ارزیابی کیفیت بصری- فضایی منظر شهری در گذر زمان (مورد مطالعه: ناحیه 8 منطقه یک تهران)

محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهری

کتایون تیموریان ¹ , سید محسن میر ²

1 - گروه طراحی صنعتی، واحد یادگار امام خمینی (ره)شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات - دانشکده مدیریت و اقتصاد

تاریخ دریافت : 1399/07/04 تاریخ پذیرش : 1399/09/04 تاریخ انتشار : 1399/10/01

کلید واژه: ارزیابی, ادراک منظر, کیفیت بصری- فضایی, منظر شهری, منطقه یک تهران,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف پژوهش: منظر شهری کلیت ذهنی تعامل میان انسان و محیط و تصویری ذهنی است، که در خاطر انسان می‌ماند.منظر شهری پدیداری است که تنها از طریق تجربه انسانی در تعامل میان انسان و محیط آشکار می‌گردد.با توجه به اهمیت منظر شهری، هدف مقاله حاضر تحلیل کیفیت بصری- فضایی منظر شهری در گذر زمان در ناحیه هشت منطقه یک تهران است. روش پژوهش: این پژوهش از نوع تحلیل محتوا، بوده که با روش اکتشافی انجام گرفته است.داده های مورد استفاده از شهرداری منطقه مورد مطالعه تأمین شده اند.به منظور دستیابی به شاخص های تحقیق نخست شاخص های تحلیل فضایی و سپس شاخص های کیفیت بصری برای ناحیه 8 منطقه 1 تهران ‌مورد بررسی قرار گرفته است.شاخص ها بر مبنای ارزیابی رهیافت ادراکی بر اساس دید ناظر (منظره ها و مکان ها) با دوربین (در مسیرهایی در محدوده مورد مطالعه) ثبت شده اند. یافته ها: با توجه به نتایج بدست آمده می توان به این مسئله توجه کرد که در هریک از عوامل بررسی شده در پهنه مورد مطالعه، یکی از معیار های سنجش در قالب مفهوم بعد زمان ، بصورت برجسته تری نمایان است.بطوری که گاهی عوامل انسان ساخت بیشتر بر محیط تسلط دارد و گاهی عوامل طبیعی محیط با همراهی عوامل انسان ساخت در محیط حضور پر رنگ تر دارند. نتیجه گیری: در ارزیابی پژوهش حاضر مسیرهای مورد بررسی در کیفیت بصری، مسیر شماره 2 بیشتر مورد توجه است که نیاز به برنامه ریزی و طراحی مدونی دارد که بتوان عناصر هویت بخش محدوده احیا شوند.بسته به ویژگی های فضایی محدوده مورد مطالعه دیدهای پیاپی و مرتبط منجر به ایجاد ارزش های سه بعدی بسیاری می شود.این دیدهای متوالی با حرکت از مسیری به مسیر دیگر تأکید و تأثیرپذیری قوی در ناظر ایجاد می کند.

چکیده انگلیسی:

Introduction & Objective: The urban landscape is the totality of the mind, the interaction between man and the environment, and the mental image remains in the human mind. Urban landscape is a phenomenon that is revealed only through human experience in the interaction between man and the environment. Due to the importance of urban landscape, the purpose of this article is to analyze the visual-spatial quality of urban landscape over time in District 8 of Tehran. Method: This research is a content analysis that has been done by exploratory method. The data used by the municipality of the study area have been provided. In order to achieve the research indicators, first the spatial analysis indicators and then the visual quality indicators for District 8 of District 1 of Tehran have been studied. Indicators are recorded based on the assessment of the perceptual approach based on the observer's view (scenes and places) with the camera (on routes in the study area). Results: According to the obtained results, it can be noted that in each of the factors studied in the study area, one of the criteria in the form of the concept of time dimension, is more prominent. So that sometimes man-made factors dominate the environment more, and sometimes the natural factors of the environment with the presence of man-made factors have a more prominent presence in the environment. Conclusion: In the evaluation of the present study, the studied paths in visual quality, path number 2 is more important, which requires planning and codified design to be able to revive the identifying elements of the area. Depending on the spatial characteristics of the study area, consecutive and related views lead to the creation of many three-dimensional values. These consecutive views, by moving from one direction to another, create a strong emphasis and impression on the observer.  

منابع و مأخذ:

بمانیان، ­محمد­رضا­. (۱۳۷۷). ­"بررسی عوامل موثر بر شکل­گیری ساختمان­های بلند در ایران"، نشر دانشگاه تهران، تهران.

توسلی­، محمود. (1382). " اصل ارتباط در طراحی شهری"، تهران­، فصلنامه هنر­های زیبا­، شماره 14، صص 32-39.

دولابی، پویا، شاعری، زهره، حاجب زاده، اقدس. (۱۳۹۴). "­بازخوانی آرایه­های نظام بصری در بافت تاریخی بوشهر (با تاکید بر رویکرد ذهنی)"، مجله پژوهش­های منظر شهری، صص ۳۵-۴۶.

درس­خوان، رسول­. (۱۳۹۳). ­"ارزیابی تأثیر مبلمان در منظر شهری (نمونه موردی: پارک گلستان تبریز)"، همایش بین­المللی سازه، معماری و توسعه شهری.

ذکاوت، کامران، سادات دهقان، یاسمن. (۱۳۵۳). "­مدل مدیریت خلق مکان و مؤلفه­های سازنده کیفیت در عرصه عمومی"، مجله معماری و شهرسازی آرمان شهر، شماره 47، صص ۲۱۵-۲۲۳.

سایت شهرداری منطقه یک تهران، ­به نشانی1.Tehran.IR­www.Region­، تاریخ بازدید:14/05/1399.

شیخی، حجت، رضایی، محمد­. (۱396). ­"ارزیابی کیفیت محیطی فضاهای شهری پیاده مدار و پاسخدهی اجتماعی (نمونه موردی: خیابان فردوسی شهر بالام)"، نشریه پژوهش و برنامه­ریزی شهری، شماره ۲۹، صص 84-98.

کارمونا­، متیو و تیزذل­، استیو. (1390). "خوانش مفاهیم طراحی شهری­"، ترجمه کامران ذکاوت و فرناز فرشاد­، تهران­، انتشارات آذرخش.

کارمونا، متیو و دیگران­. (۱۳۸۸). ­"مکان­های عمومی، فضاهای شهری ابعاد گوناگون طراحی شهری"، انتشارات دانشگاه هنر.

کالن­، ­گوردون. (1382). " گزیده منظر شهری"­، ترجمه منوچهر طبیبیان­، تهران­، انتشارات دانشگاه تهران.

کریمی مشاور، مهرداد، منصوری، سید امیر، ادیبی، علی اصغر. (۱۳۸۹). "رابطه چگونگی قرارگیری ساختمان­های بلندمرتبه و منظر شهری"، فصلنامه باغ نظر (۱۳)، صص ۵۹-۸۵.

گلکار­، کوروش. (1387). "کندوکاوی در تعریف طراحی شهری"­، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.

ماتلاک­، جان. (1388). "آشنایی با طراحی محیط و منظر"­، سازمان پارک­ها و فضای سبز شهر تهران، موسسه نشر شهر.

متولی­، مسعود. (1389). "بررسی و سنجش کیفیت زیبایی در منظر شهری بر اساس مفهوم دید های متوالی"­، نشریه آرمانشهر­، شماره 5­، صص 123-139.

مثنوی­، محمدرضا. (1390). "­ارزیابی کیفیت بصری منظر فضا­های سبز شهری با تاکید بر زیباشناسی­"، دومین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت محیط زیست.

محمودی، سید امیر سعید. (۱۳۸۵). ­"منظر شهری مروری بر چند نظریه"، فصلنامه آبادی (۵۳)، صص 54-61.

مهندسان مشاور بوم سازگان پایدار­. (1386). "طرح جامع تهران، گزارش نهایی (جمع‌بندی نتایج و دستاوردهای طرح)".

 

 

Al-Kodmany, K. (2011). ­"Placemaking with tall buildings.Urban Design International", 16 (4), pp: 252-269.

Arthur, L.M., Daniel, T.C.& Boster, R.S. (1977). "Scenic assessment: An overview".Landscape Planning, 4.

Carmona, M.et al. (2003). "public place urban spaces: The dimensions of urban design", London, Architectural press.

Drach, P., et al. (2018). ­"Effects of atmospheric stability and urban morphology on daytime intra-urban temperature variability for Glasgow, UK".Science of The Total Environment 627, pp: 782-791.

Gibson, J.J. (1950). " The perception of the visual world", Boston.

Kronert, R., Steinhardt, U., Volk, M. (2001). ­"Landscape Balance and Landscape Assessment".Springer- Verlag.

Rapoport , A.­)1977 (.Human Aspects of Urban Form: Towards a Man-Environment Approach to Urban Form and Design, Franklin Book Co; 1st edition.

Rietveld, T.and R.van Hout. (2017). ­"The paired t test and beyond: Recommendations for testing the central tendencies of two paired samples in research on speech, language and hearing pathology".Journal of Communication Disorders 69, pp: 44-57.

Samavatekbatan, A., Gholami, S., & Karimimoshaver, M. (2016). ­"Assessing the visual impact of physical features of tall buildings: Height, top, color", Environmental Impact Assessment Review, 57, pp:53-62.

Wang, B., et al. (2018). ­"Wind potential evaluation with urban morphology - A case study in Beijing".Energy Procedia 153, pp: 62e67.

Xu, Y., et al. (2017). ­"Urban morphology detection and computation for urban climate research".Landscape and Urban Planning 167, pp: 212e224.

Zhou, H.and H.Gao­. (2018). ­"The impact of urban morphology on urban transportation mode: A case study of Tokyo".Case Studies on Transport Policy.

Yusoff, S.M., Yusof, F., & Arshad, A.F. (2016). " Effectiveness Form and Content of the Local Plan as a Tool for the Quality of Life in Urban Area".Procedia-Social and Behavioral Sciences, 222, p: 89790