بررسی جامعه شناختی بازار شهر و تأثیر تحولات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بر کارکرد بازار در سه دهه‌ی اخیر 80-60 (مطالعه ی موردی: بازار قیصریه اصفهان

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

محمدعلی چیت ساز ¹ (دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز)
محمد همایون سپهر ² (استادیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز)
امیر مسعود امیر مظاهری ³ (استادیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز)

تاریخ دریافت : 1396/11/30 تاریخ پذیرش : 1396/11/30 تاریخ انتشار : 1396/09/01

کلید واژه: بازار, اقتصادی, فرهنگی, تحولات اجتماعی, بازاریان, کارکرد‌های بازار,

چکیده مقاله :

در تمامی نقاط دنیا بازار، مفهومی کلیدی بوده و تمامی گفتمان‌های روزمره و واقعیت‌های سیاسی را تحت الشعاع خود قرار داده است. به بازار به عنوان یک واقعیت اجتماعی و اقتصادی پیچیده و موضوعی جامعه‌شناختی نگریسته شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی و مطالعه‌ی جامعه‌شناختی بازار و تأثیر تحولات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بر کارکرد بازاریان در سه دهه‌ی اخیر 80-60 (مطالعه‌ی موردی بازار قیصریه اصفهان) انجام شده است. این مقاله از نظر نوع هدف یک بررسی کاربردی، از نظر وسعت پهنانگر، از نظر دامنه خُرد و از نظر زمانی یک بررسی مقطعی است. روش تحقیق در این پژوهش روش میدانی با استفاده از تکنیک پیمایش و ابزار جمع‌آوری داده‌های پرسشنامه، اسناد و مدارک تاریخی و مصاحبه است. جامعه‌ی آماری، بازاریان بازار قیصریه‌ی اصفهان و راسته‌های منتهی به آن است و حجم نمونه 384 نفر است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که تحولات اجتماعی بر کارکرد فرهنگی با ضریب معناداری zبرابر 924 /21 و بر کارکرد سیاسی بازار قیصریه‌ی اصفهان با ضریب معناداریz برابر026/81 تأثیر مثبت دارد و همچنین تحولات فرهنگی بر کارکرد اقتصادی با ضریب معناداریz برابر149/2 و بر کارکرد اجتماعی با ضریب z برابر832/31 و بر کارکرد فرهنگی بازار با ضریب 792/12تأثیر مثبتی دارد همچنین تحولات اقتصادی بر کارکرد اقتصادی بازار با ضریب z برابر07/68 و بر کارکرد اجتماعی با ضریب 058/6 تأثیر مثبتی دارند اما تحولات اجتماعی بر کارکرد اقتصادی و اجتماعی تأثیر نداشته و نیز بین تحولات فرهنگی و کارکرد سیاسی و تحولات اقتصادی و کارکرد فرهنگی و سیاسی بازار قیصریه تأثیری مشاهده نگردیده است.

چکیده انگلیسی:

All over the world, the market is a key concept which influences both everyday life events and political discourses. The market is considered to be a very complex social and economic phenomenon which can also be studied sociologically. Hence, the present study aimed to investigate the sociology of the market and the impact of social, cultural and economic changes on business functions in the recent three decades of 1360 – 1380 in Qaesarea bazzar in Isfahan. The research population consisted of the businessmen of Qaesarea bazzar in Isfahan and the other markets connected to it. 384 individuals were selected as the sample. The data were collected using questionnaires, historical documents and interviews. The results indicated that social changes have had a positive effect on cultural functions (Z=21/924) and on political functions (Z=81/026). Also, Cultural changes have a positive effect on economic functions (Z=2/149) and on social functions (Z=31/832), and on cultural functions (Z=12/792). Economic changes have a positive impact on economic functions (Z=68/07) and on social functions (Z=6/058).

منابع و مأخذ:

-         ادیب صابری، فروغ. (1364). تاریخچه بازار تهران، دانشگاه تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، ص1.

-         پرنیا، محمدکریم. (1371). آشنایی با معماری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه علم و صنعت، ص135.

-         پوراحمد، احمد. (1376). جغرافیا و کارکردهای بازار کرمان، کرمان: انتشارات مرکز کرمان شناسی، صص121-113.

-         پوراحمد، احمد و شماعی، علی. (1384). بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، تهران: دانشگاه تهران، ص113.

-         پوراحمد، احمد. (1376). جغرافیا و کارکردهای بازار کرمان، انتشارات مرکز کرمان شناسی، صص 76 و 82..

-         خان محمدی، اکبر. (1386). بازار در ادب فارسی، نشریه‌ی هفت شهر، دوره‌ی 2، شماره‌ی 20، تابستان، صص 10-4.

-         خیر آبادی، مسعود. (1376). شهرهای ایران، مشهد: نشر نیکا، ص84.

-         دهخدا، علی اکبر. (1366). لغت­نامه دهخدا، تهران: انتشارات مجلس شورای ملی، ص348.

-         رجبی، آزیتا، سفاهی، افشین. (1388). بازارهای ایرانی تجسم اندیشه‌های پایدار، فصلنامه­ی جغرافیا، دوره3، شماره‌ی 11، صص127-113.

-         سلطان زاده، حسین. (1380). بازار‌هاى ایرانى، تهران: دفترپژوهش‌هاى فرهنگی، صص 12-11 و 16 و 31-27.

-         سلطان زاده، حسین. (1362). شکل‌گیرى شهر و مراکز مذهبى در ایران، تهران: دفتر پژوهش‌هاى فرهنگى، صص 126-19.

-         سلطان زاده، حسین. (1365). مقدمه‌ای بر تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران، تهران: نشر نی، صص261-251.

-         شفقی، سیروس. (1378) .نقش بازار در ساختار فضایی شهر‌های اسلامی، مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره‌ی52 و53، صص87-63.

-         شفقی، سیروس. (1385). بازار بزرگ اصفهان، انتشارات چهار باغ، ص122-22.

-         فلامکى، محمدمنصور. (1385). شکل‌گیرى معمارى درتجارب ایران و غرب، تهران: انتشارات نشر فضا، صص 87-84.

-         کاظمی موسوی، احمد. (1386). پیشه‌وران بازار: در گذار از آداب فتوت به شعائر شیعه، نشریه‌ی هفت شهر، دوره‌ی2، شماره‌ی20، صص 39-34.

-         ماهوان، احمد. (1385). بازار در فرهنگ و ادب ایران زمین، مشهد: نشر ماهوان، ص8.

-         مشهدیزاده دهاقانی، ناصر. (1385). تحلیلی از ویژگی‌های برنامه‌ریزی شهری در ایران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، صص391-42.

-         میر سلیم، مصطفی. (1372). دانشنامه‌ی جهان اسلام، تهران: دایرة المعارف اسلامی، ص123.

-          Islamic World, 2 Vols. Leiden: Brill.

-          Lie, j. (1997); sociology of markets”, Annual review of sociology, No.23:341-60.

-          Slater, Don, and Fran Tonkiss. (2013) Market society: markets and modern social theory. John Wiley & Sons.

-          Fourcade, Marion, and Kieran Healy (2007). "Moral views of market society." Annu. Rev. Sociol. 33: 285-311.