اتنوگرافی کافی شاپ در بندرعباس؛ از خرده فرهنگ تا ضد فرهنگ
محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهریهدایت الله نیکخواه 1 , یاسر رستگار 2 , سامیه فدایی 3
1 - استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه هرمزگان (نویسنده مسؤول)
2 - استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه هرمزگان
3 - کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه هرمزگان
کلید واژه: سبک زندگی, فضا, بندرعباس, کافی شاپ, اتنوگرافی,
چکیده مقاله :
هر فضایی حیات فرهنگی خاص خود را می سازد، بنابرین مطالعه ی نحوه ی تولید و مصرف فضاهای مدرن شهری در دو دهه ی اخیر، اهمیت ویژه ا ی یافته است. کافی شاپ نیز به عنوان یکی از همین فضاهای جدید، فرهنگ خاص خود را خلق کرده است. پژوهش حاضر با به کارگیری رویکردی اتنوگرافیک در پی آن ست که به توصیف کافی شاپ و کافه نشینی به مثابـه ی یک میدان فرهنگی بپردازد.میدان مطالعه، 18 کافی شاپ شناخته شده در شهر بندرعباس بوده و فرایندهای داده یابی مطالعـه ی حاضر، ترکیبی از مشاهده ی مشارکتی و مصاحبه های رسمی و غیررسمی است. شیـوه ی دسترسی به نمونه ها با حضور محقق در کافی شاپ ها و انجام فرایندهای اعتمادساز به صورت مستقیم و همچنین به شیوه ی معرفی توسط کافه من ها، بوده است.فرایندهای داده کاوی و مثلث سازی (چندوجهی کردن) فعالیت های میدانی حاکی از آن ست که می توان کافی شاپ در بندرعباس را به شکل زنجیـره ای از خرده فرهنگ تا ضد فرهنگ توصـیف کرد. انتزاع داده های حاصـل از مصاحبه های رسمی و غیررسمی با مشارکت کنندگان میدان پژوهش نیز هشت مقوله ی تعاملی بودن، فراغتی بودن ، سبک مند بودن ، دموکراتیک بودن، جهانی بودن، امن بودن، منزلت بخش بودن و مدگرا بودن را در توصیف کافی شاپ به مثابه ی فضای فرهنگی، نشان می دهد.
In the last two decades, the study of production and consumption of modern urban spaces has gained in importance because any urban space fosters a special culture. The coffee shop, as one of these spaces, also has created its own special culture. The present study, using an ethnographic approach, seeks to describe the coffee shop and cafeteria as a cultural field. The field of study included 18 well-known coffee shops in Bandar-E-Abbas city. Data collection procedure was a combination of participant observation and formal and informal interviews in those coffee shops. Data analysis and triangulation of field activities suggests that coffee shops in Bandar-E-Abbas can be described as a chain of sub-cultures to anti-cultures. The abstraction of the data gathered from formal and informal interviews with the participants resulted in the following 8 categories: being interactive, leisureliness, stylishness, democrat, globalism, safety, status- giving, and fashionableness.
اباذری، یوسف و حسن چاوشیان. (1381). از طبقه تا سبک زندگی،رویکردهای نوین جامعهشناختی هویت اجتماعی، نامهی علوم اجتماعی، شمارهی20.
آزادارمکی تقی و شالچی وحید. (1384). دوجهان ایرانی: مسجد و کافی شاپ، فصلنامـهی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شمارهی4.
استوری، جان. (1389). مطالعات فرهنگی دربارهی فرهنگ عامه، ترجمهی حسین پاینده، تهران: آگه.
افروغ، عماد. (1376). رسالهی فضا و نابرابری اجتماعی،مطالعهی جداییگزینی فضایی و تمرکز فقر در محلههای مسکونی تهران ، تهران: گروه علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
ایمان، محمدتقی. (1393). روش تحقیقات کیفی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ دوم.
بارکر،کریس. (1387). مطالعات فرهنگی: نظریه و عملکرد،نفیسه حمیدی و مهدی فرجی،تهران:پژوهشکدهیمطالعات فرهنگی و اجتماعی،وزارت علوم و تحقیقات و فناوری،ص626
بارونی، شعله و مهرداد رامین و احسان اکبری. (1386). بررسی مصرف اکستازی در بین جوانان 15تا25 سال مراجعهکننده به کافیشاپهای پنج منطقه تهران، مجلهی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دورهی65، شمارهی11.
بودریار، ژان. ( 1389). جامعهی مصرفی، اسطورهها و ساختارها، ترجمهی پیروز ایزدی، تهران: ثالث.
بوردیو، پی یر. (1390). تمایز، ترجمهی حسن چاوشیان، تهران: نی
بیات، عبدالرسول و همکاران. (1381). درآمدی بر مکاتب و اندیشههای معاصر فرهنگ واژهها، مؤسسة اندیشه و فرهنگ دینی.
پویا، علی رضا؛ملکی، زینب. (1391). راهبرد کیفی پژوهش قومنگاری، مفهوم پارادایم، ویزگیها و مباحث تکمیلی، فصلنامهی توسعهی سازمانی پلیس، سال نهم، شمارهی41.
ذکائی، محمد سعید. (1381). خردهفرهنگ، سبک زندگی و هویت، مجلهی رشد آموزش علوم اجتماعی، شمارهی20-21.
رفیعیان، مجتبی؛ الوندی پور، نینا. (1395) .مفهومپردازی اندیشهی حق به شهر، در جستجوی مدلی مفهومی، مجلهی جامعهشناسی ایران، دورهی شانزدهم، شمارهی25،2-47
رهبری،لادن؛شارع پور، محمود. (1393). جنسیت و حق به شهر، آزمون نظریهی لوفور در تهران، مجلهی جامعهشناسی ایران،118-120
شالچی، وحید. (1386). سبک زندگی جوانان کافیشاپ، فصلنامهی تحقیقات فرهنگی،سال اول،شمارهی1.
شهابی، محمود و زهرا جعفری. (1393). الگوهای استفاده از فرهنگسراها در میان جوانان شهر تهران، معانی ،انگیزهها و کارکردها،فصلنامهی تحقیقات فرهنگی ایران،دورهی هفتم،شمارهی4ص86.
علیخواه، فردین و معصومه شادمنفعت. (1395). عشاق و شهر مطالعهای دربارهی جوانان و فضاهای عمومی، فصلنامهی تحقیقات فرهنگی ایران، سال9، شمارهی1 پیاپی33.
فرح زادی سمیه. (1393). گفت و گوی آزاد با چاشنی قهوهتلخ، کافیشاپ و نظریهی حوزههای عمومی هابرماس،مقالات ایران،سال بیستم،شمارهی16.
قانعی راد،محمد امین. (1395). فوران نوجوانی،روزنامهی شرق،27خرداد1395،سال سیزدهم،شمارهی2609
گوشیر، ف. (1384). طبقهیاجتماعی و سبک زندگی، پایاننامه ارشد، دانشکدهی علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
ماکویی، سویل. (1393). ویژگی های مردمشناختی کافیشاپ، شیوهی زندگی جوانان، فصلنامهی فرهنگ مردم ایران، شمارهی36.
مانهایم، کارل. (1386). دموکراتیک شدن فرهنگ، ترجمهی پرویز اجلالی، تهران: نشرنی.
مدنی پور،علی. (1379). طراحی فضای شهری،رهاد مرتضایی، تهران: شرکت پردازش و برنامهریزی شهری،ص32.
مقدس جعفری، محمدحسن ؛ رضادوست، کریم ؛گلبریان؛ خدیجه. (1391). بررسی تأثیر عوامل فرهنگی برسبک زندگی جوانان کافی شاپ در شهر اهواز، مجلهی مطالعات جامعهشناختی جوانان، سال3، شماره7.
واندنبرگ. (1386). جامعهشناسی جورج زیمل؛ ترجمه عبدالحسین نیک گهر، تهران: توتیا.
وبر، ماکس. ( 1374). اقتصاد و جامعه، ترجمهی منوچهری و ترابی نژاد و عمادزاده، تهران: مولی.
وبلن، تورستاین. (1386). نظریهی طبقه مرفه، ترجمهی فرهنگ ارشاد، تهران: نشرنی.
Schmidt,I. Palupi, o uyong F.,and Zhu,y., coffee shop culture: An observational study, komuniTi,vol.IV No.2 Juli 2012
Lisa Waxman, the coffee shop: social and physical factors influencing place attachment, Ph.D, Florida state university Journal of interior design, 2006
_||_