کاربرد تحلیل عاملی و خوشه‌ای در ارزیابی فضایی- مکانی شهرستان‌های استان فارس
محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهریطوبی امیر عضدی 1 , حمیدرضا صارمی 2 , سوسن عبداللهی 3
1 - ندارد
2 - مسئول مکاتبات
3 - ندارد
کلید واژه: تحلیل عاملی, استان فارس, تحلیل خوشه‌ای, نمره Z,
چکیده مقاله :
مقدمه و هدف پژوهش: در مطالعات جغرافیایی شهرستان‌های استان فارس به دلیل تنوع پدیده‌های مکانی و ویژگی‌های متعدد آن‌ها (مانند: جمعیت، وسعت و ناحیه جغرافیایی) امکان مطالعه به صورت مجزا مقدور نیست و لذا اولین گام برای مطالعه پدیده‌های مکانیِ دارای ویژگی‌های متعدد، طبقه‌بندی آن‌ها در گروه‌های همگن است. روش تحلیل عاملی یکی از پیچیده‌ترین و بهترین روش‌ها برای تعیین مهم‌ترین عوامل مؤثر بر توسعه‌یافتگی محسوب می‌شود. روش پژوهش: در پژوهش حاضر روش کار ترکیبی از روش‌های اسنادی، تحلیلی است. در این مطالعه با استفاده از آمارنامه سال 1385 استان فارس، 43 شاخص و در 6 گروه آموزشی، صنعتی، کشاورزی، بهداشتی، فرهنگی ـ مذهبی و سیاسی‌ـ اداری، استخراج و در خصوص 23 شهرستان استان فارس مورد مطالعه قرار گرفتند. و در تجزیه و تحلیل، تکنیک‌های آماری Z-score و روش‌های تحلیل عاملی و خوشه‌ای بکار گرفته شده؛ در نهایت نتایج به صورت سطح‌بندی شهرستان‌ها بر مبنای روش تحلیل خوشه‌ای در قالب نقشه تنظیم و ارائه گردیده است. یافته‌ها: بر اساس یافته‌های پژوهش 43 شاخص انتخاب شده به6 عامل تقلیل یافته‌اند که 5/89 درصد واریانس را در برگرفته‌اند. در بین 6 عامل، عوامل اجتماعی‌ـ اقتصادی به عنوان عامل برتر شناخته شده که 5/59 درصد واریانس را پوشش می‌دهد و به تنهایی تأثیرگذارترین عامل در مطالعه می‌باشند. سپس با استفاده از روش خوشه‌ای شهرستان‌های استان فارس از نظر سطح توسعه‌یافتگی، در 4 گروه همگن طبقه‌بندی شدند که شهرستان شیراز در گروه یکم (برخوردارترین مناطق استان فارس) و شهرستان‌های فراشبند، مرودشت، جهرم، بوانات، فیروز آباد، قیروکارزین، استهبان، خرم بید، ارسنجان، لامرد، زرین دشت در گروه چهارم (محروم‌ترین مناطق استان فارس) قرار گرفتند
Introduction and purpose of research: In geographic studies of province cities due to variation of spatial phenomena and their various features(such as population, extent, geographical area) it is not possible to study seprately, therefore the first step to study spatial phenomena of multiple characteristics is to classify them in homogeneous groups. Factor Analysis is one of the most complex and best methods for determining the most important factors which affects on the developement. Research Method: In the peresent research the procedure is combination of correlation, documentation, analytical methods. in this study with using Amarnameh of year1385 of Fars province, 43 indicators of 23 cities of Fars province are break into six departments of industry,agriculture, health, cultural-religious and political-administrative. And in analysis 3 statistical techniques of Z-score, Factor Analysis and Cluster are used. And eventually the results are city classification based on Cluster Analysis method and is presented in the form of map. Findings: Accordingly to the research, 43 chosen indicators were reduced to 6 factors that include 89.5 percent of variances. Among 6 factors social-economic factor is recognized as the best one and covers 59.5% of the variance and is the influential factor in the study. Then with using a Cluster method, cities of Fars province is classified in four homogenous groups in terms of developement levels. the city of Shiraz is in the first group( the most developed Fars province regions) and Farashband, Mrvdasht, Jahrom, Bavanat, Firooz abad, Ghir va karzin, Estahban, Khorambid, Arsanjan, Lamerd, Zarrindasht cities are in fourth group( the most deprived regions of Fars province).