تاثیر حاکمیت شرکتی، سودآوری و اندازه شرکت بر ارزش شرکت با نقش میانجی سرمایه فکری

محورهای موضوعی : اخلاق و حسابداری

عبدالرسول رحمانیان کوشککی ¹ , آرش بادیاب ²

1 - استادیار، گروه حسابداری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 - کارشناسی ارشد، گروه حسابداری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1401/10/06 تاریخ پذیرش : 1401/11/11 تاریخ انتشار : 1401/11/16

کلید واژه: سودآوری, حاکمیت شرکتی,  ارزش شرکت, سرمایه فکری, اندازه شرکت,

چکیده مقاله :

هدف: پژوهش حاضر جهت ارائه شواهدی در خصوص ارتباط میان حاکمیت شرکتی، سودآوری و اندازه شرکت با ارزش شرکت و نقش میانجی سرمایه فکری بر این رابطه انجام شد.روش: در راستای تحقق اهداف پژوهش، از شاخص کیوتوبین برای سنجش ارزش شرکت استفاده شده است. همچنین، از شاخص‌های اندازه هیئت مدیره، استقلال هیئت مدیره و حضور زن در هیئت مدیره برای متغیر حاکمیت شرکتی استفاده گردید. برای متغیر سودآوری نیز شاخص‌های بازده دارایی، بازده حقوق صاحبان سهام و بازده فروش مورد استفاده قرار گرفت. متغیر اندازه شرکت نیز با استفاده از شاخص‌های لگاریتم طبیعی کل دارایی‌ها، لگاریتم طبیعی فروش و لگاریتم طبیعی ارزش بازار وارد مدل شد. در نهایت، از کارایی سرمایه فکری، کارایی سرمایه ساختاری و کارایی سرمایه انسانی به عنوان شاخص‌های سرمایه فکری استفاده شد. فرضیه‌های پژوهش با استفاده از نمونه‌ای متشکل از 142 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1391- 1399 و با بهره‌گیری از مدل‌یابی معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفت.یافته‌ها: نتایج به دست آمده حاکی از آن است که حاکمیت شرکتی تاثیر معناداری بر سرمایه فکری و ارزش شرکت ندارد. همچنین، تاثیر سودآوری بر سرمایه فکری و ارزش شرکت تأیید شد. اندازه شرکت نیز تاثیر معناداری بر ارزش شرکت داشته است، در حالی که تاثیر آن بر سرمایه فکری تایید نگردید. علاوه‌بر این، تاثیر سرمایه فکری بر ارزش شرکت نیز مورد تأیید قرار نگرفت. در نهایت نتایج نشان داد که نقش میانجی سرمایه فکری در رابطه بین حاکمیت شرکت، سودآوری و اندازه شرکت، با ارزش شرکت قابل پذیرش نیست.نتیجه‌گیری: اندازه شرکت بازتابی از ارزش کل دارایی شرکت است. این امر بر انتظار سرمایه‌گذار از سود سهام شرکت تأثیر می‌گذارد و در نتیجه افزایش تقاضا برای سهام شرکت قادر به افزایش قیمت سهام در بازار سرمایه خواهد بود. در شرکت‌های مورد بررسی، دارایی‌ها و سرمایه‌های فیزیکی نقشی اساسی در تبیین ارزش شرکت داشته و در نتیجه به سرمایه فکری توجهی نشده است. حاکمیت شرکتی مناسب می‌تواند به جذب سرمایه فکری کمک کند و از آنجا که سرمایه فکری یک منبع دانش در رابطه با دارایی‌های نامشهود است، می‌تواند ارزش شرکت را نیز بهبود بخشد. سرمایه فکری در تبیین اندازه شرکت و ارزش شرکت نیز نسبت به سرمایه فیزیکی، از اهمیت به مراتب کمتری برخوردار است.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The purpose of the present study is to present some evidence about the impact of corporate governance, profitability, and firm size on firm value and also determine the intervening role of intellectual capital in this relationship. Methods: To substantiate the research objectives, Tobin’s Q index was used to measure firm value. Also, some other indices such as the size and independence of board of directors as well as the presence of women among them were used as variables of corporate governance. Indices of return on asset, return on equity, and return on sales were used as profitability variables. Firm size variable was also included in the model by the natural logarithm of all assets, sales, and market value. Finally, the efficiency of intellectual, structural, and human capital was used as variables for intellectual capital. By structural equation modeling, the research hypotheses were tested through a sample consisting of 142 companies accepted in Tehran Stock Exchange from 2012 to 2020.Findings: The obtained results indicate that corporate governance had no significant impact on intellectual capital and firm value. Moreover, the effect of profitability on intellectual capital and firm value was confirmed. Firm size also had a significant impact on firm value but its effect on intellectual capital was not confirmed. Finally, the results showed that the intervention of intellectual capital is not acceptable in the impact of corporate governance, profitability, and firm size on firm value.Conclusion: Firm size is a reflection of corporate total assets. It is effective on investors’ expectation of corporate dividends and as a result of increase in demand, the corporations will be able to increase the price of their shares in the market. In corporations under study in this research, physical assets and capital have a basic role to determine firm value and therefore, intellectual capital has been neglected. Suitable corporate governance can facilitate attraction of intellectual capital and since it is a source of knowledge in terms of invisible assets, it can improve firm value, too. Yet, it has a relatively less significant importance compared to physical capital to determine firm size and value.

منابع و مأخذ:

انواری رستمی، علی اصغر؛ سراجی، حسن (1384). سنجش سرمایه فکری و بررسی رابطه میان سرمایه فکری و ارزش بازار سهام شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 12(1)، ص62-49.

پورزمانی، زهرا؛ جهانشاد، آزیتا؛ محمودآبادی، علی (1391). تاثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 19(68)، ص17-30.

پیرایش، رضا؛ محمدپور زنجانی، مسعود (1397). بررسی رابطه عملکرد مالی و ارزش شرکت در بین شرکت‌های معدنی ‏استان زنجان (پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران)‏. رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 2(7)، ص103-116.

جلیلی، آرزو؛ همتی، هدی (1390). حاکمیت شرکتی و عملکرد سرمایه فکری در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. حسابداری مدیریت، 4(11)، ص13-24.

خراشادی، محمد (1399). بررسی تأثیر اندازه شرکت، سودآوری، کمیته حسابرسی و سایر عوامل بر ارزش شرکت در شرکت‌های حاضر در بورس اوراق بهادار تهران. در: تهران: ششمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت امور مالی، تجارت، بانک، اقتصاد و حسابداری.

سرلک، نرگس؛ حیدری، زهره؛ فتحی، سمیه؛ آهنگری، مهناز (1399). رابطه ویژگی‌های هیأت مدیره و ارزش شرکت در شرایط تحریم اقتصادی. پژوهش‌های تجربی حسابداری، 9(36 )، ص1-21.

سعیدی، پرویز؛ قزل سفلو، جواد (1390). بررسی تأثیر واگذاری سهام دولتی بر عملکرد مالی (سودآوری). آینده‌پژوهی مدیریت، 22(88)، ص55-67.

شورورزی، محمدرضا؛ پهلوان، رحیم (1389). تاثیر اندازه شرکت بر هموارسازی سود. آینده‌پژوهی مدیریت، 21(87)، ص69-80.

صرافی، علیرضا؛ آقاعلیخانی، امیراحمد؛ پورمحمد باروق، علی؛ بشکوه، مهدی (1399). ارزیابی تاثیر رشد، اندازه و ساختار سرمایه شرکت بر ارزش شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به روش مدل‌سازی معادلات ساختاری. چشم‌انداز حسابداری و مدیریت، 3(27)، ص27-47.

عبداله‌پور، فاروق؛ محمدی، محمد؛ دانشیار، فاطمه (1400). آیا مالکیت نهادی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش شرکت را تعدیل می‌کند؟. چشم‌انداز حسابداری و مدیریت، 4(42)، ص22-34.

عنایت‌پور شیاده، ابراهیم؛ نسل موسوی، سید حسین؛ جباری، مهرداد (1397). تاثیر سرمایه فکری بر رابطه بین حاکمیت شرکتی و عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. چشم‌انداز حسابداری و مدیریت، 1(5)، ص15-26.

هاشمی کوچکسرایی، سید محمدحسن؛ داداشی، ایمان؛ یحیی‌زاده‌فر، محمود؛ غلام نیاروشن، حمیدرضا (1399). تبیین نقش معیارهای عملکردی و حاکمیتی در تعیین ارزش شرکت با رویکرد مبتنی بر هوش مصنوعی. تحقیقات مالی، 22(1)، ص131-148.

هاشمی، سید عباس؛ اخلاقی، حسنعلی (1389). تاثیر اهرم مالی، سیاست تقسیم سود و سودآوری بر ارزش آتی شرکت. حسابداری مالی، 2(6)، ص38-49.

همتی، حسن؛ نیکونسبتی، محمد؛ خان حسینی، داود (1392). بررسی ارتباط بین سرمایه فکری با ارزش بازار شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. برنامه‌ریزی و بودجه، ۱۸(۳)، ص۱۰۸-۸۷.

Al-Nabhani, S., Taderera, F. & Karedza, G. (2013). Paper on an analysis of national export development planning and management in oman for international competitiveness; lessons for Zimbabwe and other SADC countries.

Brigham, E.F. & Houston, P.R. (2014). Intermediate financial management. Cengage Learning.

Fama, E.F. (1980). Agency problems and the theory of the firm. Journal of political economy, 88(2), p. 288-307.‏

Firer, S. & Williams, S.M. (2003). Intellectual capital and traditional measures of corporate performance. Journal of intellectual capital, 4(3), p. 348-360.

Gaio, C. & Raposo, C. (2011). Earnings quality and firm valuation: international evidence. Accounting & Finance, 51(2), p. 467-499.‏

Ghosh, S. (2008). Do leverage, dividend policy and profitability influence future value of firm? Evidence from India. Available at SSRN:          
https://ssrn.com/abstract=1158251. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1158251

Hirdinis, M. (2019). Capital structure and firm size on firm value moderated by profitability.

Ho, C.A. & Williams, S.M. (2003). International comparative analysis of the association between board structure and the efficiency of value added by a firm from its physical capital and intellectual capital resources. The International Journal of Accounting, 38(4), p.465-491.‏

Hocky, A. & Chandra, T. (2022). Intellectual capital and firm size impact on profitability and
 firm value on financial sector. In: International Conference of Business and Social Sciences (pp.1188-1195).‏

Jacobs, B.W. & Singhal, V.R. (2014). The effect of product development restructuring on shareholder value. Production and Operations Management, 23(5), p.728-743.‏

Jensen, M.C. & Meckling, W.H. (1976). Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs and ownership structure. Journal of financial economics, 3(4), p.305-360.‏

Johanson, U., Koga, C., Almqvist, R. & Skoog, M. (2009). “Breaking taboos”: Implementing intellectual assets‐based management guidelines. Journal of Intellectual Capital, 10(4), p. 520-538.

Kadim, A., Sunardi, N. & Husain, T. (2020). The modeling firm's value based on financial ratios, intellectual capital and dividend policy. Accounting, 6(5), p. 859-870.‏

Lestari, E., Moeljadi, P., Sumiati, A. & Djumahir, F. (2021). Catching Up the Effect Between Corporate Governance, Profitability, Company Size, And Firm ValueWith Intellectual Capital
as A Mediation VariablesIn Indo-nesia Stock Exchange. Psychology and education, 58(4),
p.1553–6939.

Lukviarman, N. (2016). Corporate Governance: Menuju Penguatan Konseptual Dan Implementasi di Indonesia. Fakultas Ekonomi Universitas Andalas: PT. Era Adicitra Intermedia.

Mule, K. R., Mukras, M. S., & Nzioka, O. M. (2015). Corporate size, profitability and market value: An econometric panel analysis of listed firms in Kenya.‏

Nazir, M.S. & Afza, T. (2018). Does managerial behavior of managing earnings mitigate the relationship between corporate governance and firm value? Evidence from an emerging market. Future Business Journal, 4(1), p. 139-156.‏

Pulic, A. (2000). VAIC™–an accounting tool for IC management. International journal of technology management, 20(5-8), p. 702-714.‏

Safitri, V.A.D. & Nani, D.A. (2021). Does Good Corporate Governance and Eco–Efficiency Really Contribute to Firm Value? an Empirical Study in Indonesian State-Owned Enterprises (Soes). Akuntabilitas, 15(1), p. 73-88.‏

Salvi, A., Vitolla, F., Giakoumelou, A., Raimo, N. & Rubino, M. (2020). Intellectual capital disclosure in integrated reports: The effect on firm value. Technological Forecasting and Social Change, No. 160, 120228.‏

Sujoko, D. & Soebiantoro, U. (2007). Pengaruh Struktur Kepemilikan Saham, Leverage, Faktor Intern Dan Faktor Ekstern Terhadap Nilai Perusahaan (Studi Empirik Pada Perusahaan Manufaktur Dan Non-Manufaktur Di Bursa Efek Jakara). Journal Manajemen Dan Kewirausahaan, Vol.9.

Zuhroh, I. (2019). The effects of liquidity, firm size, and profitability on the firm value with mediating leverage. KnE Social Sciences, p. 203-230.