ترکیب کاربری‌ها و سنجش اثرات آن در پایداری محله مبنا (مورد شناسی: محله ولنجک و دروس ـ شهر تهران)
محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهری
شهاب الدین عیسی لو
1
(کارشناسی ارشد شهرسازی گرایش برنامه ریزی شهری دانشگاه علامه طباطبایی تهرانshahabisaloo@yahoo.com)
زهره فنی
2
(دانشیار و عضو هیئت علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی تهرانdaneshvarmohamad23@gmail.com)
بهزاد دوستی
3
(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه شهید بهشتی تهرانbehzaddousti@gmail.com)
کلید واژه: گوناگونی, کاربری اراضی, محله پایدار, شهرتهران,
چکیده مقاله :
مقدمه و هدف پژوهش:گوناگونی و تنوع کاربری‌ها از جمله عناصر کلیدی برنامه ریزی شهری معاصر به شمار می‌آید که به سبب مزایای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی آن از سوی الگو واره‌های نوین شهرسازی مورد استقبال و تاکید فراوان قرار گرفته است هدف اصلی این پژوهش، مقایسة سطح پایداری محله‌ای شهری در دومحله برنامه ریزی شده (محله ولنجک و محله دروس) شهر تهران و جایگاه گوناگونی کاربری‌ها بر بهبود پایداری در دو محله مورد آزمون قرار گرفته است. روش پژوهش:در این پژوهش، با تأکید بر بعد شاخص‌های کیفی، میزان شاخص‌های پایداری دو محلة انتخاب شده ارزیابی می‌شود. مدل نظری ارائه شده، براساس چارچوب پایداری محله‌ای بنا شده است. به همین منظور، پرسشنامه‌ای با 30 سؤال تدوین شد و پایداری محله‌ای ، براساس طیف پنج گزینه‌ای لیکرت توسط ساکنان ارزیابی شد. میزان آزمون آلفای کرونباخ (89/0) نیز روایی سوالات پرسشنامه را تا حد زیادی تأیید می‌کند. یافته ها: اطلاعات استخراج شده از پرسشنامه، به روش تحلیل رگرسیون چندمتغیره، آزمون تی و آزمون همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد. فرضیة پژوهش مبنی بر مطلوب تربودن پایداری در محله دروس رد شد و میانگین امتیاز پایداری محلة ولنجک با میانگین 3/81 و‌محلة دروس با میانگین 4/52 میزان تفاوت پایداری دو محله را نمایان ساخت. در بررسی سایر فرضیه‌ها، معناداری تأثیر عامل گوناگونی کاربری‌ها بر پایداری محله ای، نیز ردشد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این بررسی نشان می‌دهد که سطح پایین تنوع و تعدد کاربری‌ها در محله ولنجک نسبت به محله دروس ضمن افزایش میزان رضایت خاطر شهروندان، آرامش محله‌ای بوده و در مقابل تنوع کاربری در محله دروس منجر به فزونی تراکم و جذب ترافیک گردیده است.نتایج تحقیق نشان می‌دهد اگرچه گوناگونی کاربری‌ها درکوتاه مدت دسترسی محلی را افزایش می‌دهد اما در بلند مدت منجر به جذب سفرهای ترافیکی، ورود افراد غریبه به محله و ازبین رفتن محرمیت، بالارفتن تراکم ساختمانی و افزایش جمعیت شده و به مرور سطح پایداری محله‌ای رو به تنزل می‌گراید.از این حیث ضروری است در تدوین ضوابط طرح تفصیلی به این مسئله توجه ویژه‌ای صورت گیرد.
Introduction and purpose of study: the diversity of land- uses is one of the key elements in contemporary urban planning that due to its social, economic and environmental advantages has been widely emphasized in modern urbanization patterns. The main purpose of present article is to compare the level of urban neighborhood sustainability in two planned neighborhoods (Velenjak and Darroos) in Tehran and the position of land- use diversity in the improvement of sustainability in two under study neighborhoods. Method: in the present research by emphasizing on qualitative indices the sustainability of two selected neighborhoods are evaluated. The proposed theoretical framework is based on neighborhood sustainability framework. For this purpose, a questionnaire was compiled containing 30 questions and neighborhood sustainability was evaluated based on Likert five- point scale by the residents. The value of Cronbach Alpha test (0.891) confirms the validity of questionnaire questions. Findings: the data obtained from the questionnaire were analyzed using multi- variable regression analysis, t- test and Pearson correlation test. The hypothesis of the study stating the higher degree of desirability of sustainability in Darroos neighborhood was rejected and the mean score relating to the sustainability of Velenjak neighborhood with mean value = 81.3 and Darroos with mean value = 52.4 reflected the difference in the sustainability of two above mentioned neighborhoods. In investigating the other hypotheses, the significance of the effect of land- use diversity factor on neighborhood sustainability was rejected. Conclusion: the results of present study indicate that the low level of diversity and land- use diversity in Velenjak neighborhood compared to Darroos neighborhood not only increases the citizens’ satisfaction but also enhances the peace in this district; in the other hand, land- use diversity in Darroos neighborhood has led to the increase of density and traffic. The findings indicate that although the land – use diversity may enhance local access in short term basis but in long term it may led to the attraction of traffic trips, arrival of strangers into the neighborhood and elimination of confidentiality, increase of building density and consequently the population; so that gradually, the level of neighborhood sustainability may deteriorate. Hence, it is essential that in codification of regulations of detailed design a special attention is paid to this. For this purpose, proportional distribution of activities based on the density of households and also their needs, elimination of incompatible land- uses in neighborhoods, application of vacuous spaces and barren lands are proposed for development of new and more flexible activities, development of zoning regulations on neighborhood level (float planning) as the research suggestions.
اصغری یزدی، سارا (1389)؛ اصول پیشنهادی نوشهرگرایی در برنامهریزی محلههای شهری، نشریه مسکن و محیط روستا، شماره 29 (130).ص 63-50.
بنتلی، ایین و همکاران (1386)؛ محیطهای پاسخده، ترجمه مصطفی بهزاد فر، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، چاپ سوم.
تیس اونسن، توماس (1387)؛ گونهشناسی فضا در شهرسازی"روشی به منظور طراحی زیباییشناسانه شهرها"، ترجمه مهشید شکوهی، انتشارات دانشگاه هنر، چاپ اول.
جیکوبز، جین (1388)؛ مرگ و زندگی در شهرهای بزرگ امریکا، ترجمه دکتر حمید رضا پارسی و آرزو افلاطونی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
حافظ نیا، محمد رضا (1388)؛ مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، تهران،
خاکساری، علی و همکاران (1385)؛ محلههای شهری در ایران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اول.
خستو، مریم، سعیدی رضوانی، نوید (1389)؛ عوامل موثر بر سرزندگی فضای شهری"خلق یک فضای شهری سرزنده با تکیه بر مفهوم مرکز خرید پیاده"، نشر هویت شهر، سال چهارم، شماره 6.
رهنما، محمد رحیم، عباسزاده، غلامرضا (1387)؛ اصول، مبانی و مدلهای سنجش کالبدی شهر، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، چاپ اول.
فلاحت، محمد صادق (1385)؛ مفهوم حس مکان و عوامل شکل دهنده آن، نشریه هنرهای زیبا، شماره 26.
قربانی، رسول، نوشاد سمیه (1387)، راهبردهای رشد هوشمند شهری در توسعه شهری اصول و راهکارها، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره12، صص180-163.
Fainstein, Susan., 2005. Cities and diversity Should We Want It? Can We Plan For It?. Urban Affairs Review, Vol. 41, No. 1, p 3-19.
Jabareen, R.Y., 2006. Sustainable Urban Forms Their Typologies, Models, and Concepts. Journal of Planning Education and Reseach.
Litman,T., 2011. Well Measured Developing Indicators for Sustainable and Livable Transport Planning. www.VTPI.com.
McCotter Pty, M.,2000. “Livable Neighborhoods: Street Layout, Design and Traffic Management Guidelines”, Department for Planning and Infrastructure and the Western Australian Planning Commission
Nolon, J. R., 2011."Land Use for Energy Conservation and Sustainable Development: A New Path toward Climate Change Mitigation" Pace Law Faculty Publications. Paper 793 http://digitalcommons .pace.edu/lawfaculty/793.
Randall, T., 2010. A GIS-based land use diversity index model to measure the degree of suburban sprawl with case studies from residential neighborhood forms in two Canadian cities CIEU Research Seminar University of Toulouse. ISBN 0-203-93447-4 Master e-book ISBN.
Rodwell, D., 2007. Conservation and Sustainabilityin Historic Cities. Published by Blackwell Publishing Ltd. ISBN: 978-1-4051-2656-4.
Talen, E., 2006. Design That Enables Diversity: The Complications of a Planning Ideal. Journal of Planning Literature, Vol. 20, No.3. 233-249.
Talen, E., 2008. Design for diversity "Exploring Socially Mixed Neighborhoods", Elsevier press. ISBN: 978-0-7506-8117-9.
Wheeler, S. M., 2004. Planning for Sustainability. published in the Taylor & Francis e-Library. ISBN 0-203-30056-4 Master e-book ISBN.
Wheeler, S., 2001. Livable Communities: Creating Safe and Livable Neighborhoods, Towns, and Regions in California. Publication Info: IURD Working Paper Series, Institute of Urban and Regional Development, UC Berkeley.
www.Tehran.ir
_||_