سلامت اجتماعی و کارکردهای آن در جوامع شهری (مورد مطالعه: کلان‌شهر اصفهان)

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

مصطفی امیدی ¹ (دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان)
منصور حقیقتیان ² (دانشیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان)
سید علی هاشمیانفر ³ (دانشیار جامعه شناسی دانشگاه اصفهان)

تاریخ دریافت : 1396/11/30 تاریخ پذیرش : 1396/11/30 تاریخ انتشار : 1396/09/01

کلید واژه: سلامت روانی, مسئولیت پذیری, سلامت اجتماعی, هنجارمندی, جوامع شهری,

چکیده مقاله :

سلامت اجتماعی عبارت است از چگونگی ارزیابی فرد از عملکردش در برابر اجتماع. از نظر کییز فردی برخوردار از سلامت اجتماعی است که اجتماع را به صورت یک مجموعه معنادار، قابل فهم و بالقوه مفید برای رشد و شکوفایی بداند و احساس کند که به جامعه تعلق دارد، از طرف جامعه پذیرفته می شود و در پیشرفت آن سهیم است. سلامت اجتماعی، نوعی بهداشت روانی، فردی و جمعی است، که در صورت تحقق آن، شهروندان دارای انگیزه و روحیه شاد بوده و در نهایت، جامعه شاداب و سلامت خواهد بود. هدف از پژوهش حاضر ، بررسی کارکردهای سلامت اجتماعی در جوامع شهری و به طور مشخص، در کلان شهر اصفهان است.چارچوب نظری پژوهش با استفاده از دیدگاه های کییز، دورکیم، فروم و فروید تدوین شده است. روش تحقیق پیمایش، و ابزار گردآوری اطلاعات نیز پرسشنامه بوده است. جامعه آماری شامل کلیه شهروندان 15 تا 64 ساله ی باسواد شهر اصفهان بوده و نمونه آماری نیز شامل تعداد 385 نفر از جامعه آماری فوق در نظر گرفته شده که به روش خوشه ای انتخاب شده اند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار spss و جهت آزمون مدل از نرم افزار Amos استفاده شده است.نتایج تحقیق نشان می دهد که بین متغیر مستقلِ سلامت اجتماعی و متغیرهای وابسته یِ سلامت روانی، هنجارمندی اجتماعی و مسئولیت پذیری اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین ارتباط بین متغیر هنجارمندی اجتماعی و مسئولیت پذیری اجتماعی نیز معنادار است.

چکیده انگلیسی:

Social well-being refers to how a person assesses his/her functions in society. According to Keyes, one possesses social well-being if he/she sees the society as a meaningful, understandable and potentially useful medium for growth and feels a sense of belonging to society and is also accepted in and is involved in the progress and development of the society. Social well-being is a kind of mental, physical and individual well-being that can potentially make residents to be highly motivated and happy which can, in turn make the society to be safe. The present paper aimed to investigate the functions of social well-being in the city of Esfahan which is located in central parts of Iran. The theoretical framework of the paper was based on the views of Keyes, Durkheim, Fromm, and Freud. Research population consisted of all educated Esfahani residents who were 15-64 years old, of which 385 individuals were selected as the sample through a clustering method. Needed data were collected using a questionnaire. The data were analyzed using the Spss and Amos softwares. The results showed that relationship between social well-being, as the independent variable, and psychological well-being, social normality and social responsibility, as dependent variables, were significant. The relationship between social normality and social responsibility also was significant.

منابع و مأخذ:

-         بیرهوف، هانس ورنر. (1387). رفتارهای اجتماعی مطلوب. ترجمه‌ی رضوان صدقی نژاد. تهران: نشر گل آذین.

-         جمعه نیا، سکینه. (1387). بررسی رابطه‌ی سلامت اجتماعی و سلامت روانی با سبکهای هویت‌یابی دانش‌آموزان دبیرستانهای دولتی شهر گنبد، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.

-         چلبی، مسعود. (1375). جامعه‌شناسی نظم. تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی.تهران: نشر نی.

-         حقیقتیان، منصور؛کیوان آرا، محمود؛ علی بابایی شهرکی، معصومه. (1393). بررسی رابطه‌ی سرمایه‌ی اجتماعی و سلامت روان در بین شهروندان شهرکرد، مجله‌ی علمی - پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، دوره‌ی 22، شماره‌ی 7.

-         خوشبین، یوسف. (1390). مسؤولیت‌پذیری اجتماعی جوانان و عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن. فصلنامه‌ی علوم اجتماعی، شماره‌ی 59.

-         زکی، محمدعلی؛ خشوعی، مریم السادات. (1392). سلامت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در بین شهروندان شهر اصفهان. مجله‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال سوم، شماره‌ی هشتم، پاییز 1392، صص 108-79.

-         سام آرام، عزت اله. (1388). بررسی رابطه‌ی سلامت اجتماعی و امنیت اجتماعی با تأکید بر رهیافت پلیس جامعه‌محور، فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی انتظام اجتماعی، سال اول، شماره‌ی اول.

-         ستوده، هدایت الله. (1386). آسیب‌شناسی اجتماعی(جامعه‌شناسی انحرافات). تهران: انتشارت آوای نور.

-         صدیق سروستانی، رحمت الله. (1387). جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی. تهران: انتشارات آن.

-         عبداله تبار، هادی؛ کلدی، علیرضا؛ محققی، سیدحسین؛ فروزان، آمنه؛ صالحی، مسعود. (1387). بررسی سلامت اجتماعی دانشجویان. فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره‌ی 30 و 31، ص 189-171.

-         فدائی مهربانی، مهدی. (1386). شهرنشینی، رسانه و سلامت اجتماعی. فصلنامه‌ی پژوهش و سنجش، شماره‌ی 49.

-         فروم، اریک. (1394). جامعه‌ی سالم. ترجمه‌ی اکبر تبریزی. تهران: انتشارات بهجت. چاپ هفتم.

-         فقهی فرهمند، ناصر؛ زنجانی، سعید. (1392). بررسی رابطه بین سرمایه‌ی اجتماعی و سلامت اجتماعی با امنیت خانواده. مطالعات جامعه‌شناسی، بهار 1390، شماره‌ی 10، ص 112-99.

-         کاوه، محمد. (1391). آسیب‌شناسی بیماری‌های اجتماعی. تهران: نشر جامعه‌شناسان.

-         کوزر، لوئیس. (1387). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی. ترجمه‌ی محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.

-         گیدنز، آنتونی. جامعه‌شناسی. ترجمه‌ی حسن چاوشیان. تهران: نشر نی.

-         محسنی، منوچهر. (1393). مبانی سلامت اجتماعی. تهران: نشر دوران.

-         محمدی اصل، عباس. (1385). درآمدی بر جامعه‌شناسی انحرافات رفتاری نوجوانان (بزهکاری نوجوانان). تهران: انتشارات حق شناس.

-         موحدی، امین. (1388). بررسی تأثیر سلامت اجتماعی بر میزان کیفیت زندگی کارکنان بانک ملی ایران. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد مددکاری اجتماعی. دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.

-         موسوی، میرطاهر؛ شیانی، ملیحه. (1394). سرمایه‌ی اجتماعی و سلامت اجتماعی؛ مفاهیم و رویکردها. تهران: انتشارات آگاه.

-         نجف آبادی، الـف. (1388). بررسی عوامل مؤثر بر سـلامت اجتمـاعی زنـان جوان اصفهان. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد. دانـشکده‌ی علـوم اجتمـاعی. دانـشگاه علامه طباطبایی.

-         نوابخش، مهرداد و فیروزآبادی، آمنه. (1391). انسجام اجتماعی شهری و عوامل مرتبط برآن در شهر کرمانشاه. فصلنامه‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال دوم، شماره‌ی پنجم، ص 58-33.

-         نیکخواه، هدایت؛ جهانشاهی فرد، پریسا. (1393). بررسی میزان مسؤولیت‌پذیری اجتماعی شهروندان بندرعباس و عوامل فرهنگی و اجتماعی مؤثر بر آن. فصلنامه‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال پنجم، شماره‌ی سیزدهم.

-          Bandura,A (1982)."Self-efficacy Mechanism in Human Agency". American Psychologist (37)(2),122- 147

-          Bandura,A (1997)."Self-efficacy: toward a unifying theory of behavior change". Psychological Review (84),191-215

-          Keyes , C . M , & Ryff , C . D ( 2000 ) . Subjective change and mental health : a self – concept theory . Social psychology Quarterly . 63 . 264 – 279

-          Keyes, C. (1998). Social Well-Being. Social Psychology Quarterly, 61, 121-140.

-          Keyes, C., & Shapiro, A.2004, (in press). Social Well-Being in the United States: A Descriptive Epidemiology. InO. Brim, C. Ryff, & R. Kessler (Eds.), Midlife in the United States. Chicago: University of Chicago Press

-          Kurbanoglu, S.S, Akkoyunlu, B. &Umay,A (2006). " Developing the information literacy selfefficacy

-          Miller, Seumas, 2004 ,Social Action: A Teleological Account, Published By The Press Syndicate Of The University Of Cambridge.

-          Ryff, C. and B.Singer(2005), integrative scinence in pursuit of human health and well-being 2005 in Snyder, C R. and S.J Lopez (Eds.), Handbook of Positive Psychology, Oxford University Press.

-          Ryff,Coral D. and Corey Lee Keyes, 1995, The Structure of Psychological Well-being Revisited, Journal of Personality and social Psychology 69(4): 719-27

-          Youssim I, Hank K, Litwin H. The Role of Family Social Background and Inh-eritance in Later Life Volunteering. Res Aging 2015;37:3-17.