مادری وبازتعریف هویت"زنان همسر ازدست داده" مطالعه ای در منطقه عباس آباد و افسریه تهران

محورهای موضوعی : در این فصلنامه موضوعات جامعه شناختی در اولویت چاپ هستند و موضوعات نزدیک به جامعه شناسی در اولویتهای بعد قرار می گیرند

مژگان بلوری ¹

1 - دبیر جامعه شناسی شهر تهران

تاریخ دریافت : 1403/05/16 تاریخ پذیرش : 1403/07/18 تاریخ انتشار : 1403/08/05

کلید واژه: مادری, زن همسر از دست داده, زن بیوه, بازتعریف هویت جنسیتی,

چکیده مقاله :

دراین پژوهش در پی آن هستیم که دریابیم مادر بودن چگونه بر باز تعریف هویت زنان فاقد همسر تاثیر می­گذارد. با افزایش تعداد زنان فاقد همسر در دهه اخیر با گروهی از زنان در جامعه مواجه هستیم که مادران فاقد همسر یا مادران مجرد هستند. در این پژوهش با بهره­گیری از تجربیات زیسته زنان فاقد همسر به روند بازتعریف هویت زنانه و نقش مادری در بین زنان فاقد همسر ساکن در دو محله افسریه و عباس­آباد، پرداخته­ایم. روش این پژوهش کیفی است و با استفاده از رهیافت نظریه داده­بنیاد انجام شده­است. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساخت­مند ومشاهده است. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که زنان پس از قرارگرفتن در موقعیت زن فاقد همسر و گذراندن دوران سوگواری و اندوه ناشی از فقدان همسر، در موقعیت زن فاقد همسر قرار می­گیرند. مقولات شناسایی شده در باره زنان فاقد همسر در  سه گروه بیوه­های شاد، بیوه­های غمگین و بیوه­های سرگردان قابل دسته بندی است. البته بیوه­های شاد خود به زیرمقوله­های زنان حمایت­طلب، زنان مستقل و زنان مقاوم قابل دسته­بندی است. زنان فاقد همسر با قرار گرفتن در موقعیت جدید به بازتعریف هویت مادرانه خود می­پردازند. در خلال فرآیند بازتعریف هویت،  زنان فاقد همسر در پنج پارادایم زن فناشده، زن حمایت­طلب، زن سرگردان، زن مقاوم و زن مستقل قرار می­گیرند. تعمق و تدقیق در روند بازتعریف زنان فاقد همسر حاکی از این است که هویت مادرانه امری صرفا فردی و وابسته به جسم زنان نیست بلکه نوعی برساخت اجتماعی است و تحت تاثیر موقعیتی که فرد در آن زندگی می­کند، بازتعریف می­شود..

چکیده انگلیسی:

In this research, we try to realize how women without spouses redefine their gender identity; we would like to know how motherhood plays a role in the new gender identity. In modern Iran, there is a group of mothers without a spouse. I conducted research in the two neighborhoods of Afsaria and Abbasabad in Tehran. The research method is a grounded theory approach. Semi-structured interviews gathered data and also observation. Findings show that women who lost their spouses go through a period of grief and mourning. I categorized them into three groups: happy widows, sad widows, and wonders widows. Happy widows categorize dependent women, persistent women, and independent women. Women without spouses redefine their identity in a new position. How they redefine their maternal identity is influenced by the socioeconomic and cultural resources at their disposal. Based on this, women without a husband could be understood into five paradigms: perished woman, dependent woman, Wandering woman, persistent woman, and independent woman. The process of redefining the gender identity of women without a spouse suggests that maternal identity is not an individual and physical matter, but it is a kind of social construct and is influenced by the situation in which the individual lives.

منابع و مأخذ:

ابوت پاملا و کلر والاس (1398) «جامعه شناسی زنان» منیژه نجم عراقی، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
جنکینز، ریچارد (1396) «هویت اجتماعی»، مترجم: نازنین میرزابیگی، چاپ اول، تهران: نشرمرکز.
خسروان،شهلا و همکاران(1392)«تجربه زنان بیوه سرپرست خانواده از تغییر نقش»،مجله تحقیقات کیفی در سلامت، سال دوم، شماره1.
دوبوار، سیمون (1402) «جنس دوم»، مترجم: قاسم صنعوی، چاپ دهم، تهران: انتشارات توس.
ذکایی،محمدسعید وقاراخانی،معصومه(1386)«دختران جوان وتجربه زنانگی(مطالعه موردی در میان دختران دبیرستانی شهر تهران)»،مجله زن در توسعه وسیاست،شماره 17.
علیرضانژاد، سهیلا (1396) «اصول اخلاقی در پژوهش‌های اجتماعی» چاپ اول، گرمسار: دانشگاه آزاد اسلامی.
غیاثوند،احمد و عرب¬خراسانی،سمیه(1396)«درک معنا و تجربه مادرانه از جدایی»،فصلنامه علوم اجتماعی،سال 27،شماره80.
فریدان، بتی(1394) «رازوری زنانه»، مترجم: فاطمه صادقی و دیگران، چاپ دوم، تهران: نشر نگاه معاصر.
کاستلز، مانوئل(1402)«عصر اطلاعات(قدرت هویت)» مترجم: احمدعلیقلیان، چاپ ششم، تهران: انتشارات فرهنگ نشر نو.
کرمانی،مهدی وهمکاران(1392)«عوامل موثر بر توانمندی زنان سرپرست خانوار»، مجله جامعه¬شناسی ایران،دوره چهاردهم،شماره 3.
گیدنز، آنتونی(1400) «جامعه‌شناسی»، مترجم: منوچهر صبوری، چاپ دهم، تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی(1394)، «تجدد و تشخص(جامعه و هویت شخصی در عصر جدید)»، ناصر موفقیان،چاپ هفتم، تهران: نشرنی.
همتی،رضا وکریمی،معصومه(1397)«زنان مطلقه و تجربه سرپرستی خانوار(نمونه موردی زنان مطلقه سرپرست خانوار شهر فارسان)»، پژوهش¬نامه زنان،سال نهم ،شماره دوم :پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
-Chakravarti, Uma(2013).Gender, Caste And Labour: Economic And Political Weekly.
-Cheng Sim,Hew(2003).Women Workers,Migration And Family In Sarawak: Routledge Curzon.
-Evans,Martin(2011). Single Mothers In Malaysia,social Protection As An Exercise Of Definition In Search Of Solution: Institute Of Development Studies.
-Ghosh,shuvo(2015). Developmental and Behavioral Articles.
-Kotwal, Nidhi & Prabhaker,Bharti(2009).Problems Faced By Single Mothers,social science journal:Kamla raj.
-Martin,C.L. & Dinella,L.(2001). International Encylopedia Of The Social & Behavioral sciences.
-Van de wall,dominique(2011).Lasting Welfare Effects Of Widowhood in Mali, Washington:World Bank.