسئول)

تاریخ دریافت : 1403/06/19 تاریخ پذیرش : 1403/09/22 تاریخ انتشار : 1404/02/16

کلید واژه: سرمایه اجتماعی, هویت محله ای, کیفیت زندگی, رفسنجان, محلات شهری,

چکیده مقاله :

در پژوهش حاضر تلاش شد تا با رویکردی جامعه­شناختی و روش پیمایش، به بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی و هویت محله­ای بر روی کیفیت زندگی ساکنین محلات شهر رفسنجان پرداخته شود. طبق فرمول کوکران تعداد 383 نفر با روش نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله­ای انتخاب شدند. ابزار جمع­آوری داده­ها پرسشنامۀ محقق­ساخته بوده و توصیف و تحیل داده­ها توسط نرم­افزار Spss  انجام شده است. نتایج نشان می­دهد کیفیت­زندگی حدود 40 درصد از افراد پاسخگو در حد پایین، 1/23 درصد در حد متوسط و حدود 33 درصد از افراد در حد بالا می­باشد.  طبق نتایج حاصل از یافته­های تحلیلی پژوهش، متغیرهای مستقل و وابستۀ تحقیق به میزان حدود 75 درصد با یکدیگر همبستگی دارند. ضریب تعیین برابر با 572/0 می­باشد و این بدان معناست که حدود 57 درصد از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل تبیین و پیش­بینی می­شود. در بین تمام مؤلفه­های متغیرهای مستقل تحقیق، اعتماد، کیفیت محیطی، تعلق محله­ای، همبستگی اجتماعی، امنیت محله، شناخته­شدن و تعاملات اجتماعی معنادار می­باشند و همچنین کیفیت محیطی (464/0Beta=) بیش­ترین میزان پیش­بینی را در بین متغیرهای مستقل دارد و به عبارتی می­توان اشاره نمود که افرادی سطح کیفیت­زندگی بالاتری دارند که از کیفیت محیطی بهتری برخوردار باشند.

چکیده انگلیسی:

the present study attempts to measuring the amount of social capital and neighborhood identity with a sociological approach and by combining library and survey methods, and then measuring the level of quality of life among the residents of Rafsanjan neighborhoods and finally the impact of social capital and neighborhood identity on their quality of life should be investigated.

The results show that about 25% of the respondents have an average level of social capital. 36.3% of social capital is low and 37.6% is high. The level of neighborhood identity among the respondents is such that 35.7% were evaluated as low, 21.9% as medium and about 40% as high. The quality of life of about 40% of respondents is low, 23.1% is average, and about 33% is high.According to the results of the research, the independent and dependent variables of the research have a correlation of about 75%. The coefficient of determination is equal to 0.572 and this means that about 57% of the changes in the dependent variable are explained and predicted by the independent variables. Among all the components of the independent variables of the research, trust, environmental quality, neighborhood belonging, social solidarity, neighborhood security, recognition and social interactions are significant, as well as environmental quality (Beta = 0.464) is the most and It has the highest prediction rate among independent variables, and in other words, it can be pointed out that people have a higher quality of life if they have a better environmental quality.

منابع و مأخذ:

 احمدی، سیروس ، میرفردی، اصغر و ابتکاری، محمدحسین(1392) "بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی شهروندان شهر یاسوج" ، فصلنامه راهبرد اجتماعی-فرهنگی، سال دوم، شماره6: 157-135
 انتصاری، فرناز؛ ستارزاده، داریوش؛ بلیلان، لیدا و عبدالله¬زاده، اکبر(1401) ارزیابی پیشران¬های حیاتی مؤثر بر بر کیفیت¬زندگی شهری با رویکرد آینده¬پژوهی در کلان¬شهرهای ایران، مطالعات جامعه¬شناسی، سال پانزدهم، شماره57: 216-197
 ایمان، محمدتقی و جهانگیری حیدری، سهیلا(1399) "بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی شهری شهروندان منطقه 14 شهر اصفهان" ، مطالعات جامعه¬شناختی شهری، سال دهم، شماره36: 28-1
 بدیعی، مرجان؛ قالیباف، محمدباقر؛ پورموسوی، سید موسی و پوینده، محمدهادی(1393) "تبیین جغرافیایی بنیادهای هویت در مقیاس محلی" ، پژوهش¬های جغرافیای انسانی، دورۀ46، شماره3: 522-505
 جنکینز، ریچارد(1381) هویت اجتماعی، ترجمۀ تورج یاراحمدی، تهران: انتشارات شیرازه
 جیکوبز، جین(1386) مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی، ترجمۀ آرزو افلاطونی و حمیدرضا پارسی، چاپ اوّل، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
 چپ¬من(1394) آفرینش محلات و مکان¬ها در محیط انسان¬ساخت، ترجمۀ شهرزاد فریادی و منوچهر طبیبیان، تهران انتشارات دانشگاه تهران
 حریرچی، امیرمحمود؛ میرزایی، خلیل و جهرمی، اعظم(1388) "چگونگی وضعیت کیفیت زندگی شهروندان شهر جدید پردیس" ، فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال دوم، شماره4: 110-89
 ساسان¬پور، فرزانه؛ موحد، علی؛ مصطفوی¬صاحب، سوران و یوسفی، محسن(1393) "ارزیابی پایداری محله¬های شهری در شهر سقز" ، پژوهش¬های جغرافیای برنامه¬ریزی شهری، دوره دوم، شماره1: 94-73
 شیخی، محمدتقی(1395) جامعه¬شناسی شهری، چاپ هفتم، تهران: شرکت سهامی انتشار
 قادری، احمد و نقوی، نعمت¬الله(1394) "بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با کیفیت زندگی شهروندان شهر سقز"، مطالعات جامعه¬شناسی، سال پنجم، شماره19: 126-111
 کاظمی، محمد؛ حیدری، سامان؛ محمدیان¬مصمم، حسین و مرادی، ابوالفضل(1400) "سنجش سطح کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: شهر طبس)" ، آمایش و توسعه، دوره1، شماره3:__
 گیدنز، آنتونی(1394) جامعه¬شناسی، ترجمۀ حسن چاوشیان، چاپ دهم، تهران: نشر نی
 لقمان، مونا ؛ زرآبادی، زهرا و بهزادفر، مصطفی(1398) "بررسی تأثیر متقابل مؤلفه¬های سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی در محله¬های شهری با استفاده از روش معادلات ساختاری" ، فصلنامه مطالعات معماری ایران، شماره15: 240-217
 ماجدی، سید مسعود و لهسایی¬زاده، عبدالعلی(1385) "بررسی رابطه بین متغیرهای زمینه¬ای، سرمایه اجتماعی و رضایت از زندگی(مطالعه موردی در روستاهای استان فارس)" ، فصلنامه روستا و توسعه، سال نهم، شماره4: 136-91
 محمدی¬زاده سماکوش، صمد ؛ صبوری¬خسروشاهی، حبیب و رونقی¬نوتاش، مهناز(1397) "بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و هویت محله¬ای در شهر تهران: مورد مطالعه: محله¬های حصارک، وحیدیه و ولنجک" ، مطالعات علوم¬اجتماعی ایران، سال پانزدهم، شماره58: 1-20
 مشکینی، ابوالفضل؛ زیاری، کرامت¬الله و حیاتی، عقیل(1394) "ارزیابی هویت اجتماعی در محله-های شهری(مطالۀ موردی: محلۀ اوین شهر تهران)" ، پژوهش¬های جغرافیای انسانی، دورۀ47، شماره4: 607-589
 معیدفر؛ سعید و مقدم، غلامرضا(1389) "نقش هویت محله¬ای در در کاهش و کنترل گرایش به رفتارهای نابهنجار اجتماعی در شهر(مطالعۀ محله¬های شهر تهران)" ، مسائل اجتماعی ایران، سال اوّل، شماره2: 144-115
 یزدانی، مجتبی(1397) کیفیت زندگی شهری: تعاریف، شاخص¬ها، سازه¬ها، ارزیابی تطبیقی و راهبردها، چاپ دوم، تهران: انتشارات تیسا

 Abdul-Hakim, R., Ismail, R., & Abdul-Razak, N. A. (2010). “The relationship between social capital and quality of life among rural households in Terengganu, Malaysia”. OIDA International Journal of Sustainable Development, Vol.1 (05): 99-106.
 Bourdieu, P. (1986) the forms of capital, In J. Richardson (Ed.) Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, New York: Greenwood Press.pp:241-258
 Canam CA, Acron S (1999) “Quality of Life for Family Caregivers of People with Chronic Hearthproblems”, Rehabilitation Nursing, Vol. 24 (5): 192-200
 Coleman, J. (1988) “Social Capital in the Creaion of Human Capital”, American Journal of Sociology, Vol. 94: 95-120.
 Das, D. (2008) “Urban quality of life: a case study of Guwahati”, Social Indicators Research, Vol. 88 (2): 297-310
 Epley, D.R. and Menon, M. (2008) “A method of Assembling Cross-Sectional Indicators into a Community Quality of Life”, Social Indicators Research, Vol. 88(2): 281-296
 Hamdan, H. Yusof, F. & Marzukhi, M. A. (2014) “Social Capital and Quality of Life in Urban Neighborhoods High Density Housing”, Social and Behavioral Sciences, __ (153):169-179
 Li.Y& et al (2005) “Social Capital and Social Trust in Britain”, European Sociological Review, Vol. 21(2): 109-123
 Martins, B. D. L. & Torres, F. N. & Oliveira, M (2008) “Impact on the Quality of Life of Patients with Hansen s Disease: Correlation Between Dermatology Life Quality Index and Disease Status”, Anais Brasileiros de Dermatologia, Vol.83(1): 39-43
 Patil, G.R & Sharma, G (2022) “Urban Quality of Life: An assessment and ranking for Indian cities”, Transport Policy, Vol.124: 183-191
 Putnam, R. D (1994) “The Prosperous Community: Social Capital and Public Life”, The American Prospect, Vol. 4(13): 11-18
 Tajfel, Henri. (1978) Differentiation between Social Group: Studies in the Social Psychology of Intergroup Relation. Academic Press, New York
 Williams. D.R & Vaske, J.J (2003) “The Measurement of Place Attachment: Validity and Generalizability of a Pcychometric Approach”, Forest Science, Vol.49 (6): 830-840
 Woolcock. M & Narayan. D (2000) “Social Capital: Implications for Development Theory, Reseach Policy”. World Bank Research Observer, Vol. 15(2): 225-249