عوامل موثر بر تحرک اجتماعی در میان نخبگان اقتصادی در سه دهه‌ی گذشته

محورهای موضوعی :

الهه سادات بدری ¹ (گروه جامعه شناسی ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران)
خلیل میرزایی ² (عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، تهران، ایران)
افسانه وارسته فر ³ (گروه جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/12/08 تاریخ پذیرش : 1400/12/08 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: تحرک اجتماعی, نخبه‌گان اقتصادی, سه دهه‌ی گذشته,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف تعیین روند تحرک اجتماعی در میان نخبه‌گان اقتصادی در سه دهه‌ی گذشته انجام پذیرفت. روش این پژوهش از نوع توصیفی است. جامعه‌ آماری این پژوهش نخبه‌گان اقتصادی شهر تهران (در حدود 100هزار نفر) هستند که بر اساس جدول مورگان حجم نمونه 384 نفر بر اساس نمونه گیری تصادفی نظام‌مند انتخاب شد بدین صورت که از هر 260 نفر یک نفر انتخاب و به پرسشنامه پاسخ دادند. برای جمع آوری داده‌ها از پرسشنامه پژوهشگر ساخته استفاده شده است که اعتبار آن از طریق اعتبار محتوا، اعتبار سازه و پایایی ابزار از طریق روش آلفای کرونباخ مشخص شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون تحلیل واریانس یک سویه و تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که تحرک اجتماعی در سه دهه‌ی 70-80- 90 از نظر تحرک عمودی، افقی و جغرافیایی متفاوت است مشخص گردید که تحرک افقی و تحرک جغرافیایی در سه دهه‌ی 70، 80 و 90 تفاوت معناداری دارند. همچنین، نتایج نشان داد که که نخبگان اقتصادی بیشترین تحرک اجتماعی را در دهه‌ی 90 داشته‌اند و کمترین تحرک را در دهه‌ی 80. همچنین، نخبه‌گان اقتصادی در دهه‌ی 90 تمایلی به تحرک جغرافیایی نداشته‌اند زیرا 97.9 درصد از نخبه‌گان اقتصادی اعلام کرده‌اند که تمایلی به خروج از کشور ندارند. همچنین بر اساس نتایج نیز مشاهده شد که افراد تمایل به تحرک افقی دارند. در تحلیل مسیر نیز مشخص گردید که عامل خانواده با مجموع اثر مستقیم و غیر مستقیم 0.291 در اولویت اول، دانش اقتصادی با اثر مستقیم و غیر مستقیم 0.254 در اولویت دوم، رسانه با اثر مستقیم و غیر مستقیم معکوس 0.164- در اولویت سوم، هوش اجتماعی با اثر مستقیم و غیر مستقیم 0.163 در اولویت چهارم، نگرش جنسیتی با اثر مستقیم و غیر مستقیم معکوس 0.153- در اولویت پنجم، ارتباطات کلامی با اثر مستقیم و غیر مستقیم معکوس 0.098- در اولویت ششم، خلاقیت با اثر مستقیم و غیر مستقیم 0.090 در اولویت هفتم و سیاست با اثر مستقیم و غیر مستقیم معکوس 0.077- در اولویت هشتم قرار گرفته‌اند.

چکیده انگلیسی:

The current research was done with the goal of determining the social mobility procedure among economic elites in the past three decades. The method of this study was a type of descriptive research. The statistical populations of this study were the economic elites in Tehran (about one hundred thousand people) and according to Morgan table, the sample size was 384 people, which was chosen by systematic random selection. In this method, from every 260 people, one person was selected and answered the questioner. To collect the data, the researcher-made questioner was used, the validity of which is determined by content validity, structural validity, and reliability of instruments through Alpha Cronbach formula. In order to analyze the data, one-way ANOVA test, and path analysis method was used. The findings indicate that social mobility was different in the three 70-80-90 decades, regarding vertical, horizontal, and geographic mobility. It was determined that horizontal mobility and geographic mobility in the three 70-80-90 decades had a significant difference. Furthermore, the results showed that economic elites had the most social mobility in the 90 decade, and the least mobility in the 80 decade. Also economic elites in the 90 decade didn’t have the tendency to geographic mobility, because 97,9 percent of the economic elites announced that they didn’t have a tendency to leave the country. Furthermore, it was clear that based on the results, people did not have the tendency toward sufficient mobility. It was also clear in path analysis that the family factor was in the first priority by the sum of direct and indirect effects of 0,291, in the second priority economic knowledge by direct and indirect effects of 0,254, in the third priority media by direct and indirect effects of -0,164 with transition, in the fourth priority, social intelligence by the direct and indirect effects of 0,163 with reverse transition, in the fifth priority, sexual attitude by direct and indirect effects of -0,153 with reverse transition, in the sixth priority, vocal communication by direct and indirect effects of -0,098, in the seventh priority, creativity by direct and indirect effects of -0,90 with transition, and in the eighth priority politics by direct and indirect effects of -0,077 with reverse transition were located.