اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر کیفیت زندگی و تاب آوری مراقبان بیماران مبتلا به ام اس

محورهای موضوعی : روانشناسی و مشاوره

سید مجتبی عقیلی ¹ (نویسنده مسئول: استادیار، گروه روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.)
سعیده تیغ دست ² (کارشناس ارشد روان شناسی، دانشگاه پیام نور، گلستان، ایران.)
انسیه بابایی ³ (استادیار، گروه روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1401/02/13 تاریخ پذیرش : 1401/04/28 تاریخ انتشار : 1401/07/27

کلید واژه: کیفیت زندگی, تاب آوری, ام اس, کلید واژه ها: درمان متمرکز بر شفقت, مراقبان بیماران,

چکیده مقاله :

چکیدههدف از این پژوهش تعیین اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر کیفیت زندگی و تاب آوری مراقبانبیماران مبتلا به ام اس بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون_پس آزمون و گروه گواهبود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مراقبان بیماران مبتلا به ام اس بستری در مرکز تحقیقات اماس بیمارستان سینا بودند. از میان مراقبان تعداد 30 نفر به صورت نمونه گیری در دسترس انتخابشدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه )هر گروه 15 نفر( جایگزین شدند. گروه آزمایشتحت 8 جلسه درمان متمرکز بر شفقت قرار گرفتند، اما گروه گواه تا پایان پژوهش مداخله ای دریافتنکردند. ابزار پژوهش پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت و پرسشنامه تاب آوری کونور ومورد تجزیه spss- دیویدسون بود. داده های پژوهش با آزمون تحلیل واریانس چند متغیره و نرم افزار 26و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که درمان متمرکز بر شفقت بر کیفیت زندگی و تاب آوری مراقبانبر اساس نتایج این پژوهش میتوان گفت، درمان .)p>0/ بیماران مبتلا به ام اس اثربخش است ) 05مبتنی بر شفقت توانسته است میزان کیفیت زندگی و تاب آوری مراقبان بیماران مبتلا به ام اس راافزایش دهد. بنابراین آگاهی متخصصان حوزه های مشاوره، روان شناسی و سلامت از این متغیرهامی تواند کمک کننده باشد.کلید واژه ها: درمان متمرکز بر شفقت، کیفیت زندگی، تاب آوری، مراقبان بیماران، ام اس

چکیده انگلیسی:

AbstractThe aim of this study was to determine the effectiveness of compassion-focused therapy onthe quality of life and resilience of caregivers of patients with MS. The research methodwas semi-experimental with a pre-test-post-test design and a control group. The statisticalpopulation of this research included all caregivers of MS patients admitted to the MSResearch Center of Sinai Hospital. Among the caregivers, 30 people were selected throughavailable sampling and randomly replaced in two experimental and control groups (15people in each group). The experimental group underwent 8 sessions of compassionfocusedtherapy, but the control group did not receive any intervention until the end of thestudy. The research tools were World Health Organization's Quality of Life Questionnaireand Connor and Davidson's Resilience Questionnaire. Research data was analyzed bymultivariate analysis of variance test and spss-26 software. The results showed that thetreatment focused on compassion is effective on quality of life and resilience in caregiversof patients with MS (p<0.05). Based on the results of this research, it can be said thatcompassion-based treatment has been able to increase the quality of life and resilience ofcaregivers of MS patients. Therefore, the awareness of experts in the fields of counseling,psychology and health about these variables can be helpful.

منابع و مأخذ:

منابع
ابوطالبی، حمید؛ یزدچی، نفیس و اسمخانی اکبری نژاد ،هادی ) 1401 (. اثربخشی درمان متمرکز بر
شفقت بر اضطراب مرگ و کیفیت زندگی زنان مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. فصلنامه علوم
.92-101 ،)1( پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تهران، 32
پورصادق، فاطمه و رضاخانی، سیمین دخت ) 1397 (. تأثیر آموزش ابراز وجود بر کیفیت زندگی و
،)2( تمایزیافتگی دانشجویان دختر ساکن خوابگاه. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 19
.62-54
حسین پور، موسی؛ نوروزی، کیان؛ ره گوی، ابولفضل؛ قاسمی، سیما؛ نوروزی، مهدی و بابائی، مهرزاد
1400 (. بررسی رابطه بین فشار مراقبتی،آمادگی برای مراقبت و کیفیت زندگی در مراقبین (
.10-18 ،)2( خانگی سالمندان مبتلا به آلزایمر در انجمن آلزایمر ایران. سالمندشناسی، 6
.) خوش نظری، صدیقه؛ حسینی، محمدعلی؛ فلاحی خشکناب، مسعود و بخشی، عنایت اله ) 1394
تأثیرآموزش مهارتهای هوش هیجانی بر تاب آوری پرستاران بخش های روان پزشکی. روان
.37-28 ،)4( پرستاری، 3
درتاج، افسانه؛ علی اکبری دهکردی، مهناز؛ ناصرمقدسی، عبدالرضا و علی پور، احمد ) 1400 (. اثربخشی
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تحمل پریشانی، ادراک درد و اینترلوکین 12 در بیماران مبتلا
.49-72 ،)1( به مولتیپل اسکلروزیس، فصلنامه روان شناسی کاربردی، 15
زین آبادی، حسن رضا و خباره، کبری ) 1399 (. تأملی بر پدیده معلم تاب آور؛ پدیدارشناسی نگرش ها و
.36-13 ،)1( تجربیات زیسته معلمان. مدیریت و برنامه ریزی در نظام های آموزشی، 13
شمس، گلشید؛ پاشنگ، سارا و صداقت، مستوره ) 1400 (. مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر شفقت و
،)1( واقعیت درمانی بر خودکارآمدی بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس. طب پیشگیری، 8
.80-70
طاهرخانی، مهدیه؛ محمدی، فاطمه؛ رشوند، فرنوش و مطلبی، سیده آمنه ) 1400 (. پیش بینی
کننده های فشار مراقبتی در مراقبین سالمندان تحت درمان با دیالیز. مجله سالمندی ایران،
.482-497 ،)4(16
طاهر کرمی، ژیلا؛ حسینی، امید و دشت بزرگی، زهرا ) 1397 (. اثربخشی درمان مبتنی بر شفقت خود
بر تاب آوری، خود گسستگی، امید به زندگی و بهزیستی روان شناختی زنان در حال یائسگی
.197-189 ،)3( شهر اهواز. سلامت اجتماعی، 5
علی محمد، فاطمه؛ ستوده اصل، نعمت و کرمی، ابوالفضل ) 1399 (. تدوین مدل کیفیت زندگی بر
اساس باورهای فراشناختی با میانجی گری استرس ادراک شده سالمندان. روان شناسی پیری،
.341-355 ،)4(6
فصلنامه پژوهش های کاربردی در علوم رفتاری/ 81
قدم پور، عزت اله؛ نصرت آبادی، مطهره؛ پورآبادئی، پریسا و میردریکوند، فضل اله ) 1399 (. اثربخشی
درمان متمرکز بر شفقت بر بهبود کیفیت زندگی و افزایش تاب آوری مراقبان بیماران دمانس.
.43-55 ،)43( پیشرفت های نوین در علوم رفتاری، 5
عظیمی لولتی، حمیده و کردان، زینب ) 1397 (. جنبه های روانی - اجتماعی مرتبط با تاب آوری در
.47-32 ،)3( مبتلایان به سرطان: یک مطالعه مروری نقلی. تعالی بالینی، 8
قطور، زینب؛ پوریحیی، سید مصطفی؛ داورنیا، رضاغ سلیمی، آرمان و شاکرمی، محمد ) 1397 (. تأثیر
،)3( درمان متمرکز بر شفقت بر تاب آوری زنان مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس، ارمغان دانش، 23
.350-363
قنواتی، سجاد؛ بهرامی، فاطمه؛ گودرزی، کوروش و روزبهانی، مهدی ) 1397 (. اثر بخشی درمان مبتنی
بر شفقت بر کیفیت زندگی و شادکامی زنان مبتلا به سرطان سینه شهر اهواز. آموزش پرستاری،
.53-61 ،)2(7
.) کاظمی خوبان، سیده زهرا؛ پورشریفی، حمید؛ کاکاوند، علیرضا و ژیان باقری، معصومه ) 1401
اثربخشی پروتکل بازنگری شده درمان شناختی- رفتاری متمرکز بر تروما بر کیفیت زندگی و
،)2( پریشانی روانشناختی زنان قربانی خشونت خانگی. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 9
.62-75
کریمی راد، محمدرضا؛ سیدفاطمی، نعیمه؛ نوغانی، فاطمه؛ امینی، احسان و کمالی، راضیه ) 1397 (. تاب
آوری مراقبین خانوادگی مبتلایان به اختلالات روانی شهر تهران. نشریه پژوهش پرستاری ایران،
.57-63 ،)1(13
کیارسی، زیبا؛ عمادیان، سیده علیا و حسن زاده، رمضان ) 1400 (. مقایسه درمان متمرکز بر شفقت و
-196 ،)8( معنادرمانی بر اضطراب مرگ در زنان مبتلا به سرطان پستان. رویش روان شناسی، 10
.185
.) گیلبرت، پاول ) 2010 (. درمان متمرکز بر شفقت. مترجمان: مهرنوش اثباتی، علی فیضی ) 1397
انتشارات ابن سینا.
گلستانه، موسی و تیموری، اسفندیار ) 1398 (. بررسی برخی از پیشایندها و پیامدهای مهم تاب آوری
.190-169 ،)1( معلّمان. مجله دست آوردهای روان شناختی، 26
یوسفی، خدیجه؛ ضرغام حاجبی، مجید و سراوانی، شهرزاد ) 1400 (. پیش بینی گرایش به افکار
خودکشی بر اساس سرسختی روانشناختی و تصویر بدنی ادراک شده در بیماران مبتلا به مولتیپل
.170-157 ،)39( اسکلروزیس. فصلنامه علمی_پژوهشی روانشناسی سلامت، 10
82 / اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر کیفیت زندگی…
Benedict, R., Amato, M., DeLuca, J., & Geurts, J. (2020). Cognitive impairment in multiple
sclerosis: clinical management, MRI, and therapeutic avenues. The lancet neurology,
19(10), 860-871.
Bonomi, A. E., Patrick, D., Bushnell, D., & Martin, M. (2000). Validation of the unitedstates
version of the world Health organization Quality of life (WHOQOL)
instrument. Clinical Epidemiological, 53(1), 19-23.
Coens, C., Dueck, A., Sloan, J., Basch, E., & Colvert, M. (2020). International standards for
the analysis of quality-of-life and patient-reported outcome endpoints in cancer
randomised controlled trials: recommendations of the SISAQOL Consortium. The
Lancet Oncology, 21(2), 83-96.
Coholic, D. A. (2021). Exploring the feasibility and benefits of arts-based mindfulnessbased
practices with young people in need: Aiming to improve aspects of selfawareness
and resilience. In Child & Youth Care Forum, 4)40), 303-317.
Cha, C., Jeong, J., Kim, H., Nam, S., & Seong, M. (2022). Survival benefit from axillary
surgery in patients aged 70 years or older with clinically node-negative breast cancer:
A population-based propensity-score matched analysis. European Journal of Surgical
Oncology, 16(4), 101-109.
Connor, K., & Davidson, J. (2003). Development of new resilience scale: the Connor-
Davidson, Resilience scale (CD-RISC). Journal of Depression and Anxiety, 18, 76-
82.
Collins, R. N., Gilligan, L. J., & Poz, R. (2017). The evaluation of a compassion-focused
therapy group for couples experiencing a dementia diagnosis. Clin Gerontol, 11, 1-13.
Dobson, R., & Giovanini, G. (2019). Multiple sclerosis – a review. European Journal of
Neurology, 1(26), 27-40.
Gultekin, A., Kavak, F., & Ozdemir, A. (2019). The correlation between spiritual wellbeing
and psychological resilience in patients with liver transplant. Medicine, 8(3),
531-536.
Haeyen, S., & Heijman, J. (2020). Compassion Focused Art Therapy for people diagnosed
with a cluster B/C personality disorder: An intervention mapping study. The Arts in
Psychotherapy, 69(7), 16-26.
Iacoviello, M., & Charney, S. (2020). Cognitive and behavioral components of resilience to
stress. In Stress Resilience (pp. 23-31). Academic Press.
Irons, C., & Lad, S. (2019). Using compassion focused therapy to work with shame and
self-criticism in complex trauma. Australian Clinical Psychologist, 3(1), 47–54.
Johannsen, M., Schlander, C., & Vestergaard, I. (2022). Group-based compassion-focused
therapy for prolonged grief symptoms in adults – Results from a randomized
controlled trial. Psychiatry Research, 314(9), 46-53.
Kelly, A., Wisniewski, L., Martin-Wagar, C., & Hoffman, E. (2017). Group-based
compassion-focused therapy as an adjunct to outpatient treatment for eating disorders:
A pilot randomized controlled trial. Clinical Psychology & Psychotherapy, 24(2), 475-
87.
Morgan, S., Lengacher, C., & Rodriguez, C. (2022). Caregiver burden in caregivers of
patients with advanced stage cancer: A concept analysis. European Journal of
Oncology Nursing, 60(11), 52-60.
Motl, R., & Sandroff, B.M. (2018). Exercise as a countermeasure to declining central
nervous system function in multiple sclerosis. Clin Ther, 40(1), 16 -25.
Masten, A. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. Am Psychol,
56(3), 227-238.
فصلنامه پژوهش های کاربردی در علوم رفتاری/ 83
Rissanen, R., Berg, H., & Hasselberg, M. (2017). Quality of life following road traffic
injury: a systematic literature review. Accident; analysis and prevention, 108, 308-
320.
Shahar, B., Szepsenwol, O., Zilcha, M., Haim, N., Zamir, O., Levi-Yeshuvi, S., & Levit-
Binnun, N. (2017). A Wait-List Randomized Controlled Trial of Loving-Kindness
Meditation Programme for Self-Criticism, Clin Psychol Psychother. Jul-Aug, 22(4),
346-56.
Thompson, A. J., Banwell, B. L., Barkhof, F., Carroll, W. M., Coetzee, T., Comi, G., &
Fujihara, K. (2018). Diagnosis of multiple sclerosis: 2017 revisions of the McDonald
criteria. The Lancet Neurology, 17(2), 162-173.
WHO Quality of Life Group. (1996). WHOQOL-BREF Introduction, Adminstration and
scoring, Field Trial version, World Health Organization. Geneva.
Ware, Jr., & Sherburne, CD. (1992). The Mos36- Item Short-form Health Survey (SF-36).
I. Conceptual framework and item selection. Med Care, 30(1), 473-483.

_||_

Benedict, R., Amato, M., DeLuca, J., & Geurts, J. (2020). Cognitive impairment in multiple
sclerosis: clinical management, MRI, and therapeutic avenues. The lancet neurology,
19(10), 860-871.
Bonomi, A. E., Patrick, D., Bushnell, D., & Martin, M. (2000). Validation of the unitedstates
version of the world Health organization Quality of life (WHOQOL)
instrument. Clinical Epidemiological, 53(1), 19-23.
Coens, C., Dueck, A., Sloan, J., Basch, E., & Colvert, M. (2020). International standards for
the analysis of quality-of-life and patient-reported outcome endpoints in cancer
randomised controlled trials: recommendations of the SISAQOL Consortium. The
Lancet Oncology, 21(2), 83-96.
Coholic, D. A. (2021). Exploring the feasibility and benefits of arts-based mindfulnessbased
practices with young people in need: Aiming to improve aspects of selfawareness
and resilience. In Child & Youth Care Forum, 4)40), 303-317.
Cha, C., Jeong, J., Kim, H., Nam, S., & Seong, M. (2022). Survival benefit from axillary
surgery in patients aged 70 years or older with clinically node-negative breast cancer:
A population-based propensity-score matched analysis. European Journal of Surgical
Oncology, 16(4), 101-109.
Connor, K., & Davidson, J. (2003). Development of new resilience scale: the Connor-
Davidson, Resilience scale (CD-RISC). Journal of Depression and Anxiety, 18, 76-
82.
Collins, R. N., Gilligan, L. J., & Poz, R. (2017). The evaluation of a compassion-focused
therapy group for couples experiencing a dementia diagnosis. Clin Gerontol, 11, 1-13.
Dobson, R., & Giovanini, G. (2019). Multiple sclerosis – a review. European Journal of
Neurology, 1(26), 27-40.
Gultekin, A., Kavak, F., & Ozdemir, A. (2019). The correlation between spiritual wellbeing
and psychological resilience in patients with liver transplant. Medicine, 8(3),
531-536.
Haeyen, S., & Heijman, J. (2020). Compassion Focused Art Therapy for people diagnosed
with a cluster B/C personality disorder: An intervention mapping study. The Arts in
Psychotherapy, 69(7), 16-26.
Iacoviello, M., & Charney, S. (2020). Cognitive and behavioral components of resilience to
stress. In Stress Resilience (pp. 23-31). Academic Press.
Irons, C., & Lad, S. (2019). Using compassion focused therapy to work with shame and
self-criticism in complex trauma. Australian Clinical Psychologist, 3(1), 47–54.
Johannsen, M., Schlander, C., & Vestergaard, I. (2022). Group-based compassion-focused
therapy for prolonged grief symptoms in adults – Results from a randomized
controlled trial. Psychiatry Research, 314(9), 46-53.
Kelly, A., Wisniewski, L., Martin-Wagar, C., & Hoffman, E. (2017). Group-based
compassion-focused therapy as an adjunct to outpatient treatment for eating disorders:
A pilot randomized controlled trial. Clinical Psychology & Psychotherapy, 24(2), 475-
87.
Morgan, S., Lengacher, C., & Rodriguez, C. (2022). Caregiver burden in caregivers of
patients with advanced stage cancer: A concept analysis. European Journal of
Oncology Nursing, 60(11), 52-60.
Motl, R., & Sandroff, B.M. (2018). Exercise as a countermeasure to declining central
nervous system function in multiple sclerosis. Clin Ther, 40(1), 16 -25.
Masten, A. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. Am Psychol,
56(3), 227-238.
فصلنامه پژوهش های کاربردی در علوم رفتاری/ 83
Rissanen, R., Berg, H., & Hasselberg, M. (2017). Quality of life following road traffic
injury: a systematic literature review. Accident; analysis and prevention, 108, 308-
320.
Shahar, B., Szepsenwol, O., Zilcha, M., Haim, N., Zamir, O., Levi-Yeshuvi, S., & Levit-
Binnun, N. (2017). A Wait-List Randomized Controlled Trial of Loving-Kindness
Meditation Programme for Self-Criticism, Clin Psychol Psychother. Jul-Aug, 22(4),
346-56.
Thompson, A. J., Banwell, B. L., Barkhof, F., Carroll, W. M., Coetzee, T., Comi, G., &
Fujihara, K. (2018). Diagnosis of multiple sclerosis: 2017 revisions of the McDonald
criteria. The Lancet Neurology, 17(2), 162-173.
WHO Quality of Life Group. (1996). WHOQOL-BREF Introduction, Adminstration and
scoring, Field Trial version, World Health Organization. Geneva.
Ware, Jr., & Sherburne, CD. (1992). The Mos36- Item Short-form Health Survey (SF-36).
I. Conceptual framework and item selection. Med Care, 30(1), 473-483.