ارزیابی و تعیین نقش مجتمع ایستگاهی دروازه دولت با رویکرد توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی(TOD)

محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهری

حسین ذبیحی ¹ (استاد)
بهار عبداله ² (دانشجو)
بهسا عبداله ³ (دانشجو)

تاریخ دریافت : 1395/04/23 تاریخ پذیرش : 1395/05/01 تاریخ انتشار : 1395/06/01

کلید واژه: توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی, مترو دروازه دولت, فرایند تحلیل شبکه ای (ANP),

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف پژوهش: امروزه با توجه به ضرورت توسعه پایدار و اهمیت روزافزون آن در مسائل شهری، در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان توسعه فضاهای شهری بر مبنای رویکرد توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی انجام می‌گیرد.این رویکردنقش مهمی را در بهبود کیفیت زندگی شهروندان و ایجاد جوامعی پویا و سرزنده ایفا می‌کند. مجتمع‌های ایستگاهی از جمله اجزای این نوع توسعه می‌باشند که با تمرکز و جانمایی بهینه کاربریهای مختلف در ایستگاه‌ها و محدوده پیرامون آن‌ها سهم به سزایی در کاهش جابجایی‌های متعدد مسافران و تامین خدمات موردنیاز آنها دارند. در پژوهش حاضر نمونه مطالعاتی ایستگاه متروی دروازه دولت می‌باشد که یک ایستگاه تقاطعی در بخش مرکزی شهر تهران است و سهم به سزایی در جابجایی مسافران دارد. از این رو هدف از ارائه این پژوهش، ارزیابی و تعیین نقش مجتمع ایستگاهی دروازه دولت با رویکرد توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی به منظور تمرکز فعالیتها و تأمین نیازهای جمعیتی می‌باشد. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر، توصیفی - تحلیلی است و از جمله تحقیقات کاربردی می‌باشد. در این راستا در تبیین ادبیات و مبانی نظری از مطالعات کتابخانه ای و به منظور مطالعه ی نمونه موردی از روش میدانی استفاده شده است. همچنین به منظور تحلیل و ارزیابی از تکنیک فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) و نرم افزار Super Decisions استفاده شده است. در واقع این تکنیک با ارائه رویکرد تصمیم گیری چند معیاره، ضمن اولویت بندی زیرمعیارهای موثر در هدف پژوهش، به تعیین نقش مجتمع ایستگاهی دروازه دولت می‌پردازد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این مطالعه نشان می‌دهد که احداث مجتمع ایستگاهی دروازه دولت گرچه سبب ارتقاء کیفیت عرصه‌های عمومی و کاهش آلودگی‌های زیست محیطی می‌شود اما بیشترین نقش را در ارتقاء حمل و نقل عمومی ایفا می‌کند. در پایان نیز با توجه به نتایج ارزیابی، راهکارها و پیشنهاداتی به تفکیک گزینه‌های مورد بررسی ارائه می‌گردد.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Nowadays, due to the necessity of sustainable development and its growing importance in urban issues, the development of urban spaces is based on Transit-oriented development approach in many developed countries. This approach plays an important role in improving the quality of life of citizens and creating vitality communities. Station complexes are the components of TOD approach that reduce the multiple movement of passengers and meet the needed services by focusing and locating of different land uses in the stations and the area around them. In this research, the case study is the Darvazeh-Dolat metro station which is a junction station in central area of Tehran, and has an important role in transport passengers. Hence, the aim of this study is to evaluate and determine the role of the Darvazeh-Dolat Station complex with Transit-oriented development Approach in order to focus into the activities and meet the population needs. Method: The present research is an applied research based on the content and with a descriptive-analytic method. Data collection is conducted by using library and field studies. Thus, library studies were used explaining literature and field methods were applied for case study. Moreover, analysis and evaluation have been performed by using the Analytic Network Process (ANP) technique  and  Super Decisions software. This technique, by offering Multi-Criteria Decision Making (MCDM) approach, determine the role of Darvazeh-Dolat complex station. Conclusion: The findings of this study show that construction of the Dravazeh-Dolat station complex plays the most important role in promoting public transport. Finally, according to the findings, some strategies and suggestions are proposed.  

منابع و مأخذ:

افشاریان، امیرعلی. 1386. گزینش استراتژی‌های مدیریت دانش با استفاده از فرایند تحلیل شبکه (ANP). مجله بهبود مهندسی صنایع استان اصفهان. سال نهم، شماره 23، صص 11-8.

افندی زاده، شهریار و کامبیز مستوفی. 1385. ارائه یک روش علمی به منظور تعیین اولویت احداث و توسعه مجتمع‌های ایستگاهی در اطراف ایستگاه‌های مترو با هدف توسعه بر مبنای حمل و نقل عمومی (TOD). دومین سمینار ساخت و ساز در پایتخت، پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران.

بهزادفر، مصطفی و مریم ذبیحی. 1390. راهنمای برنامه سازی حوزه‌های شهری در چارچوب توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی. فصلنامه باغ نظر. سال هشتم، شماره 18، صص 50-39.

حق شناس، ساناز. 1387. تلفیق حمل و نقل عمومی و کاربری زمین. فصلنامه آبادی. شماره 61.

رفیعیان، مجتبی، عسگری تفرشی، حدیثه و اسفندیار صدیقی. 1389. کاربرد رویکرد توسعة حمل و نقل محور (TOD) در برنامه ریزی کاربری زمین‌های شهری (نمونة مطالعه: ایستگاه مترو صادقیه). فصلنامه برنامه ریزی و آمایش فضا. دوره چهاردهم، شماره 3، صص 312- 295.

رضازاده، راضیه و علیرضا آریافر. 1381. روش بررسی پتانسیل‌های توسعه ایستگاههای مترو. تهران: گزارش همایش تهران با مترو- بررسی فرصتهای مترو.

صحت، سعید و عیسی پریزادی. 1388. به کارگیری تکنیک فرایند تحلیل شبکه ای در تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید. نشریه مدیریت صنعتی. دوره 1، شماره 2.

عباس زادگان، مصطفی، رضازاده، راضیه و مریم محمدی. 1390. بررسی مفهوم توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی و جایگاه مترو شهری تهران در آن. فصلنامه باغ نظر. سال هشتم، شماره 17، 58- 43.

عباس زادگان، مصطفی، رضازاده، راضیه، محمدی، مریم و سجاد علیپور اشلیکی. 1389. سنجش عوامل تأثیرگذار بر میزان رضایت از سکونت در محلات بلافصل ایستگاههای مترو تهران. پژوهشنامه حمل و نقل. سال هفتم، شماره سوم، صص 260- 245.

قدسی پور، سید حسن. (1384). فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP. تهران: انتشارات دانشگاه امیرکبیر (پلی تکنیک). چاپ چهارم.  

محمدی لرد، عبدالمحمود. (1388). فرآیندهای تحلیل شبکه ای و سلسله مراتبی. تهران: انتشارات البرزفر دانش.

مفیدی شمیرانی، مجید و خشایار کاشانی جو. 1388. بررسی رابطه متقابل حمل و نقل همگانی و توسعه شهری. نهمین کنفرانس بین المللی مهندسی حمل و نقل و ترافیک. تهران: سازمان حمل و نقل و ترافیک تهران.

مومنی، منصور. (1387). مباحث نوین تحقیق در عملیات. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.  

میرمیران، هادی. 1381. گزارش همایش تهران با متروـ بررسی فرصتهای مترو‌، شرکت راه آهن شهری تهران و حومه‌.

Bernick, M. and Cervero, R. (1997): Transit Villages for the 21st Century, McGraw-Hill, New York.

California Department of Transportation (2001): Factors for Success in California’s Transit-Oriented Development, Technical Advisory and Policy Steering Committee, Sacramento.

CANPZD (2006): Transit Oriented Development (TOD) Guidebook, City of Austin Neighborhood Planning and Zoning Department, Metropolitan Council, Austin.

The Charlotte Mecklenburg Planning Commission) 2002(: Information on the South Corridor Light Rail Transit Project, Arrowood Station Area Plan.

Maryland Department of Transportation (2000): Report to Governor Parris N. Glendening. From the Transit-Oriented Development Task Force.