مبانی اسلامی دیپلماسی شهروندی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)مهدی مطهرنیا 1 , فاطمه عطارد 2 * , محمد ترابی 3
1 - استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
2 - دانشجوی دكتری، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی؛ جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران
3 - استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
کلید واژه: دیپلماسی عمومی, دیپلماسی شهروندی, سیاست خارجی, ایران, صلح.,
چکیده مقاله :
دیپلماسی شهروندی مفهومی است كه براساس آن، هر شهروند به طور فردی حق و مسئولیت دارد كه حتی فقط «با یك بار دست دادن»، به شكل‌دهی روابط خارجی كشورش كمك كند. دیپلمات‌های شهروندی به عنوان سفرای غیررسمی در برنامه‌های مبادله در خارج از كشور مشاركت می‌كنند، و روابط شخص با شخص را ایجاد می‌نمایند؛ به عبارتی، شبكه‌ای از پیوندهای انسانی ایجاد می‌كنند كه بعدها به عنوان بستر گفت و شنود و مذاكرات رسمی عمل می‌نماید. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، تدوین الگوی اسلامی دیپلماسی شهروندی در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و مدعای پژوهش این است که با توجه به تقدم پیشینه دیپلماسی عمومی در جهان اسلام نسبت به جهان غرب (دوران صدر اسلام و حکومت پیامبر اکرم) می‌توان با استخراج ظرفیت‌های دیپلماسی شهروندی از مبانی دین اسلام، الگویی اسلامی برای دیپلماسی شهروندی ارائه داد که عبارتند از: اصول «وحدت، برادری ایمانی، برادری انسانی، صلح و دوستی، انفاق‌های مالی، دعوت، تکریم انسان و تألیف قلوب».
Citizen diplomacy is a concept based on which every individual citizen has the right and responsibility to contribute to shaping their country's foreign relations, even "through a single handshake." Citizen diplomats participate as unofficial ambassadors in exchange programs abroad and establish person-to-person relationships; in other words, they create a network of human connections that later serve as the foundation for dialogue and official negotiations. In this regard, the present study aims to develop an Islamic model of citizen diplomacy within the domain of the foreign policy of the Islamic Republic of Iran. The research method employed is descriptive-analytical, and the research proposition asserts that given the precedence of public diplomacy in the Islamic world compared to the Western world (dating back to the early Islamic era and the governance of the Prophet Muhammad), it is possible to extract the capacities of citizen diplomacy from the foundations of Islam and propose an Islamic model for citizen diplomacy. This model consists of the principles of "unity, faith-based brotherhood, human brotherhood, peace and friendship, financial contributions, invitation (da'wah), honoring humanity, and reconciliation of hearts (ta'līf al-qulūb)."
قرآن کریم.
آذری، طاهره؛ کیا، علی‌اصغر (1394)، دیپلماسی شهروندی و فعالیت دیپلماتیک شهروندان تهرانی در فضای مجازی «مطالعه دانشجویان و دانش‌آموختگان تهرانی در اینترنت. علوم اجتماعی، 22(69).
اخوان کاظمی، مسعود؛ عزیزی، پروانه (1388). دیپلماسی عمومی و الگوی اسلامی آن. رسانه، 20(4).
ارجینی، حسین (1385). تألیف قلوب در اسلام. معرفت، شماره 105.
ارژنگ، اردوان؛ دهقان سیمکانی، مهدی (1394). قاعده «وجوب تکریم انسان» در فقه و حقوق اسلامی. مطالعات اسلامی: فقه و اصول، 47(100).
اسنو، نانسی؛ تیلور، فیلیپ ام. (1390). مرجع دیپلماسی عمومی. ترجمه روح‌الله طالبی آرانی. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
ایروانی، جواد.؛ وطن‌دوست، رضا؛ کمیلی، غلامحسین؛ حق‌پناه، رضا (1387). فرهنگ روابط اجتماعی در آموزه‌های اسلامی. مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ج 1-2.
ترابی شهرضایی، علی‌اکبر (1397). مبانی وحدت امت اسلامی از منظر فقه حکومتی با تأکید بر دیدگاه امام خمینی. گفتمان فقه حکومتی، 2(2).
حسینی جبلی، میرصالح (1397). اقتضائات دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران از طریق ارتباط میان فرهنگی نسبت به مسلمین اندونزی. سیاست متعالیه، 6(22).
سرپرست سادات، ابراهیم؛ صالحی حاجی‌آبادی، ابراهیم (1396). سازوکار تحقق افق وحدت و اخوت در جهان اسلام و جایگاه آن در الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت. سیاست متعالیه، 5(19).
شمس‌آبادی، علی (1397). بررسی مقایسه‌ای دیپلماسی شهروندی آمریكا و ایران. سیاست، 5(18).
صادقی تهرانی، محمد (1406ق). الفرقان فی تفسیر القرآن. قم: فرهنگ اسلامی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1378). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج2.
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو.
طلوعی، محمود (1385). فرهنگ جامع علوم سیاسی. تهران: نشر علم.
علیدوست، ابوالقاسم (1398). برادری انسانی. در: همایش برادری انسانی از دیدگاه مکاتب و ادیان. قابل دسترس در:
http://a-alidoost.ir/persian/lecture/22938/
غفاری‌نسب، اسفندیار (1391). نقش شهروندی فعال در بهبود کیفیت زندگی شهری. مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 2(2).
فقیهی مقدس، نفیسه؛ خلجی، علی؛ مهدوی‌راد، محمدعلی (1393). اصول راهبردی صلح در اسلام. سیاست متعالیه، 2(4).
محدّثی، جواد (1386). آداب زیارت. پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، قابل دسترس در:
https://B2n.ir/w34908
واعظی، محمود (1389). دیپلماسی عمومی و سیاست خارجی. گردآوری افسانه احدی. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مركز تحقیقات استراتژیك.
هادیان، ناصر؛ احدی، افسانه (1388). جایگاه مفهومی دیپلماسی عمومی. روابط خارجی، 1(3).