روانشناسی سیاسی حکام قاجار (مطالعه موردی: روانشناسی سیاسی ناصرالدین شاه براساس سفرنامه ایشان)
محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)راحله روحانی 1 , علی اکبر امینی 2
1 - دانشجوی دکتری، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
2 - استادیار، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر توصیف و تبیین شخصیت اجتماعی ناصرالدین شاه قاجار و تاثیر آن بر سیاست‌های او با استفاده از تحلیل محتوای سفرنامه‌های این شاه قاجاری و براساس نظریه مازلو است. در این راستا، نوخواهی، دلشیفتگی و ترس از فرنگ، انزواطلبی، عدالت، سیمای زنان و هوسرانی شاه، توجه به نظم و قانون، خودکامگی شاه و خرد جمعی، پشیمانی شاه قاجار از قتل امیرکبیر و اعتقاد شاه به خرافات مورد بحث قرار گرفته است. نتایج نشان داد، ناصرالدین شاه، به دلیل کمبودها و مشکلاتی که در شکل‌گیری شخصیتش موثر بودند، بیشتر به ظواهر فریبنده فرنگ توجه داشته است و ابهت غرب در نگاه این شاه بر تمام سفرنامه سایه افکنده است. علاوه بر آن برخی از زوایای شخصیتی وی مانند خودکامگی، زن بارگی و انزواطلبی در سفرنامه‌های اول قابل ردگیری است.
The purpose of this research is to describe and declare the social personality of Nasser-Al-Din-Shah-Qajar and It's impact on his policies by analyzing the content of diaries from his trips and with considering the Maslow's theory. In this regard, the items such as variety-seeking, fascination, fright of western countries, isolation, justice, features of women and sensuality of the king, attention to the disciplines and principles, king's despotism and collective wisdom, king's regret from Amirkabir's murder and his belief in transcendental issues have been discussed through this research. The results showed that, Nasser-Al-Din-Shah, due to the deficiencies and problems which had affected his personality, has paid more attention to the deceptive appearances of western countries and grandeur of the west in the sight of this king, cast a shadow over the king's travelogues.
1. امانت، عباس(1383) .قبله عالم: ناصرالدین شاه و پادشاهی ایران(1313-1247). ترجمه حسن کامشاد. تهران: کامه.
2. آدمیت، فریدون (1340) .ایدئولوژی نهضت مشروطیت. تهران: سخن.
3. برزگر، ابراهیم (1395). روانشناسی سیاسی. تهران: سمت.
4. برزگر، ابراهیم(1389) .نظریه هورنای و روانشناسی سیاسی ناصرالدین شاه. پژوهشنامۀ علوم سیاسی، 6(1):35-73.
5. بهادری، محمد‌‌جلیل (1394). بررسی جایگاه زن در جامعۀ سنتی ایلام با نگاهی به مثنوی والیه. فرهنگ ایلام، 16(46-47):176-187.
6. پولاک، ادوارد (1368). سفرنامه پولاک. ترجمه کیکاووس جهانداری. تهران: خوارزمی.
7. تیموری، ابراهیم (1332). عصر بی‌خبری. تهران: اقبال.
8. حداد عادل، غلامعلی (1379). ناصرالدین شاه واژه‌گزین. نامۀ فرهنگستان،15(4):159-171.
9. دهقانی، محمد (1390). از شهر خدا تا شهر انسان. تهران: مروارید.
10. شریعت‌نیا، کاظم؛ مطلبی، مسعود (1390). روانشناسی سیاسی و ورود به عرصۀ نظریه‌پردازی در علم سیاست. مطالعات سیاسی، 4 (14):93-126.
11. شمیم، علی اصغر (1378). ایران در دوره سلطنت قاجار. تهران: مدبر.
12. عبدالملکی، سعید (1392). روانشناسی سیاسی. تهران: دانشگاه پیام نور.
13. علیزاده، زهرا؛ رجبلو، قنبرعلی (1389). نقد و بررسی سفرنامه‌های ناصرالدین شاه به فرنگ با رویکرد تحلیل گفتمان. جستارهای ادبی، 43 (168):109-134.
14. غزّالی، محمّد‌‌بن‌‌محمّد (1383).کیمیای‌‌سعادت. ویراستار حسین خدیو جم. تهران: علمی و فرهنگی، ج1.
15. کریمی، حجت‌الله (1390). سفرنامه فرنگ در بوته نقد. روزنامۀ رسالت،14فروردین: 3.
16. مازلو، آبراهام اچ. (1372). انگیزش و شخصیت. ترجمه احمد رضوانی. مشهد: آستان قدس رضوی.
17. متولی، عبدالله؛ میرزایی، علی اصغر (1393). انعکاس مظاهر مدنیت غرب در سفرنامه‌های ناصرالدین شاه. تاریخ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات)، 9(34 ):110-136.
18. میلانی، عباس (1387). تجدد و تجددستیزی در ایران. تهران: اختران.
19. ناصرالدین شاه قاجار (1362). سفرنامه عراق عجم. تهران: تیراژه.
20. ناصرالدین شاه قاجار (1377). سفرنامه ناصرالدین شاه. اصفهان: مشعل.
_||_1. Abdul Maleki, S. (2013). Political Psychology. Tehran: Payame Noor University. [In Persian]
2. Adamiat, F. (1961). The Ideology of the Constitutional Movement. Tehran: sokhsn. [In Persian]
3. Alizadeh, Z. & Rajabloo, G.A. (2010). Critique of Nasser al-Din Shah's Travels to Discourse Using Discourse Analysis Approach. Journal of Literary Queries,43(168):109-134. [In Persian]
5. Bahadori, M.J. (2015). Investigating the Position of Women in Traditional Ilam Society with a Look at Masnavi Valiyeh. Ilam Culture, 16 (47-46): 176-187. [In Persian]
6. Barzegar, I. (2010). The Theory of Hornai and Political Psychology by Nassereddin Shah. Journal of Political Science, 6 (1): 35-73. [In Persian]
7. Barzegar, I. (2016). Political Psychology. Tehran: Samt. [In Persian]
8. Dehghani, M. (2011). From the city of God to the city of man. Tehran: Morvarid. [In Persian]
9. Ghazali, M. (2004). The Chemistry of Happiness. Edited by Hossein Khadiou Jam. Tehran: Elmi and Farhangi, Vol.1. [In Persian]
10. Haddad Adel, G.A. (2000). Nasser al-Din Shah Bardzzin. Letter to the Academy, 15 (4): 159-171. [In Persian]
11. Karimi, H. (1390). The Travelogue of Farrak in the Plant of Criticism. Resalat,14 April:3. [In Persian]
12. Maslow, A.H. (1993). Motivation and personality. Translated by Ahmad Razvani. Mashhad: Astan Quds Razavi. [In Persian]
13. Milani, A. (2008). Modernization and modernization in Iran. Tehran: Akhtaran. [In Persian]
14. Motawali, A. & Mirzaei, A.A. (2014). Reflections on Western Civilization in the Nasser-e-Din Shah Travelogues. History(Islamic Azad University of Mahalat),9(34):110-136. [In Persian]
15. Nasser al-Din Shah Qajar (1983). Iraqi travelogue Ajam. Tehran: Tiraje. [In Persian]
16. Nasser al-Din Shah Qajar (1998). Nassereddin Shah's Travelogue. Isfahan: mashaal. [In Persian]
17. Pollock, E. (1989). Pollock's Travelogue. Translated Kikavus Jahandari. Tehran: Kharazmi.[In Persian]
18. Shamim, A.A. (1999). Iran during the reign of Qajar. Tehran: Modaber. [In Persian]
19. Shariatnia, K. & Mutlabi, M. (2011). Political Psychology and the Theory of Political Theory. Journal of Political Studies, 4 (14):133-93. [In Persian]
20. Timur, A. (1953). The Age of Uncertainty. Tehran: Iqbal. [In Persian]