بررسی ﺭﺍبطه فرهنگ شهرنشینی با تعاملاﺕ اجتماعی دﺭ فضاهاﯼ شهرﯼ دﺭ شهر ملاﯾر

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

اعظم خطیبی ¹ (دانشیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، ایران( نویسنده مسؤول))
ابوالفضل نیکزاد ² (دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/05/30 تاریخ پذیرش : 1399/05/30 تاریخ انتشار : 1398/12/01

کلید واژه: تعاملات اجتماعی, مسئولیت پذیری, نوع دوستی, فرهنگ شهرنشینی, غریبگی,

چکیده مقاله :

فرهنگ شهرنشینی ، به علت تراکم و ناهمگونی و فقدان نسبی آشنایی نزدیک شخصی، روابط انسانی را بسیار ناشناخته، سطحی و گذرا کرده است. به همین دلیل هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه میان فرهنگ شهرنشینی با تعاملات اجتماعی در فضاهایشهری در شهر ملایر است. روش پیمایشی- تحلیلی است، شیوه نمونه گیری چند مرحله ای و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 385 نفر تعیین شد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه استاندارد شده با پایایی 826/0 و واحد تحلیل فرد است. برای تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد بین فرهنگ شهرنشینی با تعاملات اجتماعی رابطه مستقیم و معنی دار وجود دارد. اما این رابطه بین مولفه های فرهنگ شهرنشینی (نوع دوستی، قانون گرایی، مسئولیت پذیری، فردگرایی، توجه به محیط زیست، غریبگی) با تعاملات اجتماعی متفاوت است. مسئولیت پذیری قوی ترین (500/0=r) و قانون گرایی ضعیف‌ترین (025/0=r) رابطه را با تعاملات اجتماعی داشتند و رابطه بین نوع دوستی با تعاملات اجتماعی منفی شد (169/0-= r). در رگرسیون چند متغیره با توجه به مقادیر Beta مسئولیت‌پذیری (382/0) بیشترین تأثیر و نوع دوستی (095/0-) در جهت منفی و کم ترین تاثیر را بر تعاملات اجتماعی داشتند. .نتیجه نهایی نشان داد که رابطه معنی داری بین فرهنگ شهرنشینی و تعاملات اجتماعی وجود دارد و قدرت تعیین و پیش بینی کنندگی فرهنگ شهرنشینی بر تعاملات اجتماعی بسیار قوی است(646/0). البته با برنامه ریزی های مناسب و آموزش و سرمایه گذاری فرهنگی می توان تعاملات اجتماعی را در جهت مطلوب هدایت نمود و با بازتعریف فرهنگ شهرنشینی مدرن و هویتی ایرانی شاهد رشد نوع دوستی و قانونگرایی در تعاملات اجتماعی شد.

چکیده انگلیسی:

The urban culture, due to density, heterogeneity, and relative lack of close personal relations, has made human relationships very unclear, superficial and transient. For this reason, the main purpose of this study is to investigate the relationship between the urban culture and social interactions in urban spaces in Malayer. It is a survey-analytical research. On the basis of Cochran formula, using a multistage sampling method, 385 individuals were selected as the sample, therefore the unit of analysis was the individual. The data gathering tool was a standardized questionnaire with a reliability of 0.826. Pearson correlation coefficient and multivariate regression were used for data analysis. The findings showed that there was a direct and significant relationship between urban culture and social interactions. But this relationship differs between the components of urban culture (altruism, law-abiding, responsibility, individualism, attention to the environment, alienation) and social interactions. Responsibility had the strongest and law-abiding had the weakest relationship to social interactions and the relationship between altruism and social interactions was negative. According to Beta values, responsibility (0.382) had the greatest effect and altruism (-0.095) had a negative and least effect on social interactions. The final results showed that there was a significant relationship between urban culture and social interactions and the power of determinacy and predicting value of urban culture on social interactions is very strong (0.646). With proper planning, education and cultural investment, social interactions in urban spaces can be optimally directed and with a redefinition of modern urban culture and Iranian identity, we can witness the rise of altruism and law-abiding in urban interactions.

منابع و مأخذ:

- ارمه، گی(1376)، فرهنگ دموکراسی، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران: انتشارات ققنوس.

- بالاخانی، قادر؛ ملکی، امیر(1396). «بررسی ظهورفردگرایی در عرصه­ی خانواده»، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، دوره 20، شماره 7، ص 34-7.

- بیلینگتون، روزاموند و دیگران(1380). فرهنگ و جامعه، ترجمه فریبا عزب­دفتری، تهران: نشر قطره.

- پاک­نهاد، حدیثه؛ پژوهان­فر، مهدیه(1395). «بهبود الگوهای کیفیت فضایی پارکهای شهری به منظور افزایش تعاملات­اجتماعی شهروندان. نمونه­­­موردی: پارک­های شهر گرگان»، فصلنامه علمی-پژوهشی­دانشگاه گلستان، سال7، شماره 26، ص 198-183.

- تاج­الدین، محمد باقر(1393). توسعه فرهنگی و اجتماعی در حوزه شهری، تهران: نشر تیسا.

- توحیدفام، محمد؛ حسینیان­امیری، مرضیه(1388). «تلفیق کنش و ساختار در اندیشه گیدنز، بوردیو و هابرماس و تأثیر آن بر جامعه­شناسی جدید»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال4، شماره3، ص 107-79.

- تومه، ژرژ(1380). توسعه فرهنگی و محیط زیست، ترجمه محمد شارع پور، تهران: نشر غزال.

- توسلی، غلامعباس(1386). جامعه­شناسی شهری، تهران: نشر دانشگاه پیام نور.

- توسلی، غلام‌عباس؛ نجاتی‌حسینی، سیدمحمود(1383)، «­واقعیت اجتماعی شهروندی در ایران »، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره5، شماره2، ص 62-32.

- ثلاثی، محسن(1387). مبانی جامعه شناسی، تهران: انتشارات توتیا.

- حاجی آقایی، خیام. و عباسی، لیلا(1389). جامعه‌شناسی عمومی، شیراز: انتشارات نوید.

- خطیبی، اعظم(1394).«مقایسه نگرش زنان و مردان نسبت به عوامل موثر بر تحکیم خانواده با رویکرد جامعه­شناختی و کاربردی»،فصل­نامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، سال10، شماره33،ص114-89.

- خواجه­نوری، بیژن؛ مساوات، سید ابراهیم؛ ریاحی،زهرا(1393). «رابطه سبک زندگی و مسئولیت­پذیری فردی و اجتماعی»، جامعه پژوهی فرهنگی، پژوهش­گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال5، شمارة4، ص 64-45.

- دانشپور، سید عبدالهادی؛ چرخچیان، مریم(1386). «فضاهای عمومی و عوامل موثر بر حیات جمعی»، باغ نظر، دوره4، شماره7، ص 28-19.

- دیلینی، تیم­(1393). نظریه­های کلاسیک جامعه شناسی، ترجمه بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی، چاپ هشتم، تهران: نشر نی.

- رضایی، محمد(1384).«میزان، نوع و عوامل موثر بر قانون­گریزی»، مجله جامعه­شناسی ایران، سال6، شماره3، ص69-47.

- ریتزر، جورج(1387). نظریه­های جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر علمی.

- ساوج، مایکل؛ وارد، آلن(1387). جامعه­شناسی شهری، ترجمه ابوالقاسم پور رضا ، چاپ ششم، تهران: سمت.

- شارع‌پور، محمود(1387). نظریه‌ اجتماعی و مسئله شهری، تهران: تیسا.

- شارع پور، محمود ( 1394). جامعه شناسی شهری، چاپ اول، سمت.

- صالحی، صادق؛ امام­قلی، لقمان(1391). «سرمایه­ی فرهنگی و رفتارهای زیست محیطی»، فصلنامه‌ی انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال هشتم، شماره28، ص117-91.

- صداقت، کامران(1384). «عوامل فرهنگی اجتماعی موثر بر قانون گرایی و قانون گریزی»، رساله­دکتری جامعه­شناسی، دانشگاه ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان.

- صدیق سروستانی، رحمت الله(1369). «انسان و شهرنشینی»، مطالعات جامعه­شناختی ، زمستان شماره4، ص 226-197.

- صدیقی، بهرنگ؛ طلوعی، وحید(1386). نظریه‌های جامعه‌شناسی کلاسیک، تهران: نشر نی.

- عباس­زاده، محمد؛ مقتدایی، لیلا؛ حسین­پور، ابراهیم(1388).تعامل اجتماعی و کیفیت ایده­های تولید شده دانشگاهی، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، ص28-1.

- فکوهی(1383). انسان شناسی شهری، تهران: انتشارات نی. کارمونا و همکاران،

- کارمونا، متیو و همکاران(1394). مکانهای عمومی، فضاهای شهری، ترجمه فریبا قرایی و همکاران، تهران: انتشارات دانشگاه هنر.

- کرایب،یان(1382)،نظریه‌ی­اجتماعی­کلاسیک:­مقدّمه‌ای بر اندیشه‌ی مارکس، وبر، دورکیم، زیمل، ترجمه شهناز مسمی‌پرست، تهران: نشر آگه.

- کوئن، بروس(1389). مبانی جامعه­شناسی، ترجمه و اقتباس: غلامعباس توسلی و رضا فاضل،تهران: انتشارات سمت.

- گنجی، محمد و همکاران(1393). «تحلیلی بر فرهنگ شهروندی با تأکید بر آموزش­های شهروندی»، فصلنامه مطالعات جامعه­شناختی شهری، سال 4، شماره 12، ص 100-75.

- گیدنز، آنتونی(1381). جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر مهدی.

- مامفورد، لوییس(1382). فرهنگ شهرها، ترجمه عارف اقوامی مقدم، تهران: انتشارات مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی معاصر.

- ممتاز، فریده(1390). جامعه شناسی شهر، چاپ ششم، تهران: شرکت سهامی انتشار.

- موسوی، سید داود؛ نظریان، اصغر(1392)، « تحلیلی کمی بر روند توسعه پایدار شهر ملایر با استفاده از تکنیک موریس»، فصلنامهجغرافیایی سرزمین، سال10، شماره40 ،زمستان1392. ص14-1.

- میرفردی، اصغر؛ مختاری، مریم؛ فرجی، فروغ؛ دانشپذیر، هومان(1394).« بررسی تأثیر فرهنگ شهرنشینی بر میزان گرایش به قانون‌گریزی»، فصل­نامه پژوهش­هایراه­بردی مسایل اجتماعی ایران، دوره4، شماره2، ص 20-1.

- همتی، رضا ؛ احمدی، وکیل(1393). «تحلیل جامعه شناختی از وضعیت فرهنگ شهرنشینی و عوامل تبیین کننده آن»، فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 18، 182-139.

- یوسفی، ناصح(۱۳۸۸)، «نقش فرهنگ شهری و تعاملات اجتماعی در شکل گیری معماری پایدار»، اولین همایش معماری پایدار، همدان، آموزشکده فنی و حرفه­ای سما همدان.

انگلیسی

- Beck, U. (1992) Risk society: Towards a New Modernity. Sage.

- Bourdieu, P. (1986). Distiction A Social Critique og Jadgements of Taste, London: Routledge and Kegan Paul.

- Cua, Alton (2002). The influence of social on knowledge creation, Journal of Intellectual Capital, Vol3, No4, PP:375-392.

- Hussain, Manzoor& Imtiyaz, Iram (2018)"Social Effects of Urban Living: A Study ", International Journal of Research in Economics and Social Sciences (IJRESS), Vol. 8 Issue 3, March – 2018.

- Mumford, L. (1961). The City in history: Its origin, its transformation and its prospets, New York: Harcount, Brace and Word.

- Newman, Oscar. (1996). Creating Defensible Space.u.s. Department of housing and urbandevelopment.

- Park, R.E. (1938). Reflections on Communication and culture, American Journal of Sociology, XLIV: 187- 205. 

- Sato, Yasuhiro & Zenou, Yves (2014),"How Urbanization Affects Employment and Social Interactions", Forschungsinstitut zur Zukunft der Arbeit, Institute for the Studyof Labor, IZA Discussion Paper No. 7914, January 2014.

 - Savage, M.; Warde, A. (1993). Urban Sociology, 2nd Edition, London: Hutchinson.

  - Simmel, Georg. (1971), "On Individuality and Social form(ed), by Levine, D.N. Shicago: The University of Shicago Press.

- Simmel, G. (1905),"The Metropolis and mental life", In k.h. Wolf(Ed), The sociology of George Simmel, New York: Ress Press.

- Turner, Jonathan H (1988). A Theory of Social Interaction, Stanford University Peress, California: Stanford.

- Turner, Bryan. S. (1990). “Outline of a Theory of Citizenship”, Sociology.24: pp189-217.

- Wirth, L., (1983). "Urbanism as a way of life"American Journal of sociology, 40, 1-24.