تبیین و ارزیابی وضعیت پایداری شهرهای آینده و نمادهای اسلامی (با استفاده از نظریه گراندد تئوری )
محورهای موضوعی : فصلنامه آینده پژوهی شهری
مسعود صفایی پور
1
(استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران)
هوشنگ مرادی
2
(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران)
کلید واژه: پایداری, ایران, گراندد تئوری, شهرهای آینده, نمادهای اسلامی,
چکیده مقاله :
در دین اسلام؛ شهر، انسان و قواعد اسلامی کنار هم قرار می‌گیرند و در اینجاست که قرآن مواردی که برای زندگی جمعی انسان لازم است بیان می‌کند. پس مفهوم شهر اسلامی مطرح می‌شود و در قرآن برای شهر اسلامی مؤلفه‌ها و ویژگی‌هایی بیان‌شده است. برای دستیابی به یک شهر دارای نمادهای مطلوب، لازم است الگویی متناسب با ویژگی‌های آن فرهنگ و مٌلهم از آموزه های دینی شکل گیرد. این پژوهش ازنظر ماهیت توصیفی – تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی می باشد و داده ها و اطلاعات آن با استفاده از روش کتابخانه ای و مصاحبۀ عمیق به‌دست‌آمده‌اند. روش مورد استفاده در این پژوهش، گراندد تئوری یا نظریۀ زمینه ای است. جامعۀ آماری این تحقیق با توجه به قلمرو موضوعی آن، شامل 18 نفر از افراد آگاه و متخصص در حوزۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، جامعه‌شناسی و شهرسازی است که به شیوۀ نمونه گیری هدفمند انتخاب‌شده‌اند. مصاحبه با جامعۀ هدف تا زمان رسیدن به حد اشباع ادامه یافت. برای تجزیه‌وتحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون محتوا استفاده گردید. هدف از انجام این پژوهش بررسی و ارزیابی وضعیت پایداری شهرهای آینده متناسب با نمادهای اسلامی و معرفی ساختار و ویژگی‌های معماری و شهرسازی ایرانی - اسلامی است. مقوله و شاخص‌های تأثیرگذار بر پایداری شهرهای آینده و نمادهای اسلامی از دیدگاه صاحب‌نظران عبارت‌اند از: در شاخص‌های اجتماعی (احساس هویت، امنیت، و اصل عدالت و...)، در مؤلفه‌های اقتصادی (محله‌های خوداتکا، مسکن مناسب و آرام و همچنین استطاعت مالی شهروندان و...)، در ابعاد کالبدی (کاربری‌های ترکیبی و پیاده محوری) و مؤلفه‌های مهم و کلیدی در پایداری شهرهای اسلامی از دیدگاه زیست‌محیطی (همزیستی با طبیعت و سازگاری با اقلیم)، از دیدگاه پاسخگویان استخراج شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که عناصر کلیدی در شهرهای ایرانی و نمادهای اسلامی در فراموشی هویت بومی در طراحی نمادهای شهری و ضعف در نظام برنامه‌ریزی شهری می‌باشد که الگوها متناسب بافرهنگ بومی نیست و ناسازگار با فرهنگ غنی ایران است. یافته ها نشان می دهد طراحی فضاهای شهری و نوع معماری بناهای یک شهر تأثیر به‌سزایی در زیست پذیری و حیات شهری دارد. کالبد بی‌جان فضاها با حضور شهروندان جان می‌گیرد و تعلق خاطر آنان موجب رونق و حفظ فضاهای شهری می‌شود.
In the religion of Islam; The city, man, and Islamic rules come together, and it is here that the Qur'an states what is necessary for human collective lifeThis research is descriptive-analytical in nature and practical in terms of purpose, and its data and information have been obtained using the library method and in-depth interviews. The method used in this research is "grounded theory" or "grounded theory". The statistical population of this study, according to its subject area, includes 18 knowledgeable and specialized people in the field of geography and urban planning, sociology and urban planning, who have been selected by purposive sampling. The interview with the target population continued until saturation was reached. In the present study, by studying the theoretical foundations and research background, five components of environmental, physical, socio-cultural, economic for the Islamic city were determined. Categories and indicators affecting the sustainability of future cities and Islamic symbols from the perspective of experts are: In social indicators (sense of identity, security, and the principle of justice, etc.), in economic components (self-reliant neighborhoods, adequate and quiet housing, as well as citizens' financial ability, etc.), in physical dimensions (combined and pedestrian-oriented uses) And the important and key components in the sustainability of Islamic cities from the perspective of environment (coexistence with nature and adaptation to climate), have been extracted from the perspective of respondents. Based on this, it can be said that the existence of clear and clear perspectives based on principles and values, institutional capacity building, level of authority and decision-making, rules and regulations, institutional integrity and policy integration There are factors that can influence the culture-building principles and values of Iranian-Islamic urban planning.
_||_