بررسی نقش خیابان در ایجاد مکث شهری و ورود سرمایه‌های فرهنگی به شهر؛ مورد مطالعه: خیابان ابوذر منطقۀ 17 شهرداری تهران

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

اصغر مهاجری ¹ , فهیمه کشمیری ²

1 - استاد گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران(نویسنده مسؤول)
2 - کارشناس ارشد گروه مدیریت امور فرهنگی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/06/12 تاریخ پذیرش : 1401/09/20 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: معنا, سرمایۀ فرهنگی, خیابان, مکث شهری,

چکیده مقاله :

توجه بین رشته ای به مسأله چند بعدی خیابان به عنوان یک مفهوم فرهنگی و اجتماعی، نشان دهندۀ پیوند میان مطالعات شهری با حوزه های جامعه شناسی و مدیریت فرهنگی است. در مقالۀ حاضر به نقش خیابان به عنوان عنصری معنادار در فضای شهری پرداخته شده و هدف آن بازخوانی فرهنگی-اجتماعی این فضا در راستای کشف زوایای پنهان خیابان و کارکردهایش در ایجاد مکث شهری و ورود سرمایه‌های فرهنگی به شهر است. روش پژوهش کیفی بوده و از سه شیوۀ رویکرد نظریۀ مبنایی برای تدوین نظریه، مطالعۀ میدانی و مصاحبۀ گروه متمرکز با هدف کشف استفاده شده است. مشاهدۀ مستقیم و غیرمستقیم، گفت و گو و مصاحبه با کارشناسان متخصص در قالب فوکوس گروپ و مصاحبۀ نیمه ساختاریافته با کنشگران عامل/ذی نفعان بهره بردار، از جمله ابزارهای گردآوری داده ها است. یافته ها نشان می دهند صحنۀ خیابان با ورود سرمایه های فرهنگی و اجتماعی قابل تبدیل، به فضایی برای مکث شهری، تماشا و دعوت از کنشگران مطالبه گر برای سهیم شدن در ادارۀ شهر برای کاهش و تعدیل آسیب های اجتماعی است.

چکیده انگلیسی:

Interdisciplinary attention to the multidimensional problem of the street as a cultural and social concept shows the connection between urban studies and the fields of sociology and cultural management. In this article, the role of the street as a meaningful element in the urban space is discussed and its purpose is to read the cultural and social aspects of this space in order to discover the hidden meanings of the street and its functions in the creation of urban pause and the entry of cultural capital into the city. The research method was qualitative and three techniques have been used, including the grounded theory approach to formulate the theory, field study and focus group interview with the aim of discovery. Direct and indirect observation, conversations and interviews with experts in the form of focus groups and semi-structured interviews with the actors/stakeholders are among the data collection tools. The findings showed that the street scene, with the entry of social and cultural capitals can be transformed into a space to pause, watch and invite demanding activists to participate in the city administration in order to reduce and moderate social damages.    

منابع و مأخذ:

آتشین بار، محمد. متدین، حشمت­الله. (1397). زوال بعد معنایی خیابان در ایران؛ از باستان تا امروز. ماهنامۀ باغ نظر. 15(67).

اربابان اصفهانی، آرش. سیدصادقی، سید محسن. (1394). بررسی دوره­های شکل­گیری و عناصر کالبدی خیابان­ها و روند پیشرفت آن به شکل امروزی. سومین کنفرانس بین المللی پژوهش­های کاربردی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری.

اژدری، میلاد. (1398). فضاهای مکث شهری. آتلیۀ معماری ما.

اسمیت، فلیپ. (1396). درآمدی بر نظریۀ فرهنگی. حسن پویان. چاپ5، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

چرخچیان، مریم.(1396). زندگی روزانه در خیابان. نشریۀ منظر (39).

حریری، نجلا. (1394). فوکوس گروپ به مثابۀ پژوهش کیفی»، «فصلنامۀ نقد کتاب اطلاع­رسانی و ارتباطات. 2(7- 8).

حسینی زاده، سید سعید. نیازی، محسن. کلانتری، عبدالحسین. (1399). احساس تنهایی در شهر، علل و پیامدها. تهران: مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران.

فاضلی، نعمت­الله. (1399). کلان­شهر و فرهنگ؛ جستارهای انسان­شناختی دربارۀ پژوهش شهری، فرهنگ و سیاست شهری. تهران: فرهامه.

کرسول، جان.(2020). پویش کیفی و طرح پژوهش. حسن دانایی فرد و حسین کاظمی. چاپ چهارم. ویراست دوم. تهران: انتشارات صفار.

گیدنز، آنتونی. بردسال، کارن. (1397). جامعه­شناسی. حسن چاوشیان. تهران: نشر نی.

گون واردنا، کانیشکا. کیفر، استفان. میلگرام، ریچارد و اشمید، کریستین. (2014). فضا، تفاوت، زندگی روزمره، خوانش­های هانری لوفور. افشین خاکباز و محمد فاضلی. تهران: تیسا.

مصطفی پور، کامبیز. (1392). سرمایۀ اجتماعی؛ سرمایۀ بی پایان شهر؛ نگرشی به رابطۀ ­سرمایه اجتماعی با مدیریت پسماند شهری. تهران: تیسا.

مهاجری، اصغر. (1399). مطالعات اجتماعی و بازآفرینی شهری محور ابوذر. تهران: شهرداری منطقۀ 17.

هاروی، دیوید. لوفور، هانری. سوجا، ادوارد. دی. لایت، ر.اسل مالون، کارن. فرناندو، نیشا. و دیگران(2017). مطالعات شهری؛ نظریه و عمل(ج 1). نرگس خالصی مقدم و آیدین ترکمه زیر نظر نعمت­الله فاضلی. تهران: مؤسسۀ نشر شهر.

Cosco, N and R Moore (2002), Our neighbourhood is like that! In Chawla, page 41.

Fernando, N. (2000) “An Analysis of the Changing Character of an Urban Street: A Case Study on Galle Road, Colombo, Sri Lanka,” Built Environment Sri Lanka, 37-25 :2/1.