فرایند جهانی‌شدن و ضرورت اتخاذ رویکرد فراگیر نسبت به هویت ملی ایران از سوی دولت جمهوری اسلامی
محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)مجید عباس‌زاده مرزبالی 1 , حسین رفیع 2
1 - دکتری علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
2 - دانشیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
کلید واژه: فضای مجازی, جهانی شدن, نگرش‌‌های هویتی, جمهوری اسلامی ایران, هویت ملی,
چکیده مقاله :
< p>هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی تاثیر فرایند جهانی شدن در ایجاد تحول در نگرش‌‌های اعضای جامعه ایران نسبت به ارکان هویت ملی ایران و ارائه‌‌ی الگوی سیاستگذاری هویتی مناسب، جهت صیانت از این هویت می‌‌باشد. بر این اساس، سوال اصلی پژوهش این است که با توجه به تاثیرات هویتی فرایند جهانی شدن در ایران، دولت جمهوری اسلامی با اتخاذ چه رویکردی نسبت به هویت ملی ایران میتواند از این هویت صیانت نماید؟ مقاله بر این فرض استوار است که با توجه به تاثیر جهانی شدن بر نگرش‌‌های هویتی در ایران، دولت جمهوری اسلامی با اتخاذ رویکرد فراگیر نسبت به هویت ملی و تاکید هم‌‌زمان بر هر سه رُکن این هویت یعنی ایرانیت، اسلامیت و مدرنیت، میتواند موجبات تقویت گرایش اعضای جامعه ایران نسبت به کلّیت هویت ملی ایران را فراهم نموده و بدین وسیله از این هویت صیانت نماید. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و یافته‌‌های تحقیق حاکی از آن است که در نتیجه‌ی نفوذ جهانی شدن و گسترش فضای مجازی (به‌‌عنوان ابزار جهانی شدن) در ایران، نگرش‌‌های بسیاری از اعضای این جامعه نسبت به مبانی هویت ملی ایران دچار تحول شده است. به این صورت که در نتیجه این وضعیت، دلبستگی این افراد نسبت به مبانی قدیمی‌تر هویت مذکور یعنی ایرانیت و اسلامیت کاهش یافته و در مقابل، بر گرایش آن‌‌ها نسبت به مبانی مدرنِ آن افزوده شده است، که این مسئله در صورت عدم اتخاذ رویکرد مناسب از سوی دولت جمهوری اسلامی نسبت به هویت ملی ایران، میتواند موجب تضعیف این هویت گردد. دولت جمهوری اسلامی به منظور صیانت از هویت ملی ایران، می‌‌بایست به تمامی ارکان آن به‌‌طور هم‌‌زمان توجه نماید.
< p >The purpose of the present study is to explore the impact of the process of globalization on the transformation of the attitudes of Iranians to national identity and thereby presenting an appropriate identity model in policymaking in order to protect national identity. Accordingly, the main research question is that with regard to the identity effects of globalization in Iran, which approach can be adopted by the Islamic Republic of Iran to maintain national identity. This research relies on the hypothesis that with respect to the effects of globalization on the identity perspectives in Iran, the Iranian government can adopt an inclusive approach to national identity and simultaneously emphasize on 3 tenets of being Iranian, Islamic, and modern in order to reinforce and encourage the tendency of the majority of society to Iranian national identity and protect that. The method of study is descriptive analysis and the research results show that due to the penetration of globalization into Iran and the spread of cyberspace (as a means of globalization), the outlook of Iranian society on the principles of Iran’s national identity has been transformed. As a result of this situation, the bonding between people and their former principles as being Iranian and Muslim has weakened and instead, their tendency to the principles of modernity is reinforced. If a suitable approach is not adopted to this issue by the Islamic Republic of Iran, it can lead to the deterioration of national identity. For the sake of maintaining Iran’s national identity, the government of the Islamic Republic of Iran should simultaneously pay attention to all tenets of identity.
احمدی، حمید (1383). دین و ملیت در ایران: همیاری یا کشمکش؟. در: حمید احمدی. ایران، هویت، ملیت، قومیت. تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
احمدی، حمید (1390). بنیادهای هویت ملی ایرانی: چارچوب نظری هویت ملی شهروندمحور. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
اژدری، بهناز (1396). هویت ملی و جامعه اطلاعاتی. تهران: نشر نگاه معاصر.
آزاد ارمکی، تقی (1390). فرهنگ و هویت ایرانی و جهانی شدن. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
بابایی‌فرد، اسدالله (1392). بحران هویت در جامعه معاصر ایران. تهران: چاپخش.
بشیریه، حسین (1383). توسعه سیاسی و بحران هویت ملی. در: داود میرمحمدی. گفتارهایی در هویت ملی ایران. تهران: موسسه مطالعات ملی.
تاجیک، محمدرضا (1384). روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان. تهران: فرهنگ گفتمان.
حاجیانی، ابراهیم (1388). جامعه‌‌شناسی هویت ایرانی. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
دانایی، ابوالفضل؛ بابائی ساروئی، مصطفی (1396). نقش رسانههای مجازی در گرایش به هویت ملی. مطالعات ملی، 71، ص 43-68.
ذکایی، محمدسعید؛ خطیبی، فائزه (1385). رابطه حضور در فضای مجازی و هویت مدرن، پژوهشی در بین کاربران اینترنتی جوان ایرانی. علوم اجتماعی، 33، ص 111-154.
ربانی، جعفر (1381). هویت ملی. تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.
رجایی، فرهنگ (1373). معرکه جهان‌بینی‌ها. تهران: شرکت انتشارات احیاء کتاب.
رجایی، فرهنگ (1386). مشکله هویت ایرانیان امروز. تهران: نشر نی.
رضایی، محمد (1394). شکاف‌های جامعه ایرانی. تهران: انتشارات آگاه
زارعی، غفار؛ هاشم‌پور، پیروز (1397). ابعاد هویت ایرانی در فرایند جهانی شدن (مورد مطالعه: بُعد اسلامیت). سپهر سیاست، 5(15)، ص 103-138.
ساعی، منصور؛ حیدری، حسین؛ ساعی، احمد (1394). بررسی و تحلیل تغییرات ارزش‌های اجتماعی جوانان با تاکید بر نقش تلویزیون‌های ماهواره‌ای. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 41، ص 131-152.
سیدامامی، کاووس (1391). گوناگونی فرهنگی و ضرورت پاسداری از آن. مطالعات فرهنگ- ارتباطات، 20، ص 169-191.
عباسی قادی، مجتبی؛ خلیلی کاشانی، مرتضی (1390). تاثیر اینترنت بر هویت ملی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
عدلی‌‌پور، صمد؛ قاسمی، وحید؛ کیانپور، مسعود (1392). شبکه اجتماعی فیس‌‌بوک و هویت ملی جوانان. مطالعات ملی، 56، ص 141-164.
علیزاده، عبدالرحمان؛ زردار، زرین (1396). عوامل موثر بر تماشای شبکه‌های ماهواره‌ای «من و تو» توسط جوانان. مطالعات رسانههای نوین، 12، ص 31-65.
فتحی، حبیب‌اله؛ جعفری، علی (1396). رابطه مصرف رسانه‌ای با تغییر سبک زندگی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی). مطالعات رسانههای نوین، 9، ص 221-255.
فرقانی، محمدمهدی؛ بدیعی، بهار (1394). فرایند اهلی‌سازی تکنولوژی رسانه‌ای: تجربه زیست جوانان ایرانی در پذیرش تلفن همراه هوشمند. مطالعات رسانههای نوین، 4، ص 133-178.
قاسمی، علی‌‌اصغر؛ ابراهیم‌‌آبادی، غلامرضا (1390). نسبت هویت ملی و وحدت ملی در ایران. راهبرد، 59، ص 107-138.
قلی‌زاده، آذر؛ زمانی، عباس (1396). مطالعه کیفی چالش‌های شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه در زندگی کاربران. فصلنامه رسانه، 28(1)، ص 103-119.
قهرمان‌پور، رحمن (1385). نقش نهادهای مدنی در فرایند تکوین هویت ملی در ایران. در: داود غرایاق زندی.نهادهای مدنی و هویت در ایران. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
کیان، مریم؛ قلی‌پور، زهره (1395). آثار تربیتی شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه بر هویت ملی و دینی دانشجویان.فصلنامهرسانه، 27(2)، ص 105-122.
گلمحمدی، احمد (1389). جهانی شدن، فرهنگ، هویت. تهران: نشر نی.
گلمحمدی، احمد (1395). هویت‌سازی دولت‌پسندانه: هویت اسلامی در داستان‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. دولت‌پژوهی، 6، ص 1-38.
گیدنز، آنتونی (1377). پیامدهای مدرنیت. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: نشر مرکز.
گیدنز، آنتونی (1378الف). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. ترجمه ناصر موفقیان. تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1378ب). راه سوم، بازسازی سوسیال دموکراسی. ترجمه منوچهر صبوری‌‌کاشانی. تهران: شیرازه.
گیویان، عبداله؛ کریمی، امید (1391). مصرف فرهنگی و استفاده از سریال‌های عامه‌پسند ماهواره‌ای. رسانه، 23(3)، ص 109-131.
میرمحمدی، داود (1394). فضای مجازی و تحولات هویتی در ایران. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
نصیری، بهاره؛ شهاب‌الدین، پریا (1394). بررسی میزان تاثیر تماشای شبکه‌های ماهواره‌ای بر نحوه گذران اوقات فراغت دانشجویان. رسانه، 26(4)، ص 85-104.
نقیب‌زاده، احمد (1381). تاثیر فرهنگ ملی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
Bauman, Z. (2001). Identity in the Globalization World Culture. In: Eliezer Ben-Rafael and Yitzhak Stereng. Identity Culture and Globalization. Boston: Brill.
Pruthi, R.K. (2006). Globalization and the New Civilization. New Dehli: Alfa.
_||_Abbasi Ghadi, M. & Khalili Kashani, M. (2011). The Impact of Internet on National Identity. Tehran: Research Institute for Strategic Studies. [In Persian]
Adlipour, S .; Ghasemi, V. & Kianpour, M. (2013). Facebook Social Network and National Youth Identity. Journal of National Studies, 56, P. 141-164. [In Persian]
Ahmadi, H. (2004). Religion and Nationality in Iran: Cooperation or Conflict? In: Hamid Ahmadi. Iran, identity, nationality, ethnicity. Tehran: Institute for Research and Development of Humanities. [In Persian]
Ahmadi, H. (2011). Foundations of Iranian National Identity: Theoretical Framework of Citizen-Based National Identity.Tehran: Research Institute for Cultural and Social Studies. [In Persian]
Ajdari, B. (2017). National identity and information society. Tehran: Negah-e-moaser Publishing. [In Persian]
Alizadeh, A. & Zardar, Z. (2017). Factors affecting young people watching Me and You satellite channels. Journal of New Media Studies, 12, P.31-65. [In Persian]
Azad Armaki, T. (2011). Iranian culture and identity and globalization. Tehran: Tammadon-e-Irani Publications. [In Persian]
BabaeiFard, A. (2013). Identity crisis in contemporary Iranian society. Tehran: Chapakhsh. [In Persian]
Bashirieh, H. (2004). Political Development and the Crisis of National Identity. In: Davood MirMohammadi. Speeches on Iran''s national identity. Tehran: Institute of National Studies.
[In Persian]
Bauman, Z. (2001). Identity in the Globalization World Culture. In: Eliezer Ben-Rafael and Yitzhak Stereng. Identity Culture and Globalization. Boston: Brill.
Danaei, A. & Babaei Saroei, M. (2017). The role of virtual media in the tendency towards national identity. Journal of National Studies, 71, P. 43-68. [In Persian]
Fathi, H. & Jafari, A. (2017). The relationship between media consumption and lifestyle change (Case study: Islamic Azad University students). Journal of New Media Studies, 9,
P. 221-255. [In Persian]
Forghani, M.M. & Badiei, B. (2015). The process of domestication of media technology: the biological experience of Iranian youth in the adoption of smart phones. Journal of New Media Studies, 4, P. 133-178. [In Persian]
Ghahremanpor, R. (2006). The role of civic institutions in the process of developing national identity in Iran. In: Davood Gharayegh Zandi. Civic Institutions and Identity in Iran. Tehran: Tammadon-e-Irani Publications. [In Persian]
Ghasemi, A.A. & Ebrahimabadi, Gh.R. (2011). The Relationship between National Identity and National Unity in Iran. Journal of Strategy, No. 59, P. 107-138. [In Persian]
Gholizadeh, A. & Zamani, A. (2017). A qualitative study of the challenges of mobile social networks in users'' lives. Journal of Media, 28(1), P. 103-119. [In Persian]
Giddens, A. (1998). Consequences of modernity. Translated by Mohsen Solasi. Tehran: Markaz Publishing. [In Persian]
Giddens, A. (1999 a). Modernity and individuality, society and personal identity in the new age. Translated by Naser Movaffaghian. Tehran: Ney Publishing. [In Persian]
Giddens, A. (1999 b). The third way is the reconstruction of social democracy. Translated by Manouchehr Sabouri Kashani. Tehran: Shirazeh. [In Persian]
Givian, A. & Karimi, O. (2012). Cultural consumption and use of popular satellite series. Journal of Media, 23 (3), P. 109-131. [In Persian]
Golmohammadi, A. (2010). Globalization, culture, identity. Tehran: Ney Publishing. [In Persian]
Golmohammadi, A. (2016). State-Friendly Identification: Islamic Identity in the Stories of the Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents. Journal of State Research, 6, P. 1-38. [In Persian]
Hajiani, I. (2009). Sociology of Iranian Identity. Tehran: Strategic Research Center. [In Persian]
Kian, M. & Gholipour, Z. (2015). Educational effects of mobile social networks on students'' national and religious identity. Journal of Media, 27(2), P. 105-122. [In Persian]
MirMohammadi, D. (2015). Cyberspace and Identity Developments in Iran, Tehran: Tehran: Tammadon-e-Irani Publications. [In Persian]
Naghibzadeh, A. (2002). The Impact of National Culture on the Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran. Tehran: Office of Political and International Studies. [In Persian]
Nasiri, B. & Shahaboddin, P. (2015). Study of the effect of watching satellite channels on the way students spend their leisure time. Journal of Media, 26(4), P. 85-104. [In Persian]
Pruthi, R.K. (2006). Globalization and the New Civilization. New Dehli: Alfa.
Rabbani, J. (2002). National identity. Tehran: Publications of anjoman-e oulia va morabbian. [In Persian]
Rajaei, F. (1994). The battle of worldviews. Tehran: Ehya-e-Ketab Publishing Company.
[In Persian]
Rajaei, F. (2007). The problem of Iranian identity today. Tehran: Ney Publishing. [In Persian]
Rezaei, M. (2015). Gaps in Iranian society. Tehran: Agah Publications. [In Persian]
Saei, M. ; Heidari, H. & Saei, A. (2015). Study and analysis of changes in youth social values with emphasis on the role of satellite television. Journal of Cultural Studies and Communication, 41, P. 131-152. [In Persian]
Seyyedemami, K. (2012). Cultural diversity and the need to protect it. Journal of Culture-Communication Studies, 20, P. 169-191. [In Persian]
Tajik, M.R. (2005). Narrative of zeal and identity among Iranians. Tehran: Farhang-e- Goftman. [In Persian]
Zarei, Gh. & Hashempour, P. (2018). Dimensions of Iranian Identity in the Process of Globalization (Case Study: The Dimension of Islam). Journal of Sepehr-e Siysat, 5(15), P. 103-138. [In Persian]
Zokaei, M.S. & Khatibi, F. (2006). The relationship between cyberspace presence and modern identity, a study among young Iranian Internet users. Social Sciences Quarterly, 33, P. 111-154. [In Persian]