بهینه سازی توزیع فضایی و مکانیابی خدمات شهری راهبردی اساسی در تحقق مدیریت پایدار شهری با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS)(مطالعه موردی:شهر کلیشاد وسودرجان استان اصفهان)
محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهری
1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) hamed.akhgar8@gmail.com
2 - دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران. hosseinzabihi@hotmail.com
کلید واژه: مدیریت شهری, مکانیابی, سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS), تحلیل سلسله مراتبی (AHP), شهر کلیشاد و سودرجان,
چکیده مقاله :
مقدمه و هدف پژوهش: شهرها که در گذشته، رشد نسبتاً آرامی را سپری می کردند، امروزه با انبوهی از مشکلات جدید و پیچیده مواجه شده اند از آنجایی که یکی از مهم ترین و اساسی ترین نیازهای جمعیت شهرنشین، دسترسی مطلوب و بهینه به خدمات شهری است. یکی از راهبردهای بهینه برای حل این مشکل، انتخاب و مکان گزینی بهینة خدمات با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) است. پژوهش حاضر با هدف بررسی چگونگی توزیع فضایی و مکان یابی خدمات شهری، شهر کلیشاد و سودرجان می باشد. روش پژوهش: در این مقاله روش پژوهش توصیفی تحلیلی می‌باشد. یافته‌ها: یافته های تحقیق نشان می دهد که خدمات بررسی شده دارای مکان گزینی بهینه نبوده و قدرت پاسخگویی به نیاز شهروندان را ندارد. نتیجه گیری: پیشنهاد می شود که محلات 2، 6، 3 که دارای جمعیت بالایی می‌باشند در اولویت خدمات رسانی قرار گیرند و با انتقال یا ایجاد مراکز خدماتی جدید در این محلات تا حد زیادی مشکل خدمات رسانی حل خواهد شد. همچنین از اراضی کنار رودخانه زاینده رود می توان به عنوان فضای سبز، فضای تفریحی و حتی به عنوان یک دهکدة گردشگری استفاده نمود.
Introduction & Objective: Cities that used to grow relatively slowly in the past, today face a lot of new and complex problems because one of the most important and basic needs of the urban population is optimal access. To municipal services. One of the best strategies to solve this problem is to select and locate the optimal service using GIS. The aim of this study was to investigate the spatial distribution and location of urban services in the city of Kalishad and Sudarjan. Research Method: In this article, the research method is descriptive-analytical. Findings: The research findings show that the surveyed services do not have an optimal location and do not have the power to meet the needs of citizens. Conclusion: It is suggested that neighborhoods 2, 6, 3, which have a high population, be given priority in providing services, and by transferring or creating new service centers in these neighborhoods, the service problem will be largely solved. Lands along the Zayandeh River can also be used as green space, recreational space and even as a tourist village.
افروغ، عماد (1377):فضا و نابرابری اجتماعی (ارایه الگویی برای جدایی گزینی فضایی و پیامد های آن)، تهران انتشارات دانشگاه تربیت مدرس
الماس پور، فرهاد (1380): کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و تحلیل شبکه در مکانیابی داروخانه ها، پایاننامة کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس، تهران
اصغرپور، محمد جواد (1394): تصمیم گیری های چند معیاره، انتشارات دانشگاه تهران، تهران
انجمن مهندسین فضای سبز ایران، ( 1384):ویژه نامة خدمات شهری، ضمیمة ماهنامة پیام سبز، شمارة50
پرهیزگار، اکبر و عطا غفاری گیلانده (1385): سامانة اطلاعات جغرافیایی و تحلیل تصمیمگیریگیری چند معیاره، انتشارات سمت، تهران
پورمحمدی، محمدرضا و فیروز جمالی و علیاکبر تقیپور (1390): مکانیابی خدمات شهری با ترکیب GIS و مدل AHP (نمونه موردی: مدارس ابتدایی شهر شاهرود)، مجله علمی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال دهم، شماره31
-تشکر، زهرا (1378): آتشنشانها و کاستیهای ساختاری، مجله شهرداریها، شمارة 10، تهران
حائری، محمدرضا (1368):طرحی از کالبدشهرایرانی ( بررسی گونهشناسانه بافتهای شهری در قرن چهاده)، سمینار تداوم حیات در بافت قدیمی شهرهای ایران، دانشگاه علم وصنعت، تهران
جعفری صمیمی، احمد (1390): بررسی مزیت نسبی ارزش افزوده خدمات شهری مشهد (استان خراسان رضوی) ومقایسه آن با سایر مراکز استانهای کشور در برنامه چهارم توسعه، دو فصلنامه مدیریت شهری، ویژه نامه بهار وتابستان 1390
رضویان، محمد تقی (1381): برنامهریزی کاربری اراضی شهری، چاپ اول، انتشارات منشی
رهنما، محمدرحیم و خلیل اله کاظمی خبیری (1391): بازنگری راهبردی حوزة خدمات شهری مدیریت محلی ایران با تاکید بر پسماند شهری، مطالعة موردی:کلانشهر مشهد، دوفصلنامة مدیریت شهری، شمارة 30
زیاری، یوسفعلی و فرشته خطیبزاده (1391): تلفیق مدلAHP و تحلیل شبکه در محیط GIS جهت مکانگزینی کاربری درمانی (بیمارستان) مطالعة موردی: شهر سمنان، مجلة مدیریت شهری، شمارة28
سید رضایی، عظیمه سادات (۱۳۹۰): نقش کلیدی سیستم های GIS و GPS در جابجایی مسافر و کالا، ماهنامه پایانه، سال چهارم، شماره ۴۵
شیعه، اسماعیل (1388):مقدمهای بر مبانی برنامهریزی شهری، تهران، انتشارات علم وصنعت ایران
-شیعه، اسماعیل (1386): کارگاه برنامهریزی شهری (با تجدید نظر و اضافات)، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، چاپ پنجم، تهران
شهیدی، محمدحسن (1381): حمل و نقل و پایداری شهری، ابزاری برای تحقق شهرهاس شهروند مدار، فصلنامة مدیریت شهری، شمارة 11
صادقیدهچشمه، نفیسه (1393): تحلیلی بر ساماندهی بافت های فرسوده شهری نمونة موردی: شهر کلیشاد وسودرجان، پایاننامة کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور واحد وزوان، استاد راهنما محسن سقایی
کارتر، بونهامگریماف (1379): سیستم اطلاعات جغرافیایی برای دانش پژوهان علوم زمین مدل سازی به کمک GIS، ترجمة گروه زمین مرجهسازان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، انتشارات شازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران
کریمیان بستانی، مریم وآزیتا رجبی (1389)، تحلیل عدالت اجتماعی در شهربا تأکید بر نابرابری های آموزشی (مطالعة موردی: شهر زاهدان)، فصلنامة جغرافیا و توسعه، شمارة11، 95
کوکلان، رحمت اله (۱۳۹۰): چالش‌ها و فرصت‌ها، ماهنامة پایانه، سال چهارم، شماره ۴۵
لطفی، حیدر، سهیلا ایرانخواه، رضا دشتی برنجه و بابک صادقی (1389): ارزیابی مراکز فرهنگی و ورزشی به جهت مکانیابی و احداث این مراکز با استفاده از سیستم GIS (مطالعة موردی: منطقة 18 شهرداری تهران)، فصلنامة جغرافیایی آمایش محیط، شمارة 10
لنسکی، گرهاردوجین (1369)، سیر جوامع شهری، ترجمة ناصر توفیقیان، تهران، سازمان انتشارات آموزش انقلاب اسلامی
معاونت امور محلی و عمران شهری وزارت کشور (1387): مطالعات تکمیلی طرح احداث آرامستانها، جلد اول، تهران
مهندسین مشاور زیست بوم (1390):طرح جامع شهر کلیشاد وسودرجان، سازمان مسکن وشهرسازی استان اصفهان
مهندسین مشاور آمود (1380): آمود راه، شرکت پردازش و برنامهریزی
نظری عدلی، سعید و محمد جواد کوهساری (1390): تلفیق منطق بولین و مدل سلسله مراتبی (AHP) با استفاده از GIS، به منظور مکانیابی سایتهای ورزشی (مطالعة موردی: شهر بابلسر)، مجلة شهر نگار، شمارة 40
نسترن، مهین (1380): تحلیل فضایی مناطق دهگانه شهر اصفهان و سطحبندی توسعه آن، پایانامه دکتری جغرافیای شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان
نصیری، علیرضا و ابوالقاسم چهرقانی (1389)، تعیین معیارهای موثر بر مکانیابی شبکهها و زیرساختهای برون شهری صنعت گاز با رویکرد GIS با تاکید بر مکانیابی جایگاههای سوخت CNG استان قم، مجله آمایش سرزمین، سال دوم، شمارة دوم، تابستان 1389، ص133-164
وزارت کشورسازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور (1381)، خدمات شهری، انتشارات موسسة مطبوعاتی سیمای محیط شهر امروز
_||_
Ahadnejad Reveshti, Mohsen, (2007) "Site selection study for fire extinguisher stations using network analysis and A.H.P Model, Case study: city of Zanjan", Map Asia Journal.
Ahmed, S. J. (2004): Improving Access to Public Health Care Services- A Case Study on Dar es Salaam, Tanzania, MSc Thesis, International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation, the Netherlands.
Asefzadeh, Saeed (2004): Assesing the Need to Establish Equity and Social Justices, IAP, New York.
Chiesura,A (2003): the Role of Urban Park for the Sustainable City, Wageningen University Journal of Urban Planning
Firman, Tommy. (2004). "New town development in Jakarta Metropolitan Region: a perspective of spatial segregation". Habitat International 28, 349–368.
Kong. F & Nakagoshi. N (2006): Spatial Temporal Gradient Analysis of Urban Green Spaces in Jinan, China. Land S CAPE and Urban Planning Volum 78.
Kong. F & Yin.H & Nakagishi.N & Zong. Y (2010):Urnan Green Spac Network Development for Biodiverty Modeling.Land Scape and Urban Planning Volum95
Malczewski, J, Ogryczak, W, (1996) "The multiple criteria Location Problem: 2", Preference-based techniques and interactive decision support Environment and Planning A, 28, 69-98.
Yaghmaei,F,etal, (2007): the satisfaction level of Clients of Health Services in Urban Health Centers, Arak University of Medical Scinces and Health Services,Nursing Research,NO. 5-6.p25
Van Digik. M. Pieter, (2006),Managing Cities In Developing Countries:The Theory & Practice Of Urban Management , Edvard Elgar Publishing.