مسئولیت فرهنگی- اجتماعی مصرف‌کنندگان، ذینفعان و تصمیم‌گیرندگان آب در بحران کم آبی
محورهای موضوعی : حکمرانی آب
مجید رئوفی بروجنی
1
,
سیامک کورنگ بهشتی
2
*
,
علی رشیدپور
3
1 - گروه فرهنگ و ارتباطات، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
2 - گروه مدیریت، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
3 - گروه فرهنگ و ارتباطات، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
کلید واژه: مسئولیت فرهنگی-اجتماعی, بحران کم‌آبی, سواد آبی, مدیریت مشارکتی آب,
چکیده مقاله :
با توجه به تداوم بحران کم‌آبی و پیامدهای گسترده آن بر جوامع انسانی و اکوسیستم‌ها، این پژوهش با هدف واکاوی ابعاد فرهنگی-اجتماعی مسئولیت‌پذیری ذینفعان آب (مصرف‌کنندگان، تصمیم‌گیران و ذینفعان) طراحی شده است. مطالعه حاضر بر این فرض استوار است که حل پایدار بحران آب مستلزم درک عمیق لایه‌های فرهنگی مؤثر بر رفتارهای آبی است. این تحقیق با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون انجام شده است. با نمونه‌گیری نظری، 14 مشارکت‌کننده آگاه و دغدغه‌مند در حوزه آب انتخاب شدند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته عمیق جمع‌آوری و با پیروی از روش 6 مرحله‌ای براون و کلارک تحلیل شدند. جهت تضمین اعتبار یافته‌ها، از معیارهای لینکولن و گوبا شامل بازبینی مشارکت‌کنندگان و کدگذاری توسط دو پژوهشگر مستقل استفاده شد. تحلیل داده‌ها منجر به استخراج دو سازه اصلی شامل مسئولیت اجتماعی در سه بُعد شناختی (آگاهی از پیامدهای مصرف)، عاطفی (دغدغه‌مندی نسبت به نسل‌های آینده) و عملکردی (مشارکت فعال در مدیریت آب) و مسئولیت فرهنگی در سه بعد ارزش‌ها (سواد آبی، مهارت ها، صداقت اطلاعاتی)، باورها (قانون مداری، واقع‌بینی، آینده‌نگری) و عادت‌واره‌ها (خلاقیت، نتیجه گرایی، جمع‌گرایی، ریسک‌پذیری) شد. این ابعاد در قالب یک مدل پارادایمی تلفیق شدند که نشان‌دهنده تعامل پویای عوامل فرهنگی-اجتماعی در مدیریت بحران آب است. یافته‌ها مؤید آن است که حل بحران کم‌آبی مستلزم توجه همزمان به ابعاد فنی و فرهنگی-اجتماعی است. مدل پیشنهادی می‌تواند مبنایی برای طراحی برنامه‌های آموزشی و سیاست‌گذاری‌های مشارکتی در مدیریت آب باشد. این پژوهش بر ضرورت تبدیل "مسئولیت آبی" به یک هنجار فرهنگی تأکید دارد.
This study examines the socio-cultural dimensions of water stakeholders’ responsibility in the context of the ongoing water scarcity crisis and its widespread impacts on human societies and ecosystems. The research is based on the premise that sustainable resolution of water crises requires a profound understanding of the cultural layers influencing water-related behaviors. Using a qualitative approach with thematic analysis methodology, the study employed theoretical sampling to select 14 knowledgeable and concerned participants in the water sector. Data were collected through in-depth semi-structured interviews and analyzed following Braun and Clarke's six-phase method. To ensure validity, Lincoln and Guba's criteria were applied, including participant review and independent coding by two researchers. The analysis identified two main constructs: social responsibility (with cognitive [awareness of consumption consequences], affective [concern for future generations], and behavioral [active participation in water management] dimensions) and cultural responsibility (comprising values [water literacy, skills, informational integrity], beliefs [law-abiding attitudes, realism, foresight], and habits [creativity, result-orientation, collectivism, risk-taking]). These dimensions were integrated into a paradigmatic model demonstrating the dynamic interaction of socio-cultural factors in water crisis management. The findings confirm that addressing water scarcity requires simultaneous attention to both technical and socio-cultural aspects. The proposed model can serve as a basis for designing educational programs and participatory policy-making in water management. This research emphasizes the necessity of transforming "water responsibility" into a cultural norm, highlighting that sustainable water management must go beyond technical solutions to address deeply rooted cultural and social dimensions that shape water use behaviors and decision-making processes at all levels of society. The study ultimately argues for an integrated approach to water governance that recognizes the complex interplay between technological, social, and cultural factors in creating effective, long-term solutions to water scarcity challenges.
Ardalan, M. R., Ghanbari, S., Beheshti Rad, R., & Navidi, P. (2015). The effect of social capital and social responsibility on organizational commitment; Case study: Staff of Razi University, Kermanshah. Educational Measurement and Evaluation Studies, 5(10), 109-132. (In Persian)
Aryabkina, I., Spiridonova, A., Belonogova, L., & Kazakova, L. (2024). Sociocultural education as a key to fostering social responsibility in modern youth. Amazonia Investiga, 13(78), 113-123. https://doi.org/10.34069/AI/2024.78.06.10
Ashtarian, K., & Khaleghipour, B. (2020). Designing a model of corporate cultural responsibility in urban policy making. Iranian Journal of Public Policy, 6(3), 145-167. https://doi.org/10.22059/jppolicy.2020.79522. (In Persian)
Berman, S. (1997). Children's social consciousness and the development of social responsibility. State University of New York Press.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
Farshadfar, A., & Shojaei, M. S. (2023). The components of social responsibility based on Islamic sources. Cultural Psychology, 7(1), 1-20. https://doi.org/10.30487/jcp.2023.345032.1425. (In Persian)
Ganescu, C., & Gangone, A. (2017). A model of socially responsible organizational culture. Studia Universitatis Vasile Goldiș Arad. Seria Științe Economice, 27(2), 45-59.
Kadkhodaei, M., Jaefarzadeh, M. R., & Abbasi, A. (2021). Ranking of cultural methods for optimal domestic water consumption in metropolitan cities using the integrated grey-AHP and Grey-TOPSIS Model. Journal of Water and Wastewater, 32(1), 27-40. https://doi.org/10.22093/wwj.2020.222682.2998. (In Persian)
Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Sage. Newbury Park.
Miller John P. (1983). The educational spectrum. Orientions to curriclum. Longman Inc.New York pp: 4-35, 183-184
Mirmohammadi, M. S., Haghighatian, M., & Jahanbakhsh, E. (2016). A study on socio-cultural factors affecting the youth responsibility in Tehran. Strategic Studies on Youth and Sports, 15(34), 151-16 .(In Persian)
Perkins, D. N. (1984). The Mind Best work Ambridge, MA: Harvard University Press
Raoufi Borojeni, M., Koorang Beheshti, S., & Rashidpoor, A. (2024). Paradigmatic pattern of cultural resilience in zayandehrud water shortage crisis. Journal of Water and Sustainable Development, 11(1), 61-72. https://doi.org/10.22067/jwsd. v11i1.2312-1289. (In Persian)
Stahl, G. K., Sully de Luque, M., & Miska, C. (2024). 690 Culture and corporate social responsibility and sustainability. In The Oxford Handbook of Cross-Cultural Organizational Behavior (pp. 690-717). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780190085384.013.27
Sulaymonov, A. (2020). Correlation between corporate social responsibility and culture. Modern Economy, 11(8), 1432-1440. https://doi.org/10.4236/me.2020.118101
Swidler, A. (1986). Culture in action: Symbols and strategies. American Sociological Review, 273-286. https://doi.org/10.2307/2095521