تدوین راهکارهای بهینه جهت ایجاد امنیت محیطی برای کودکان با محوریت شاخص‌های فضای مطلوب کودک (مورد پژوهی: محله عودلاجان)

محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهری

رویا اقبال مقدم ¹ ( کارشناس ارشد طراحی شهری- دانشگاه بین المللی امام خمینی[e-mail] )
مجید زارعی ² ( دانشیار گروه شهرسازی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) [e-mail] )

تاریخ دریافت : 1397/01/07 تاریخ پذیرش : 1397/03/07 تاریخ انتشار : 1397/03/01

کلید واژه: فضای شهری, امنیت, کودک, امنیت کودکان, فضای مطلوب کودک, محله عودلاجان,

چکیده مقاله :

کودکان به عنوان یکی از حساس ترین اقشار جامعه، در روند توسعه شهرها رفته رفته جایگاه خود را از دست دادند و به جای حضور در فضاهای شهری، به دلیل موانع متعددی از جمله عدم امنیت، به فضای خانه محکوم گشتند. لذا پژوهش پیش رو تلاش می کند تا با استخراج شاخص های موثر، راهبردهایی جهت ایجاد فضاهای شهری مطلوب کودکان ارائه دهد. روش تحقیق از نوع تحلیلی- توصیفی بوده و اطلاعات از طریق منابع کتابخانه ای و تحقیقات میدانی کسب شده اند. در انتها انگاره های نظری پژوهش بر روی بستر (محله عودلاجان) پیاده گشتند و به وسیله تحلیل داده ها با توجه به شاخص های بدست آمده، به ارائه سیاست ها و راهبردهای کاربردی پرداخته شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که رابطه معناداری بین متغیر مناسب سازی فضاهای محله عودلاجان و ایجاد امنیت برای کودکان وجود دارد. همچنین بافت عودلاجان با توجه به هویت تاریخی اش، دارای پتانسیل های بالقوه جهت حضور کودکان می باشد که با بهره گیری از راهبردهای کاربردی ارائه شده می توان آن را بالفعل نمود.

چکیده انگلیسی:

Children, as one of the most sensitive sectors of society, lost their place in the development of cities, and instead of being in urban spaces, they were sentenced to home space due to numerous barriers, including insecurity. Therefore, the present research tries to draw up strategies for the desirable children's spaces by extracting effective indicators. The research method is analytical-descriptive and information is obtained through library resources and field research. At the end, theoretical notions of research were carried out on the context (Udlajan neighborhood) and by analyzing the data with respect to the obtained indicators, the applied policies and strategies were presented. The results of this study indicate that there is a significant relationship between the use of Udlajan neighborhood urban spaces and the creation of security for children. Due to its historical identity, Udlajan context also has potential for the presence of children, which can be exploited using the applied strategies.

منابع و مأخذ:

ایزد پناه جهرمی، آیدا (1383) کودک، بازی و شهر، فرآیند و معیارهای برنامه ریزی و طراحی فضاهای بازی کودکان، انتشاراتسازمان شهرداری های کشور، تهران.

بهزادفر، مصالمی‌ (1387)، هویت شهر، نگاهی به هویت شهر تهران، چاپ دوم، تهران: مؤسسه نشر شهر

پاکزاد، جهان شاه (1390) سیر اندیشه ها در شهرسازی از فضا تا مکان، عباس جلالی، انتشارات آرمانشهر، تهران.

پاکزاد، جهانشاه، بزرگ، حمیده (1393) الفبای روانشناسی محیط برای طراحان، انتشارات آرمانشهر، تهران.

حسینی، سید باقر، فرهنگ، مطهر، محمد، باقری، حمیدرضا، عظمتی (1386)، «نقش فضاهای باز محله در رشد (خلاقیت کودکان) باغ نظر، جلد دوم، شماره 8: 59-73

حسینی، سید باقر، مظفر، فرهنگ، باقری، محمد، عظمتی، حمیدرضا (1386)، نقش فضاهای باز محله در رشد و خلاقیت کودکان، مجله باغ نظر، سال 4، شماره 8.

دریسکل، دیوید، (1387)، ایجاد شهرهای بهتر با کودکان و نوجوانان، ترجمه توکلی، مهرنوش، سعیدی رضوانی، نوید، تهران: نشر دیبایه

رجبی، ژیلا، حاجی قاسمی، فرزانه (1392) منظر شهری دوستدار کودک؛ رویکرد منظرین در محیط شهر، منظر، شماره 25.

شاه‌آبادی فراهانی، حمیدرضا (1382)، مقدمه‌ای بر ادبیات کودکان: بحثی در شناخت مفهوم دوران کودکی، تهران: انتشارات کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان.

شرکت بین­المللی پردازش اطلاعات نقش کلیک (1394)، امنیت اجتماعی کودکان در فضاهای عمومی‌شهر تهران از نگاه والدین.

شیبانی، مهدی (1389)، ردپای کودک در منظر شهر، فصلنامه جستارهای شهرسازی، سال نهم، شماره 34: 132-151

شیعه، اسماعیل (1386)، آماده­سازی شهر برای کودکان، چاپ دوم، تهران: موسسه نشر شهر.

عباس‌زادگان، مصطفی (1385، شهر جدید، آستانه‌ای برای تکوین خاطره و حافظه شهری، مجموعه مقالات شهرهای جدید، تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید: 313-322

عظمتی، حمید رضا، زرغامی، اسماعیل و دیگران (1391)، بررسی نگرش استفاده کنندگان در طراحی فضای پارک های شهری به منظور ارتقاء خلاقیت فضای بازی کودکان، آرمانشهر، شماره 9.

قائمی، پریسا (1389)، فضاهای محرک خلاقیت کودکان و اهمیت محیط برای بازی و کاوش در طبیعت، فصنامه جستارهای شهرسازی، سال نهم، شماره 34: 164-169

کربلایی حسینی غیاثوند، ابوالفضل؛ سهیلی، جمال الدین (1392)، بررسی ویژگی­های شهر دوست داشتنی از نگاه کودکان؛ مطالعه موردی: منطقه دو شهرداری قزوین، فصلنامه علمی و پزوهشی مطالعات شهری، شماره 9.

کربلایی حسینی، ابوالفضل، ستاری، مهسا (1394) بررسی تأثیر حس تعلق مکانی بر امنیت و نشاط اجتماعی کودکان ( مطالعه موردی: منطقه 2 شهرداری قزوین)، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، سال چهارم، شماره سیزدهم.

کلانتری، عبدالحسین، نصر صفهانی، آرش، آرام، هاشم (1392) عدالت در شهر؛ کودکان و خدمات شهری، گروه پژوهش­های راهبردی اجتماعی و فرهنگی، مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران.

کیانی، اکبر، اسماعیل زاده کواکی، علی (1391) تحلیل و برنامه­ریزی «شهر دوستدار کودک» از دیدگاه کودکان؛ مطالعه موردی قوچان، فصلنامه باغ نظر، شماره بیستم، سال نهم.

منصوری، سید امیر و قره بیگلو، مینو (1391)، کیفیت‌ فضای باز شهری در تعامل با کودکان، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، سال دوم، شماره 6: 63 – 72

منوچهری، بهار، علیزاده، کتایون (1393) شهر دوستدار کودک، گامی به سوی شهر پایدار آینده؛ نمونه مورد مطالعه: شهر کودک، اولین همایش ملی در جستجوی شهر فردا، واکاوی مفاهیم و مصادیق در شهر اسلامی –ایرانی، تهران.

مهندسین مشاور بوم سازگان پایدار (1387)، ظوابط و مقررات طرح تفصیلی شهر تهران، ظوابط و مقررات نحوه استفاده از اراضی و ساخت و ساز (سند اصلی هدایت و کنترل تحولات کالبدی شهر تهران) مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهری تهران.

مهندسین مشاور باوند (1383)، تهیه الگوی توسعه و طرح تفضیلی منطقه 12، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور

هرگنهان، بی.‌آر و السون، متیو اچ؛ نظریه‌های یادگیری، علی‌اکبر سیف، تهران، دوران،‌ ‌1389، چاپ شانزدهم، ص352

Reggio, Eliena (2002), child friendly cities: good governance in the best interests of the child Environment & urbanization, vol ; 14, No2: 45-58

Stoneham, A., & Aitken, J. (2011). Statement of recognition of Penrith city’s aboriginal and Torres Strait Islander cultural heritage. Australia: Penrith City Council.

UNICEF. (2012). Child friendly cities. Retrieved from www. childfriendlycities. Org

Wilks, Judith, (2010), Child-friendly cities: a place for active citizenship in geographical and environmental education, International Research in Geographical and Environmental Education, 2992.

Aziz, N.F. & Said, I. (2011).The Trends and Influential Factors of Children’s Use of Outdoor Environments: A Review. Asian Journal ofEnvironment-Behaviour Studies, 2 (5-11 (

Lotta, Haikkola, et.al, (2005), Interpretations of Urban Child-Friendliness: A Comparative Study of Two Neighborhoods in Helsinki and Rome, Children, Youth and Environments 22 (4).

11.Nordstrom, M. (2010). Children’s view on childfriendly environments in different

geographical, cultural and social neighborhoods. Urban studies, 47 (3), 514528.

Flouri,E., Midouhas, E., & Joshi, H. (2014). The role of urban neighbourhood green space in children's emotional and behavioural resilience.Journal of Environmental Psychology, 40, 179-186.