سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران در دوران اوباما و ترامپ (براساس تئوری رئالیسم تهاجمی میرشایمر و رئالیسم تدافعی والتز)

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

حسن عابدینی کشکوئیه ¹ , حسین مسعودنیا ² , مهناز گودرزی ³

1 - دانشجوی دکتری روابط بین‌‌الملل، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
2 - دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
3 - دانشیار، گروه روابط بین‌‌الملل، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/11/03 تاریخ پذیرش : 1401/03/02 تاریخ انتشار : 1401/10/01

کلید واژه: برجام, رئالیسم تدافعی والتز, تئوری رئالیسم تهاجمی میرشایمر, اوباما, سیاست خارجی, آمریکا, توافق هسته‌ای, دونالد ترامپ, ایران,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر تشریح و تبیین عوامل و مؤلفه‌های مؤثر بر سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران در دوره اوباما و ترامپ است که با فراز و فرودهای بسیاری همراه بود. به لحاظ روشی، پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی مبتنی بر روش مرور نظام‌مند با تجزیه و تحلیل رفتار اوباما و ترامپ براساس رویکرد واقع‌گرایی تدافعی و واقع‌گرایی تهاجمی است. سیاست خارجی آمریکا براساس امنیتی کردن فعالیت‌های هسته‌ای و رفتارهای منطقه‌ای ایران قابل تبیین بوده و مؤلفه‌های آن عبارتند از شخصیت و اعضای کابینه و لابی‌های عبری- عربی. سیاست خارجی اوباما در قبال ایران با استفاده از رویکرد تعامل و فشار (قدرت هوشمند) موفقیت‌آمیز بود، ولی سیاست خارجی ترامپ با توجه به ماهیت تهاجمی و شکاف در اردوگاه غرب، ناکام ماند. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که هر دو رئیس جمهور سعی داشتند با ایجاد بحران‌های سیاسی، اقتصادی و تهدیدات نظامی در ابعاد داخلی و خارجی، منافع جمهوری اسلامی را به چالش بکشند. اوباما توانست با دستیابی به توافق هسته‌ای، فعالیت‌های هسته‌ای ایران را مهار کند، ولی ترامپ با خروج از توافق هسته‌ای، نه‌تنها نتوانست دستاوردهای اوباما را حفظ کند، بلکه دستاورد او در مهار ایران برای تأمین منافع ملی آمریکا تقریباً هیچ بود.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present research is to explain and clarify the factors and components effective on the U.S foreign policy against Iran during the presidency of Obama and Trump as a period replete with fluctuations. The research method was descriptive-analytic with respect to the systematic review of Obama's and Trump's behavior based on defensive and offensive realism. The U.S foreign policy would be explained based on its security approach to Iran's nuclear activities and regional behaviors involving components such as the character of Arabic-Hebraic lobbies and cabinet members. Obama's foreign policy against Iran relying on the approach of interaction and pressure (intelligent power) was successful whereas Trump's foreign policy failed with respect to its offensive nature and the gap among western countries. Therefore, it can be concluded that both of the presidents attempted to challenge the Islamic Republic of Iran's interests by creating political and economic crises and military threats in internal and external aspects. Obama could restrain Iran's nuclear activities by reaching a nuclear agreement but Trump by withdrawing the nuclear deal, not only could not sustain Obama's achievements but also almost failed to restrain Iran to provide the U.S national interests.

منابع و مأخذ:

آجیلی، هادی؛ رضایی، نیما (1397). رئالیسم تدافعی و تهاجمی (چارچوبی تئوریک برای تحلیل وقایع و رخدادهای حوزه خلیج فارس). امنیت ملی، 8(27)، ص 198-165.

آدمی، علی؛ دشتگرد، مجید (1391). ایالات متحده و مهار متخاصمان در چارچوب احاله مسئولیت. پژوهش‌‌های راهبردی سیاست، 1(3)، ص 28-1.

اسدی، علی‌اکبر (1389). رئالیسم و رویکردهای رقیب به سیاست خارجی. راهبرد، شماره 56، ص 252-223.

افضلی، رسول؛ کامران، حسن؛ دشتی، محمدحسین (1398). تبیین تقابل ایران و آمریکا در ژئوپلیتیک منطقه خزر. جغرافیا، 17(61)، ص 23-5.

جلالی، محمدرضا؛ یوسفی، بهرام؛ شهابی، روح‌‌الله؛ عامری گلستانی، حامد (1400). بررسی تطبیقی رویکرد آمریکا به نظام بین‌الملل: با تاکید بر نقش باراک اوباما و دونالد ترامپ. تحقیقات سیاسی و بین‌‌المللی، 13(48)، ص 59.

جوانشیری، امیرصدرا؛ بصیری، محمدعلی (1398). مقایسه نقش لابی اسرائیل در سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در دوران باراک اوباما و دونالد ترامپ (با تأکید بر توافق هسته‏‌ای با جمهوری اسلامی ایران). مطالعات امنیت بین‌‌المللی، شماره 16، ص 31.

حیدری، ناصرالدین (1393). اثرات تهدیدزای گسترش سپر دفاع موشکی بر امنیت جمهوری اسلامی ایران. مطالعات راهبردی، شماره 17، ص 101.

دلاورپور اقدم، مصطفی؛ دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1397). برآورد سیاست‌های تحریمی کنگره آمریکا در دوران پسابرجام. پژوهش‌‌های راهبردی سیاست، شماره 62، ص 121.

دلخوش، علیرضا (1396). برجام و پسابرجام از دیدگاه حقوق بین‌‌الملل. سیاست خارجی، شماره 31، ص 51.

دیلم صالحی، بهروز؛ صائبی، غلامرضا (1396). ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﯾﮑﺎ در ﻗﺒﺎل ﭘﺮوﻧﺪه ﻫﺴﺘﻪای اﯾﺮان ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ. پژوهش‌‌های راهبردی سیاست، شماره 6، ص 127.

سلیمان‌‌زاده، سعید؛ امیدی، علی؛ یزدانی، عنایت‌‌الله (1397). تحلیل سازه‌‌انگارانه ایران‌هراسی در سیاست خارجی آمریکا در دوران پسابرجام. پژوهش‌‌های ‌راهبردی ‌سیاست، شماره 24، ص 95.

شاه‌‌بهرامی، داریوش؛ ترابی، قاسم؛ رضایی، علیرضا (1398). بررسی تطبیقی راهبرد اوباما و ترامپ در قبال خاورمیانه. پژوهش‌‌های سیاسی و بین‌‌المللی، شماره 39، ص 135.

عابدینی، حسن؛ ایزدی، جهانبخش (1396). نقش متغیرهای داخلی بر سیاست‌گذاری هسته‌‌ای دولت یازدهم. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 7(25)، ص 271.

عالیشاهی، عبدالرضا؛ فروزان، یونس (1399). سیاست خارجی ترامپ در قبال ایران پساداعش؛ از تحریم تا ترور ایران. سیاست و روابط بین‌‌الملل، 4(7)، ص 165.

فتحی، فرحناز (1399). بررسی و تحلیل بایسته‌‌های رئالیسم تهاجمی با نگاه تطبیقی نظریه نوواقع‌گرایی. قانون‌‌یار، شماره 4، ص 823.

فروزان، یونس؛ عالیشاهی، عبدالرضا؛ مسعودنیا، حسین (1399). سیاست‌‌های ترامپ در قبال سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در پسابرجام؛ پیامدهای امنیتی قرار دادن نام سپاه در فهرست گروه‌‌های تروریستی. پژوهش‌‌های حفاظتی - امنیتی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، 9(33)، ص 37.

قاسمی، فرهاد (1389). اصول روابط بین‌الملل. تهران: نشر میزان.

قاسمی، مصطفی (1387). راهبرد اوباما در قبال جمهوری اسلامی ایران. دین و سیاست، شماره 17-18، ص 123.

قنبرلو، عبدالله (1397). مبنای نظری تحریم‌های مربوط به برنامه هسته‌ای ایران: مقایسه دیپلماسی دولت‌های ترامپ و اوباما. مطالعات راهبردی، 21(80)، ص 75.

کرمی، امیرسعید؛ موسوی، سید عبدالعظیم (1398). مؤلفه‌‌ها و پیامدهای ژئوپلیتیکی سیاست خارجی ترامپ علیه جمهوری اسلامی ایران. ژئوپلیتیک، شماره 3، ص 156.

کرمی، جهانگیر؛ کرامتی‌‌نیا، رقیه (1395). سیاست خارجی روسیه و پرونده هسته‌‌ای ایران: از تحریم تا برجام. آسیای مرکزی و قفقاز، 22(95)، ص 65.

کریمی‌‌فرد، حسین (1394). بررسی و نقد سیاست خارجی اوباما. تحقیقات سیاسی بین‌‌المللی، 7(25)، ص 157.

محمودی، محسن؛ گودرزی، سهیل (1391). سیاست نرم‌‌افزاری ایالات متحده در خاورمیانه؛ مقایسه جورج بوش و باراک اوباما. سیاست خارجی، 26(2)، ص 437.

موسوی‌‌نیا، سیدرضا (1397). بازاندیشی در روش تلفیقی؛ مطالعه موردی: رویه تصمیم‌‌گیری ایران در برجام. پژوهش‌‌های راهبردی سیاست، شماره 27، ص 67.

وکیلی، فرهاد؛ کیوان حسینی، سیداصغر (1400). مطالعه مقایسه‌‌ای راهبرد سیاست خارجی آمریکا (2020-2009): از راهبرد واقعگرا - نرم‌افزارگرای اوباما به سوی راهبرد واقع‌گرا - نرم‌افزارگریز ترامپ. مطالعات قدرت نرم، شماره 1، ص 1.

همتی، زهره؛ درویشی، فرهاد (1396). بررسی رویکردهای سیاست خارجی امریکا در برابر جمهوری اسلامی ایران براساس اسناد امنیت ملی امریکا 2014-1993. سیاست دفاعی، شماره100، ص 75.

یوسفی میانجی، عبدالرضا؛ دهشیار، حسین؛ شفیعی، نوذر؛ حاجی‌‌مینه، رحمت (1399). سیاست خارجی ترامپ در خاورمیانه. تحقیقات سیاسی و بین‌‌المللی، شماره 42، ص 44.

Albarasneh, A.S. & Khatib, D.K. (2019). The US policy of containing Iran – from Obama to Trump 2009–2018. Global Affairs, No. 5, p. 369-387.

Alcaro, R. (2018). All is not quiet on the western front: Trump’s Iran policy and Europe’s choice on the nuclear deal.  Istituto Affari Internazionali (IAI), p. 1-26. Available at: https://www.iai.it/en/pubblicazioni/all-not-quiet-western-front

Brands, H. (2017). The unexceptional superpower: American grand strategy in the age of Trump. Survival, 59(6), p. 7-40.

Kroenig, M. (2019). The return to the pressure track: the Trump administration and the Iran nuclear deal. Diplomacy & Statecraft, 29(1), p. 94-104.

Lahdili, N. (2018). Trump factor: A militarization of the US foreign policy. School of Social Sciences, AYBU, Turkey.

Nazareth, K.A. (2019). Trump’s policy towards Iran. World Affairs, 23(2), p. 22-35.

Nuruzzaman, M. (2020). President Trump’s ‘maximum pressure’ campaign and Iran’s endgame. Strategic Analysis, 44(6), p. 570-582.

Perwita, A.A.B. & Razak, M.I. (2020). U.S. Foreign policy towards Iranian nuclear threat from Bill Clinton to Donald Trump administration. Insignia Journal of International Relations, 7(1), p. 17-44.

Shukri, N.A. (2021). Countering Iran’s influence in Iraq from Obama to Trump: instruments and implications, 2009–2020. Global Affairs, 7(5), p. 855-870.