جایگاه غیریت سازی در ایجاد پادگفتمان جنبش مشروطه و تاثیر آن بر توسعه سیاسی ایران

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

علی شیرخانی ¹ (دانشیار، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)
داود سبزی ² (دانشجوی دکتری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/04/12 تاریخ پذیرش : 1394/05/12 تاریخ انتشار : 1394/07/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

اوج تلاش برای ارائه یک گفتمان مدرن توسط ایرانیان، در عصر مشروطه اتفاق افتاد. هر چند دقایق وعناصر این گفتمان (تحدید قدرت پادشاه، آزادی وقانون) نه تنها در جامعه ایران هژمونیک نشد، بلکه از دل این گفتمان یک حکومت خودسر والیگارشیک به نام حکومت رضا شاه، ظهور نمود و رؤیای قانون خواهی ایرانیان که نقطه کانونی گفتمان مشروطه بود، در شب استبداد رضا شاهی به کابوسی دهشتناک بدل شد. این پژوهش به بررسی چگونگی شکل گیری پادگفتمان مشروطه و عوامل موثر درآن خواهد پرداخت و نشان داده خواهد شد چگونه پیش ساختارهای ذهنی نیروهای موثر در جنبش مشروطه به خلق هویت های بیگانه ای مبادرت می ورزند و مرزهای هویتی جدیدی در دل این جنبش شکل می گیرد و دال مرکزی این جنبش از حاکمیت قانون به مدرنیزاسیون و امنیت تحول پیدا می کند.همچنین نشان داده می دهیم چگونه غیریت سازی در دل نیروهای اجتماعی باعث عدم توسعه سیاسی و عدم تحولی معنادار در فرهنگ سیاسی جامعه می شود.روش به کار گرفته در این پژوهش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه است.

چکیده انگلیسی:

The utmost effort was made by Iranians for presenting a modern discourse in the constitutional age. Although minutes and elements of such discourse (containment of monarch’s power, freedom and law) not only failed to become hegemonic in Iran’s community, but also one self-willed and oligarchic government called government of Reza Shah emerged from within such discourse and turned dream of legalism of Iranians that was focus of constitutional discourse into a horrible nightmare in the despotic rule night of Reza Shah. This article deals with a study of how constitutional meta-discourse and its effective factors are formed. It is also shown that how subjective pre-structures of the forces affecting the constitutional movement embark on creating foreign identities and so new identity borders are forged within the movement; the central symbol of this movement changes from rule of law to modernization and security. Besides, it will be shown how otherness within social forces leads to zerosome political development and lack of meaningful change in political culture of community. Methodology applied in this article is discourse analysis of Laclau and Mouffe.  

منابع و مأخذ:

1. آبادیان، حسین، اندیشه دینی و جنبش ضدرژی در ایران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، ۱۳۷۶


2. آبادیان؛ حسین،بحران مشروطیت در ایران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ۱۳۸۳.


3. آبراهامیان، یرواند (1389) ایران بین دو انقلاب، ترجمه‌ی احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی، چاپ شانزدهم.


4. آجودانی، ماشاءالله، مشروطه ایرانی،نشر اختران، چاپ نهم، 1387.


5. تاجیک، محمدرضا، گفتمان، پادگفتمان و سیاست، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، 1383.


6. تیلی، چالز، جنبشهای اجتماعی ۲۰۰۴-۱۷۶۸، علی مرشدی زاد، انتشارات دانشگاه امام صادق، 1385.


7. خوزانی، حسین،گفتمان مشروطه اسلامی، نشر گام نو،1387.


8. سبزی، داود، جایگاه کتاب تنبه الامه و تنزل المله علامه نائینی در اندیشه های آیت الله طالقانی با استفاده از روش انتقادی فرکلافت، مجموعه مقالات یکصدمین سالگرد تولد آیت الله طالقانی، 1390.


9. شمسی تا انقلاب اسلامی، ترجمه: احمد تدین، تهران، خدمات فرهنگی رسا، ۱۳۷۷


10. فراستخواه، مقصود، سرآغاز نو اندیشی معاصر دینی و غیردینی، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1373.


11. فراهانی، محمد،کالبد شکافی توسعه در ایران، انتشارات پرسمان، چاپ اول، 1372.


12. فوران، جان، مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از سال ۱۵۰۰ میلادی مطابق ۸۷۹


13. هوارث، «نظریه گفتمان»، ترجمه علی اصغر سلطانی، فصلنامه علوم سیاسی، سال اول شماره دوم،1377.