بررسی و اولویت بندی مؤلفه‌های برنامه‌ریزی مشارکتی با رویکرد توسعة پایدار در شهر شاهین شهر

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

مهدی فدائی ¹ , سیدعلی المدرسی ² , امیر گندمکار ³ , ملیحه ذاکریان ⁴

1 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران (نویسنده مسؤول)
3 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
4 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران

تاریخ دریافت : 1401/06/01 تاریخ پذیرش : 1401/06/01 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: مشارکت, برنامه‌ریزی, توسعة پایدار, شاهین شهر,

چکیده مقاله :

هدف از پژوهش حاضر بررسی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های برنامه‌ریزی مشارکتی با رویکرد توسعة پایدار در شهر شاهین شهر است. این پژوهش، از لحاظ هدف از نوع کاربردی و توسعه‌ای و روش انجام آن توصیفی– تحلیلی است. جامعة آماری مورد پژوهش در این تحقیق شامل کلیة شهروندان شهر شاهین شهر با جمعیت 173329 نفر است و 383 نفر حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران انتخاب شده و به شیوة تصادفی در دسترس قرار گرفتند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامة 44 سؤالی در هشت متغیر (اوقات فراغت، اعتماد اجتماعی، پرداخت‌های شهری، انتخابات شهری، گرایش به مشارکت در امور شهری، گرایش به مشارکت در امور محله، دیدگاه فردی و احساس بی قدرتی) است که روایی آن به شیوة صوری و سازه‌ای مورد تأیید واقع شده و پایایی آن نیز بر اساس آلفای کرونباخ به میزان 86/0 مورد تأیید واقع شده است. داده‌های گردآوری شده بر اساس نرم‌افزار spss و آزمونهای، کولموگروف-اسمیرنف و تحلیل عاملی تأییدی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که گزینه‌های زمینه برای گسترش تشکل‌های غیردولتی در امور شهری با ضریب عاملی 93/0 و مشاورة مسئولان محلی دربارة انجام بهتر امور محله با ضریب 91/0 به ترتیب بیشترین میزان و گزینه‌های مشارکت‌های مردمی در توسعة اجتماعی محله‌ها با ضریب 31/0 و میزان صمیمت، همکاری و مشارکت مردم با شهرداری در انجام امور شهری با ضریب 33/0 به ترتیب دارای کمترین میزان است. در تجمیع نهایی متغیر انتخابات با ضریب 682/0 و امور محله با ضریب 664/0 به ترتیب دارای بیشترین ضریب و متغیر امور شهری با ضریب 545/0 کمترین میزان است.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to investigate and prioritize the components of participatory planning, employing a sustainable development approach in the city of Shahinshahr.This wa an applied and developmental research that made use of a  descriptive-analytical method.The research population included all the residents of Shahinshahr which numbered 173329 people, of which, using the Cochran's formula, 383 people were selected, via an accidental sampling technique. A 44-item questionnaire measuring eight variables (leisure, social trust, urban payments, urban elections, tendency to participate in urban affairs, tendency to participate in neighborhood affairs, individual perspective and feeling of powerlessness) was used to collect needed data. The questionnaire had face and construct validity  and its Cronbach's alpha reliability was 0.86. Kolmogorov-Smirnov, and confirmatory factor analysis were used to analyze the data.The results showed that the items "grounds for the expansion of non-governmental organizations in urban affairs", with a factor of 0.93 and "consultation with local officials on local affairs", with a coefficient of 0.91, respectively, had the highest impact and items "People's participation in the social development of neighborhoods", with a coefficient of 0.31 and "The degree of people’s intimacy with, cooperation with, and participation in municipality’s urban affairs", with a coefficient of 0.33, respectively, had the lowest impact. In the final aggregation, the variable election with a coefficient of 0.682 and neighborhood affairs with a coefficient of 0.664, have the highest coefficient and the variable urban affairs, with a coefficient of 0.545 had the lowest impact.      

منابع و مأخذ:

ابراهیمی، سعید ؛ جنتی، امیرحسین ؛ کبریایی زاده، سونا.(1398). «بررسی رویکردهای جلب مشارکت شهروندان در مدیریت ‌شهری(مطالعة موردی حوزه خدمات‌ شهری)»، نهمین کنفرانس ملی مهندسی عمران، معماری و توسعة شهری، بابل.

ارجمندنیا، اصغر.(1385). «مکانیسم سازماندهی و مشارکت مردم و نهادهای غیردولتی در ساخت، بهره‌برداری و اسکان در شهرهای جدید»، تهران.انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید، جلد سوم، 

اصغرپور ماسوله، احمدرضا.(1386). راهکارهای افزایش مشارکت اجتماعی شهروندان، طرح پژوهشی مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر مشهد.

 

امانی حمیدرضا، حمدی‌پور؛ حمداله، محمدی اکبر؛ طیبی‌نیا عبدالرضا. (۱۳۹۷). «بررسی چالش‌ها و راهبردهای مؤثر در جلب و تقویت مشارکت شهروندان در مدیریت ‌شهری (مورد مطالعه: شهرداری اسلامشهر)»، اولین همایش بررسی چالش‌ها و ارائة راهکارهای نوین مدیریت ‌شهری، تهران، سازمان بسیج شهرداری تهران.

توکلی زینب؛ شعبانی جفرودی محبوبه؛ رحمان پور زهرا. (۱۳۹۸). «بررسی ویژگی‌های کیفی و کالبدی فضاهای عمومی در جهت ارتقاء تعاملات اجتماعی»، ششمین کنفرانس ملی پژوهش های کاربردی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری، تهران - دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی.

ثبوتی هومن؛ خطیبی اشکان؛ علوی، پری. .(۱۳۹۸). «ارزیابی عملکرد فضاهای شهری برای کودکان با رویکرد ارتقای تعاملات اجتماعی (نمونة موردی: شهر زنجان)»، هشتمین کنفرانس بین المللی عمران، معماری و توسعة اقتصاد شهری، شیراز، مؤسسة آموزشی مدیران خبرة نارون.

حاجی‌محمد کاظمی، حمیرا. (۱۳۹۴). نقش سرمایة اجتماعی در افزایش مشارکت مردم در برقراری امنیت اجتماعی پایدار با تأکید بر پلیس جامعه‌محور، چهارمین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی و علوم اجتماعی، تهران، همایشگران مهر اشراق.

دانشپور، عبدالهادی ؛ غفاری آذر، زهرا( 1399). طراحی شهری با رویکرد مشارکت همکاری‌جویانه، از ایده تا طرح؛ مورد پژوهش: میدان هروی تهران، نشریة علمی باغ نظر،شمارة، 17(82): صص 5-20.

دانش دوست، محمدرضا ؛ رضایی سرابی، زهره.(1399). تخمین استاندارد مدل مفهومی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت امور شهری (نمونة موردی: محلة حکیمیه تهران)،کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری، توسعه و بازآفرینی زیرساخت‌های شهری در ایران، تهران.

رحمانی، محمد. (1391)، «کلانشهر، ویژگی‌ها و مفاهیم»، تهران، انتشارات امید انقلاب با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.

رحمتی محمدمهدی؛ علیخواه، فردین؛ شادمنفعت سیده معصومه؛ کبیری، سعید. (1397). مدلسازی معادلات ساختاری عامل‌های مؤثر بر فرایند مشارکت ورزشی. پژوهش در ورزش تربیتی, 6(15), 223-246.

شبانی، امیر حسین؛ بهزاد سعیدی(۱۳۹۹)، بررسی نقش مشارکت مردمی در مدیریت شهری برای رسیدن به توسعة پایدار در شهر اصفهان، هفتمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزة علوم جغرافیا، معماری و شهرسازی ایران، تهران- خیابان خاقانی- سالن همایش ستاد توان افزایی سازمان‌های مردم نهاد شهر تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات علوم و فنون بنیادین در جامعه - مؤسسة آموزش عالی آل طه.

شربتی، اکبر. (1397). میزان مشارکت شهروندان در امور شهری(مطالعة موردی: شهر گنبد)، فصلنامة آمایش محیط، 11(41): 161-184.

شعبانی بهار، غلامرضا؛ مقصودی ایمن، حمیدرضا؛ گودرزی، محمود؛ هنری، حبیب. (1395). تدوین مدل معادلات ‌ساختاری مدیریت مشارکتی و چابکی سازمانی در فدراسیون‌های منتخب ورزشی. فصلنامة علمی- پژوهشی پژوهش‌های کاربردی در مدیریت ورزشی، 4(4)، 11-24.

شعیبی محیا. (۱۳۹۸). «بررسی وضعیت مشارکت شهروندان در منطقة 2 شهر تهران»، اولین کنفرانس بین‌المللی مهندسی عمران، معماری و بازآفرینی شهری، تهران- دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی- مرکز همایش‌های بین‌المللی امام خمینی(ره)، دبیرخانة دائمی کنفرانس.

عظیمی آملی جلال؛ سوداگر سوسن. (1394). بررسی نقش مشارکت شهروندان در توسعة پایدار شهر (نمونة موردی: شهر نور)، مطالعات مدیریت شهری، بهار، دورة  7 ، شمارة  21 ؛ از صفحه 35 تا صفحه 45 .

عفتی، محمد. (1397). برنامه‌ریزی مشارکتی در ایران (رویکردها ، الزامات و موانع)، طرح پژوهشی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران.

فتحی، عثمان؛ چاره‌جو، فرزین.(1400)، بررسی نقش مشارکت شهروندان در برنامه‌ریزی و توسعة پایدار محله‌ای شهر سنندج، فصلنامة جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، دوره: 11، شمارة 38، صص 21-42.

فرجی، سیدجلال‌الدین؛ خبازی، مصطفی؛ احمدی، شفیقه.(1399). نقش مشارکت شهروندان در ارتقای امنیت و توسعة اجتماعی (مطالعة موردی: شهر هرات، افغانستان)، دو فصلنامة جغرافیای اجتماعی شهری، دورة 7، شمارة 1.

کرکه آبادی، زینب و رجبی، محمدرضا. (1399). نقش مشارکت شهروندان در توانمندسازی نظام مدیریت شهری محله‌محور (مطالعة موردی: محلات واقع در منطقة 2 شهر سمنان)، کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری، توسعه و بازآفرینی زیرساخت‌های شهری در ایران، تهران.

لطیفی، غلامرضا. (1383). مدیریت ‌شهری در ایران (محدودیت‌ها، چالش‌ها و راه‌کارها)، فصلنامه علوم اجتماعی، مقاله 3، دوره 11، شماره 27، پاییز، صص 75-100.

معصومی، سلمان. (1390). «توسعه محله‌ای در راستای پایداری کلانشهر تهران»، اداره‌ کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.

مؤمن زاده، یداله؛ مهدی هاشمی.(۱۳۹۸). نگرش شهروندان به سرمایة اجتماعی شهرداری‌ها با تأکید بر شهرداری شاهین شهر، ششمین کنفرانس ملی پژوهش‌های کاربردی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری، تهران- دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی.

هدایتی، سیدعلی اکبر.(1400). نقش مشارکت شهروندان در توسعة شهری (مطالعة موردی: شهر تهران)، هفتمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در عمران، معماری، مدیریت شهری و محیط زیست، تهران.

Baum,H. S. (2020)citizen participation international enclopedia of the social ∞ behavioral sciences,PP1840-1846.

Biggs, S. (2019). Participatory Technology Development: A Critique of the New Orthodoxy. Durban: Olive Information Service (AVOCADO series 06/19).

Blackstock, K. L., Kelly, G. J., & Horsey, B. L. (2017). Developing and applying a framework to evaluate participatory research for sustainability. Ecological economics, 60 (4), 726-742.

Dossa et al (2011): social participation voting turnout a multiple analysis. American sociological review. Vol 37. June. 317-333

Granovetter, M. (2012). Economic institutions as social constructions: a framework for analysis. Acta sociologica, 35 (1), 3-11.

Hall, I, James midgloy. (2018).Civic culture community and citizen participation in contrasting neighbourhoods, urban studies, vol.38.pp2225-2250.

Healey, P. (2017). The New Institutionalism and the Transformative Goals of Planning. In N. Verma, Institutions and Planning. Oxford: Elsevier.

Hirst, P. (2014). Associative democracy. Cambridge: Polity Press.

Juarez, J. A., & Brown, K. D. (2018). Extracting or empowering? A critique of participatory methods for marginalized populations. Landscape Journal, 27 (2), 190-204.

Lee, R., (2015), Trust within organization,personal review, Vol. 32, No. 5.

 Prosper Y (2010) The Cyber Dimension of Citizen Participation on Ghanaweb: An Analysis of Ghana’s 2008 Presidential Campaign, This open access ETD is published by Ohio University and OhioLINK.