تحلیل عدالت فضایی شهرستانهای استان اردبیل در بخش شاخص‌های بهداشتی- درمانی با استفاده از مدل Vikor
محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهریحسن اسماعیل زاده 1 , لیلا معصومی 2
1 - استاد
2 - دانشجو
کلید واژه: واژگان کلیدی: خدمات بهداشتی- د, عدالت فضایی, مدل vikor, اردبیل,
چکیده مقاله :
مقدمه و هدف پژوهش: جهان امروز با توجه به گسترش روز افزون شهرنشینی، توسعه فیزیکی و پیچیدگی ساختار فضایی - کالبدی شهرها، تعمیق و گسترش تقسیم کار اجتماعی، اقتصادی و بروز انواع آلودگیها و بیماریهای مرتبط با موارد مذکور، بیش از هر دوره دیگری وابسته به خدمات مختلف در راستای عدالت فضایی می‌باشد. در این میان خدمات بهداشتی درمانی با توجه به نقش مهم خود در ارتقای سلامت جامعه و افزایش کیفیت زندگی از اهمیت خاصی برخوردار است. مهم‌ترین هدف پژوهش تحلیل عدالت فضایی شهرستانهای استان اردبیل در بخش شاخص‌های بهداشتی- درمانی می‌باشد. روش پژوهش: روش پژوهش در این مقاله مبتنی بر روش توصیفی ـ تحلیلی است. گردآوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای بوده است. در تحلیل داده-ها، ابتدا به کمک روش بی‌مقیاس سازی معمولی، داده‌های تحقیق نرمالایز و همسان سازی شده، سپس با استفاده از ضریب آنتروپی شانون، به وزن دهی شاخص‌ها اقدام گردیده و نهایتا" با بهره گیری از مدل Vikor، به رتبه‌بندی شهرستانهای استان پرداخته شده است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج و رتبه‌بندی مختلف شهرستانهای استان اردبیل در هریک از شاخص‌ها، می‌توان گفت که شاخص های سیمای خدمات بهداشت و درمان مورد بررسی در این پژوهش به صورت مناسب و عادلانه در بین شهرستانهای استان اردبیل توزیع نشده اند. به نوعی بی‌نظمی در پراکنش مراکز خدمات رسانی بهداشتی درمانی در سطح شهرستانهای استان اردبیل به چشم می‌خورد. نتایج محاسبات مدل ویکور نشان می‌دهد که استان اردبیل و پارس آباد به عنوان استان نسبتاً برخوردار و کوثر، نیر و سرعین به عنوان شهرستانهای محروم شناخته شدند.
Introduction & Research Objectives: Today’s world depends, more than any other period, on diverse services in line with spatial justice. The reasons for such a dependency lie in increasing urbanization, physical development of cities and the complexity of their space-frame structures, deepening and expansion of the socio-economic division of labor and, finally, spread of infections and diseases related to mentioned factors. Sanitary-therapeutic services is of paramount importance to improve public health and the quality of life. Analyzing spatial justice in the counties of Ardabil Province in terms of sanitary-therapeutic services seems to be the most significant purpose of the current research. Method: The methodology used in this paper is descriptive-analytical. Library-based method has been utilized for collecting data. For data analysis, firstly a conventional descaling method was applied for normalizing and homogenizing the data. Then, indices weighting was conducted by using Shannon Entropy Coefficient. Lastly, rating the counties of the Province was done based on VIKOR model. Conclusion: Considering the results and ratings of different counties in Ardabil Province in each index, one can argue that the indices of sanitary-therapeutic services analyzed in this research did not show a just and appropriate distribution among different counties. Put differently, in the counties of Ardabil Province, there are irregularities of distribution of sanitary-therapeutic services centers. The results drawn from the calculations of VIKOR model showed that Ardabil and Parsabad were relatively wealthy counties while Kosar, Nir and Sareyn were known to be deprived ones.
امینی، نجات. یدالهی، حسین. اینانلو، صدیقه 1385، رتبه بندی سلامت استان های کشور. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی سال پنجم، شماره بیستم، صص 48-27
جاجرمی، کاظم و ا. کلته 1385: سنجش وضعیت شاخص های کیفیت زندگی در شهر از نظر شهروندان، مطالعه موردی: گنبد قابوس، مجله جغرافیا و توسعه، سال چهارم، شماره 8، زاهدان.
جوان، جعفر و عبداللهی، عبداله1386. عدالت فضایی در فضاهای دوگانه شهر مشهد مجله ژئوپلیتیک، سال چهارم، شماره دوم.
خاکپور، براتعلی و باوان پوری، علیرضا 1388. بررسی و تحلیل نابرابری در سطوح توسعه یافتگی مناطق شهر مشهد، مجله دانش و توسعه، سال پانزدهم، شماره 27.
خاندوزی، سید احسان 1384. واقع گرایی نظریه عدالت در اقتصاد اسلامی، انتشارات مجله اقتصاد اسلامی دانشگاه تهران، سال پنجم.
خوش روی، قهرمان1385، عدالت اجتماعی و فضای شهر، اولین همایش ملی عمران شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج.
داداشپور، هاشم، رستمی، فرامرز1390، بررسی و تحلیل نحوه ی توزیع خدمات عمومی شهری از دیدگاه عدال فضایی(مورد، شهر یاسوج)، مجلة جغرافیا و توسعه ناحیهای، شمارة شانزدهم، صص 191-178.
داداشپور، هاشم، رستمی فرامز، عیزاده، بهرام 1394، بررسی و تحلیل توزیع خدمات شهری و الگوی پراکنش فضایی آنها در شهر همدان، فصلنامه مطالعات شهری، شماره 12. 18-5.
زاهدی اصل- محمد (1381)، مبانی رفاه اجتماعی، نشر دانشگاه علامه طباطبائی، چاپ اول، تهران.
زنگی آبادی، علی، طوبی، امیر عضدی و طاهر پریزادی 1391، تحلیل فضایی شاخص های توسعه خدمات بهداشت و درمان در استان کردستان، فصلنامه جغرافیا، سال10، شماره 32، تهران، صص215-199.
شکویی، حسین ( 1382): اندیشه های نو در فلسفه جغرافیا،جلد دوم: فلسفه های محیطی و مکتبهای جغرافیایی، انتشارات گیتاشناسی.
عطایی، محمد (1389). تصمیم گیری چند معیاره، انتشارات دانشگاه صنعتی شاهرود.
قره نژاد، حسن1376، بررسی توزیع جغرافیایی مراکز بهداشتی- درمانی در شهر اصفهان، تحقیقات جغرافیایی، شماره 44 ، مشهد.
کاتوزیان، ناصر(1379). گامی به سوی عدالت، انتشارت دانشگاه تهران، تهران.
میرمغزی، سید حسین، نظام اقتصاد اسلامی(اهداف و انگیزه ها)، موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، تهران.
محمدی، زهرا، شکری، مرضیه و حمید رضا افتخاری 1392، سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان گلستان، در بخش شاخص های بهداشتی- درمانی با استفاده از روش تاکسونومی عددی، پنجمین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری، مشهد، صص12-1.
موسوی، سیدمیثم. سیدین، سیدحسام. آرین خصال، آیدین. صادقی فر، جمیل. آرمون، بهرام. صفری، یحیی جویانی، یاسر1392، سطح بندی شهرستان های استان کرمانشاه در بهره مندی ازشاخص های ساختاری سلامت با استفاده از الگوی اسکالوگرام. مدیریت ارتقای سلامت دوره دوم، شماره دوم، صص15-7
مرصوصی، نفیسه (1382). تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در شهر تهران، پایان نامه دوره دکتری جغرافیا گرایش برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس.
معین، محمد 1371. فرهنگ معین،جلد2، چاپ هشتم،تهران، انشارات امیر کبیر
نیلی، مسعود، غنی نژاد، موسی، طبیبیان، محمد و غلامعلی فرجادی (1386)، اقتصاد و عدالت اجتماعی، تهران، نشر نی.
وارثی، حمیدرضا، زنگی آبادی، علی و حسین یغفوری (1387)، جغرافیا و توسعه، شماره11،صص 139-156
Cardoso, Ricardo and Isabel Breda Vazquez (2007). Social Justice as a Guide to Planning Theory and Practice: Analyzing the Portuguese Planning System, International Journal of Urban and Regional Research, 31400–384 (2)
Cuadras-Morato'a jose'-Luis pinto (2005). Prades Equity Consideration in Health Care: the Relevance Claims. Health Economics Health econ.187-205.
Chu, M.-T., Shyu, J., Tzeng, G.-H., and Khosla, R. (2007). Comparison among three analytical methods for knowledge community’s group-decision analysis.
Dufaux, Frederic. (2008): Birth announcement, justice spatial/spatial justice, www.jssj.org.
Fainstein, Susan. (2005), Planning theory and the Just city, Journal of Planning Education and Research, 130–121 (2) 25.
Gulliford M., and Morgan, M. 2003. Access to Health Care: Rutledge. London: New fetler LAN.
Jui-fen, R. (2006). Horizontal Equity in Health Care Utilization Evidence from Three High-income Asian Economic, Social science & Medicine, doi:10.
Kunzmann, K R (1998,). Planning for spatial equity in Europe. International Planning Studies 3(1), 101–121.
Martinez, J.,(2009) "The use of GIS and Indicators to Monitor Intra-Urban Inequalities: A Case Study in Rosario", Argentina, Habitat International, Vol. 33, No. 1, Pp. 387- 396, 2009
Prange, J. (2009). Spatial Justice: A new frontier in planning for just, sustainable communities, Tufts University.
Rice, N., and Smith, P. (2001). Ethics and Geographical Equity in Health Care Utilization of New York, journal of Medical Ethics.
Sun, S. Jiaying, Ch. Magnus, J. Paul, K. Ling, X. Yaoguang, ZH. Kristina, B. (2011). Regional differences in health status in China: Population health-related quality of life results from the National Health Services Survey 2008. Health & Place. 17 (2): 671.
Talen, E. (1998). Visualizing Fairness: Equity Maps for Planners. Journal of the American Planning Association, Vol. 64, No. 1.
Tsou, Ko-Wan, Yu-Ting H., and Yao-Lin Ch. (2005). An Accessibility-Based Integrated Measure of Relative Spatial Equity in Urban Public Facilities, Cities, Vol. 22, No. 6.
Zheng, XY. Song, XM. Chen, G. You, YZ. Ren, Q. Liu, J. Zhang, L. Tan, LF. Wei, J. Chen, QY. (2011). Health Inequalities during 20 Years of Rapid Economic Development in China (1980-2000): A Mortality Analysis. Biomed Environ Sci. 24 (4): 329.
36. Zere, E, Mandlhate C, Mbeeli T, Shangula K, Mutirua K, Kapenambili W. (2007): Equity in health care in Namibia