مقایسه اثربخشی برنامه آموزشی مبتنی بر پاسخ به مداخله و مداخله یکپارچگی حسی_حرکتی بر زبان شناختی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان با اختلال یادگیری
محورهای موضوعی : روانشناسی و مشاوره
محدثه کارگر مطلق
1
(. دانشجوی دکتری رشته روان شناسی تربیتی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران .)
فائزه جهان
2
(استادیار گروه روان شناسی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران . )نویسنده مسئول(
faeze.jahan@gmail.com)
حسن اسدزاده
3
(دانشیار گروه روان شناسی تربیتی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران)
کلید واژه: عملکرد تحصیلی, اختلال یادگیری, پاسخ به مداخله, مداخله ی یکپارچگی حسی_حرکتی, زبان شناختی,
چکیده مقاله :
چکیدههدف پژوهش، مقایسه اثربخشی برنامه آموزشی مبتنی بر پاسخ به مداخله و مداخله یکپارچگیحسی_حرکتی بر زبان شناختی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان با اختلال یادگیری بود. روش پژوهشنیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون_پس آزمون با گروه کنترل و دوره پیگیری بود. جامعه آماریدانش آموزان دارای اختلال یادگیری مراجعه کننده به مرکز اختلالات یادگیری وابسته به اداره آموزش وپرورش شهر سمنان در سال تحصیلی 1401 - 1400 بودند. تعداد 45 دانش آموز به روش نمونه گیریهدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه 15 نفره )دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل(جایگزین شدند. گروه های آزمایش مدت 8 جلسه 60 دقیقه ای تحت مداخله قرار گرفتند. گروه کنترلمداخله ای دریافت نکرد. دوره پیگیری پس از گذشت 3 ماه انجام شد. ابزار سنجش پرسشنامه تحولزبانی نیوکامر و هامیل ) 1997 ( و استفاده از معدل کارنامه های ماهانه برای سنجش عملکرد تحصیلیبود. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر توسط نرم افزار SPSS-26 تجزیه و تحلیلشد. یافته ها نشان داد نمره زبان شناختی و عملکرد تحصیلی بین گروه های آزمایش و کنترل تفاوتمعناداری دارد ) 05 / 0 > P (. بر اساس نتایج، هر دو مداخله اثربخش بوده و پایداری اثر داشتند، اماآموزشی مبتنی بر پاسخ به مداخله بر متغیرهای پژوهش اثربخشی بیشتری داشت. بنابراین می تواننتیجه گرفت که مداخله آموزشی مبتنی بر پاسخ به مداخله و مداخله یکپارچگی حسی_حرکتیمی توانند به عنوان مداخله ای سودمند برای کمک به دانش آموزان دارای اختلال یادگیری و بهبود زبانشناختی و عملکرد تحصیلی در مدارس ابتدایی و مراکز مشکلات یادگیری استفاده شوند.
AbstractThe aim of the research was to compare the effectiveness of the educational program based on the response to the intervention and the sensory-motor integration intervention on the cognitive language and academic performance of students with learning disabilities. The research method was semi-experimental with a pre-test-post-test design with a control group and a follow-up period. The statistical population was students who referred to the Learning Disorders Center affiliated to Semnan Education Department in the academic year 2021-2022 due to learning disabilities . 45 students were selected by purposeful sampling and randomly replaced in three groups of 15 people (two experimental groups and one control group). The experimental groups were subjected to intervention for 8 sessions of 60 minutes. The control group did not receive any intervention. The follow-up period was done after 3 months. Newcomer and Hamill's (1997) language development questionnaire was used to measure the average of monthly reports to measure academic performance. The data was analyzed using the mixed two-factor ANOVA method by SPSS-26 software. The findings showed that there is a significant difference in the linguistic score and academic performance between the experimental and control groups (P<0.05). Based on the results, both interventions were effective and had a stable effect, but training based on the response to the intervention was more effective on the research variables. Therefore, it can be concluded that the educational intervention based on the response to the intervention and the sensory-motor integration intervention can be used as a beneficial intervention to help students with learning disabilities as they can improve linguistic and academic performance in elementary schools and centers for learning problems.
منابع
ابراهیمی، محمدصبور؛ علیزاده، حمید؛ غباری بناب، باقر؛ دستجردی کاظمی، مهدی. ) 1400 (. تدوین
برنامه مبتنی بر الگوی پاسخ به مداخله و ارزیابی اثربخشی آن بر بهبود مهارت حل مسئله ریاضی
دانش آموزان با اختلال ریاضی. مجله مطالعات ناتوانی، 11 ( 1 ،) 138 - 126 .
امین آبادی، زهرا؛ علیزاده، حمید؛ احمدی قوچان عتیق، سهیلا. ) 1400 (. اثربخشی برنامه آموزشی
مبتنی بر پاسخ به مداخله در عملکرد ریاضی دانش آموزان پایه سوم ابتدایی. فصلنامه کودکان
استثنایی، 21 ( 2 ،) 134 - 123 .
پرهون، کمال؛ علیزاده، حمید؛ حسن آبادی، حمیدرضا؛ دستجردی کاظمی، مهدی. ) 1398 (. نیمرخ
شناختی و زبان شناختی دانش آموزان با اختلال یادگیری ویژه و مشکل یادگیری. روانشناسی افراد
استثنایی 9 ( 34 ،) 29 - 1 .
سیدی، ملکه سادات؛ طباطبائی، سمانه سادات؛ طباطبائی، تکتم سادات؛ شهابی زاده، فاطمه. ) 1400 (. اثر
بخشی آموزش تقویت حواس پنج گانه بر توانمندی شناختی و مهارت های اجتماعی دانش آموزان با
اختلال یادگیری ریاضی. فصلنامه سلامت روان کودک، 8 ( 2 ،) 61 - 46 .
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه. ) 1393 (. کتاب روش های تحقیق در علوم رفتاری. انتشارات
آگه.
شاه محمدی، مهدی؛ انتصار فومنی، غلامحسین؛ حجازی، مسعود؛ اسدزاده، حسن. ) 1398 (. تأثیر برنامه
یکپارچگی حسی بر هوش غیرکلامی، توجه و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری
ریاضی. ناتوانی های یادگیری، 9 ( 1 ،) 115 - 93 .
سلیمی، نسترن؛ نصرتی، فاطمه؛ غباری بناب، باقر. ) 1400 (. اثربخشی تمرین های یکپارچگی حسی-
حرکتی بر تعادل و جهت یابی دانش آموزان با آسیب بینایی. فصل نامه پژوهش های کاربردی
روانشناختی، 12 ( 2 ،) 184 - 173 .
شمسی، عبدالحسین؛ قمرانی، امیر. ) 1399 (. اثربخشی والدگری مبتنی بر مهارت های سازمان دهی بر
مهارت های سازمان دهی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان با اختلال کم توجهی و بیش فعالی.
توانمندسازی کودکان استثنایی، 11 ( 2 ،) 35 - 23 .
حسن زاده، سعید؛ مینایی، اصغر. ) 1380 (. انطباق و هنجاریابی آزمون رشد زبان برای کودکان
فارسی زبان. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 1 ( 1 ،) 51 - 35 .
طالبی طادی، وحید؛ آقایی، اصغر. ) 1400 (. مقایسه رابطه حافظه فعال و حافظه کاذب در دانش آموزان
مبتلابه اختلال یادگیری خواندن و دانش آموزان عادی. فصلنامه کودکان استثنایی، 21 ( 1 ،) 114 -
103 .
عنایتی، مهناز؛ رئیسى، زهره. ) 1401 (. اثربخشی بازی درمانی والد کودک بر بهبود عملکرد خواندن در -
دانش آموزان 8 تا 10 ساله درگیر با اختلال یادگیری. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 19 ( 46 ،)
113 - 100 .
26 / مقایسه اثربخشی برنامه آموزشی مبتنی بر پاسخ به مداخله و مداخله یکپارچگی…
عبدالمحمدی، کریم؛ غدیری صورمان آبادی، فرهاد. ) 1400 (. بررسی میزان اثربخشی برنامه آموزش
کارکردهای اجرایی بر ضرب آهنگ شناختی کند. فصلنامه کودکان استثنایی، 21 ( 2 ،) 88 - 77 .
فرامرزی، سالار؛ محمدزاده، عادل. ) 1396 (. اثربخشی مداخله هدفمند خواندن مبتنی بر پاسخ به
مداخله بر درک مطلب دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ویژه. روانشناسی افراد استثنایی، 7 ( 27 ،)
208 - 185 .
فتحی، داود؛ فرامرزی، سالار؛ افتخار صعادی، زهرا؛ نادری، فرح؛ زرگر، یدالله. ) 1400 (. اثربخشی مداخله
هدفمند خواندن مبتنی بر پاسخ به مداخله بر نگرش تحصیلی دانش آموزان نارساخوان پایه سوم
ابتدایی. مجله علمی پژوهان، 20 ( 1 ،) 32 - 24 .
کامران، اصغر؛ مقتدایی، کمال؛ عبدالی، زهره؛ سلامت، منصوره. ) 1396 (. تأثیر آموزش توجه بر بهبود
عملکرد تحصیلی دانش آموزان مبتلا به اختلال نارسانویسی. فصلنامه سلامت روان کودک، 4 ( 1 ،)
55 - 46 .
کریمی بحرآسمانی، ارسلان؛ چرامی، مریم؛ شریفی، طیبه؛ غضنفری، احمد. ) 1400 (. مقایسه اثربخشی
مداخله حافظه فعال و یکپارچگی حسی حرکتی بر عملکرد ریاضی دانش آموزان با اختلال -
یادگیری ریاضی. توانمندسازی کودکان استثنایی، 12 ( 1 ،) 53 - 43 .
کریمی لیچاهی، رقیه؛ اکبری، بهمن؛ حسین خانزاده، عباسعلی؛ اسدی مجره، سامره ) 1400 (. اثربخشی
آموزش یکپارچگی حسی حرکتی بر حافظه ی فعال و هماهنگی دیداری حرکتی دانش آموزان
نارساخوان. تعلیم و تربیت استثنایی، 1 ( 161 ،) 172 - 165 .
ورنوسفادرانی، عباس؛ پرهون، کمال؛ پوشنه، کامبیز ) 1395 (. اثربخشی یکپارچگی حسی حرکتی بر -
عملکرد تعادلی و خواندن کودکان نارساخوان. تحقیقات علوم رفتاری، 14 ( 2 ،) 263 - 257 .
همیوند، لیلا؛ علیزاده، حمید؛ فرخی، نورعلی؛ و کاظمی، فرنگیس. ) 1399 (. اثربخشی برنامه مداخله
روانی اجتماعی بر سرعت و دقت پردازش اطلاعات دانش آموزان دارای ضرب آهنگ شناختی کند. -
فصلنامه سلامت روان کودک، 7 ( 2 ،) 119 - 108 .
یاراحمدی، یحیی؛ نادری، ناهید؛ اکبری، مریم؛ یعقوبی، ابوالقاسم. ) 1398 (. اثربخشی برنامه آموزشی
مبتنی بر تاب آوری تحصیلی در تعلل ورزی تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان. تدریس
پژوهی، 7 ( 1 ،) 233 - 249 .
Burns, M., Jimerson, S., VanDerHeyden, A, & Deno, S. (2007). Toward a unified response-to-intervention model: multi-tiered. In: Jimerson SR, Burns MK, VanDerHeyden AM; editors. Handbook of response to intervention. Boston, MA: Springer; https://doi.org/10.1007/978-1-4899-7568-3_41.
Berninger, V., Abbott, R., Cook, C. R., & Nagy, W. (2017). Relationships of Attention and Executive Functions to Oral Language, Reading, and Writing Skills and Systems in Middle Childhood and Early Adolescence. Journal Learning Disability, 50(4), 434-449
Carsone, B., Smith, B. (2022). Sensory Processing and Visual Motor Integration of Children with Autism. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 103(12), 85-97.
Critz, C., Blake, K., & Nogueira, E. (2015). Sensory processing challenges in children. Journal Nurse Practice, 11(7), 710-716.
فصلنامه پژوهش های کاربردی در علوم رفتاری/ 27
Cluley, V., Pilnick, A., & Fyson, R. (2022). Talking about learning disability: Discursive acts in managing an ideological dilemma. SSM - Qualitative Research in Health, 2(11), 88-97.
Fuchs, D., & Fuchs, L. S. (2006). Introduction to Response to Intervention: What, why, and how valid is it? Reading Research Quarterly, 41(1), 93–99
Harland, A., Swarbrick, C., & Haines, D. (2017). The impact of sensory integration groups on the participation of children and young people with learning disabilities: perceptions of therapiss and teaching saff. J Res Health Sci, 3(1), 1-10.
Kim, H., Carlson, A., Curby, T., & Winsler, A. (2016). Relations among motor, social, and cognitive skills in pre-kindergarten children with developmental disabilities. Research in Developmental Disabilities, 53(1), 43-60
Liberman, A. M. (1999). The Reading Researcher and the Reading Teacher Need the Right Theory of Speech. Scientific Studies of Reading, 3(2), 95- 111.
Mailloux, Z., Parham, L., Roley, S., Ruzzano, L., & Schaaf, R. (2018). Introduction to the Evaluation in Ayres Sensory Integration® (EASI). Am J Occup Ther, 72(1), 1-7.
Mulligan, J., Woolcott, G., Mitchelmore, M., Busatto, S., Lai, J., & Davis, B. (2020). Evaluating the impact of a Spatial Reasoning Mathematics Program (SRMP) intervention in the primary school. Mathematics Education Research Journal, 32(1), 285-305.
Newcomer, P. L., & Hammill, D. D. (1997). Test of language development. Austin,TX: PRO-ED.
Nippold, M., & Scott, C. (2018). Expository discourse in children, adolescents and adults: Development and disorders. New York, NY: Psychology Press.
O'Connor, E., & Yasik, A. (2015). Using information from the reading recovery program within a response-tointervention framework. NASP Communique, 43(5), 32–36.
Poon-McBrayer, K. F. (2018). Practicing Responseto-Intervention Model: A Case of Leadership Practices. International Journal of Whole Schooling, 14(1), 154-171
Poon, K., Ho, M., Chou, K. (2022). Executive functions as mediators between socioeconomic status and academic performance in Chinese school-aged children. Heliyon, 8(10), 111-121.
Peñaloza, C., Martin, N., Laine, M., Fornells, A. (2022). Language learning in aphasia: A narrative review and critical analysis of the literature with implications for language therapy. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 141(11), 104-118.
Perelmutter, B., McGregor, K., Gordon, K. (2017). Assistive technology interventions for adolescents and adults with learning disabilities: An evidence-based systematic review and meta-analysis. Computers & Education, 114(12), 139-163.
Rajabi Fard, F., Esteki, M., Poushneh, K., & Alizadeh, M. (2014). Effectiveness of sensory learning programs in visual and perceptual skills of children with learning disabilities. International Journal of Psychology and Behavioral Research, 3(6), 517-525
Stone, L., Benoit, LMartin, A., & Hafler, J. (2022). Barriers to Identifying Learning Disabilities: A Qualitative Study of Clinicians and Educators. Academic Pediatrics, 27(1), 164-173.
Shemy, S., & Mohamed, N. (2017). Effect of sensory integration on motor performance and balance in children with developmental coordination disorder: a randomized controlled trial. International Journal of Therapies and Rehabilitation Research, 6(1), 1-9.
Semrud, M., Clikeman. (2015).Neuropsychological Aspects for Evaluating Disabilities
Learning Disabilites. Neuropsychological Aspects for Evaluating Learning Disabilities.
Journal of Learning Disabilities, 38(6), 563-8.
28 / مقایسه اثربخشی برنامه آموزشی مبتنی بر پاسخ به مداخله و مداخله یکپارچگی…
Sisson, D., & Sisson, B. (2014). Targeted Reading Interventions for the Common Core: Grades K–3: Classroom-Tested Lessons That Help Struggling Students Meet the Rigors of the Standards. 1st edition, New York: Scholastic Teaching Resources.
Wilson, J., & Hunt, J. (2022). Marginalized within the margins: Supporting mathematics meaning making among students with learning disabilities. The Journal of Mathematical Behavior, 67(10), 982-994.
Burns, M., Jimerson, S., VanDerHeyden, A, & Deno, S. (2007). Toward a unified response-to-intervention model: multi-tiered. In: Jimerson SR, Burns MK, VanDerHeyden AM; editors. Handbook of response to intervention. Boston, MA: Springer; https://doi.org/10.1007/978-1-4899-7568-3_41.
Berninger, V., Abbott, R., Cook, C. R., & Nagy, W. (2017). Relationships of Attention and Executive Functions to Oral Language, Reading, and Writing Skills and Systems in Middle Childhood and Early Adolescence. Journal Learning Disability, 50(4), 434-449
Carsone, B., Smith, B. (2022). Sensory Processing and Visual Motor Integration of Children with Autism. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 103(12), 85-97.
Critz, C., Blake, K., & Nogueira, E. (2015). Sensory processing challenges in children. Journal Nurse Practice, 11(7), 710-716.
فصلنامه پژوهش های کاربردی در علوم رفتاری/ 27
Cluley, V., Pilnick, A., & Fyson, R. (2022). Talking about learning disability: Discursive acts in managing an ideological dilemma. SSM - Qualitative Research in Health, 2(11), 88-97.
Fuchs, D., & Fuchs, L. S. (2006). Introduction to Response to Intervention: What, why, and how valid is it? Reading Research Quarterly, 41(1), 93–99
Harland, A., Swarbrick, C., & Haines, D. (2017). The impact of sensory integration groups on the participation of children and young people with learning disabilities: perceptions of therapiss and teaching saff. J Res Health Sci, 3(1), 1-10.
Kim, H., Carlson, A., Curby, T., & Winsler, A. (2016). Relations among motor, social, and cognitive skills in pre-kindergarten children with developmental disabilities. Research in Developmental Disabilities, 53(1), 43-60
Liberman, A. M. (1999). The Reading Researcher and the Reading Teacher Need the Right Theory of Speech. Scientific Studies of Reading, 3(2), 95- 111.
Mailloux, Z., Parham, L., Roley, S., Ruzzano, L., & Schaaf, R. (2018). Introduction to the Evaluation in Ayres Sensory Integration® (EASI). Am J Occup Ther, 72(1), 1-7.
Mulligan, J., Woolcott, G., Mitchelmore, M., Busatto, S., Lai, J., & Davis, B. (2020). Evaluating the impact of a Spatial Reasoning Mathematics Program (SRMP) intervention in the primary school. Mathematics Education Research Journal, 32(1), 285-305.
Newcomer, P. L., & Hammill, D. D. (1997). Test of language development. Austin,TX: PRO-ED.
Nippold, M., & Scott, C. (2018). Expository discourse in children, adolescents and adults: Development and disorders. New York, NY: Psychology Press.
O'Connor, E., & Yasik, A. (2015). Using information from the reading recovery program within a response-tointervention framework. NASP Communique, 43(5), 32–36.
Poon-McBrayer, K. F. (2018). Practicing Responseto-Intervention Model: A Case of Leadership Practices. International Journal of Whole Schooling, 14(1), 154-171
Poon, K., Ho, M., Chou, K. (2022). Executive functions as mediators between socioeconomic status and academic performance in Chinese school-aged children. Heliyon, 8(10), 111-121.
Peñaloza, C., Martin, N., Laine, M., Fornells, A. (2022). Language learning in aphasia: A narrative review and critical analysis of the literature with implications for language therapy. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 141(11), 104-118.
Perelmutter, B., McGregor, K., Gordon, K. (2017). Assistive technology interventions for adolescents and adults with learning disabilities: An evidence-based systematic review and meta-analysis. Computers & Education, 114(12), 139-163.
Rajabi Fard, F., Esteki, M., Poushneh, K., & Alizadeh, M. (2014). Effectiveness of sensory learning programs in visual and perceptual skills of children with learning disabilities. International Journal of Psychology and Behavioral Research, 3(6), 517-525
Stone, L., Benoit, LMartin, A., & Hafler, J. (2022). Barriers to Identifying Learning Disabilities: A Qualitative Study of Clinicians and Educators. Academic Pediatrics, 27(1), 164-173.
Shemy, S., & Mohamed, N. (2017). Effect of sensory integration on motor performance and balance in children with developmental coordination disorder: a randomized controlled trial. International Journal of Therapies and Rehabilitation Research, 6(1), 1-9.
Semrud, M., Clikeman. (2015).Neuropsychological Aspects for Evaluating Disabilities
Learning Disabilites. Neuropsychological Aspects for Evaluating Learning Disabilities.
Journal of Learning Disabilities, 38(6), 563-8.
28 / مقایسه اثربخشی برنامه آموزشی مبتنی بر پاسخ به مداخله و مداخله یکپارچگی…
Sisson, D., & Sisson, B. (2014). Targeted Reading Interventions for the Common Core: Grades K–3: Classroom-Tested Lessons That Help Struggling Students Meet the Rigors of the Standards. 1st edition, New York: Scholastic Teaching Resources.
Wilson, J., & Hunt, J. (2022). Marginalized within the margins: Supporting mathematics meaning making among students with learning disabilities. The Journal of Mathematical Behavior, 67(10), 982-994.