پهنه‌بندی فرسایش خندقی در حوزه آبخیز طرود فیروزکوه
محورهای موضوعی : جغرافیای سیاسی
زهرا عرب قشقایی
1
(ندارد)
داود نیک کامی
2
(ندارد)
صمد شادفر
3
(ندارد)
ابوالفضل معینی
4
(ندارد)
کلید واژه: فرسایش خندقی, پهنه‌بندی, حوزه آبخیز طرود, سیستم اطلاعات جغرافیایی,
چکیده مقاله :
فرسایش خندقی از اشکال پیشرفته و حاد فرسایش آبی است که دلالت بر حجم عظیمی از خاک اراضی دارد.شناسایی عوامل موثر در وقوع فرسایش خندقی و پهنه‌بندی آن یکی از ابزارهای اساسی و مهم جهت مدیریت و کنترل این پدیده می‌باشد. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل موثر بر ایجاد فرسایش خندقی و پهنه‌بندی آن در حوزه آبخیز طرود انجام شده است. مهم‌ترین عوامل موثر در وقوع فرسایش خندقی چون شیب، جهت شیب، سنگ‌شناسی، کاربری اراضی، فاصله از شبکه راه‌های ارتباطی، مدیریت اراضی و تاج پوشش انتخاب و سپس این لایه ها، در سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گردیدند. سه خندق موجود در منطقه انتخاب گردیدند و نمونه برداری خاک از محل 25، 50 و 75 درصد طول آن ها و هم چنین، سه نمونه شاهد در کنار محل خندق ها صورت گرفت. این نمونه‌ها از نظر گچ، ماده آلی، شوری، درصد اشباع، آهک، نسبت جذب سدیم و اسیدیته مورد بررسی قرار گرفتند. پهنه بندی مناطق تحت تاثیر فرسایش خندقی با استفاده از عکس های هوایی 1:40000 سال 1380 و انجام عملیات میدانی به کمک GPS تهیه شد. با روی هم‌گذاری لایه پهنه بندی خندق‌ها با هر یک از لایه های مربوط به عوامل موثر در وقوع فرسایش خندقی، عرصه‌های خندقی شده در هر کدام از طبقات عوامل، به‌دست آمد. به‌‌کمک روش Multi Class Maps وزن دهی عوامل و طبقات در لایه مربوطه صورت گرفت. نتایج نشان داد که 88 درصد از محدوده خندقی در پهنه های با ریسک‌پذیری زیاد و خیلی‌زیاد قراردارند. نتایج آزمایش های خاک نیز بیان کننده این واقعیت بودند که میزان شوری، گچ و نسبت جذب سدیم در خندق های منطقه نسبت به شاهد بیش تر و میزان ماده آلی آن ها کم تر بوده ولی از نظر درصد اشباع، آهک و اسیدیته تفاوت معنی‌داری با هم ندارند.
Gully eroaion is one of the developed forms of water erosion which redolent ofsurface soil destruction in the lands. Recognize of the effective factors in happence ofgully erosion and it’s zonation is a basic implement to manage and control thisphenomenon. this study has been performed with aim of recognizing the effectivefactors on the gully erosion making and it’s zonation in the watershed of Torood. Themost important effective factor in happending gully erosion such as slope, aspect,litology, land use, distance of communications network, land and canopy cover wereselected as the most important factors on gully development and their layers wereprovided in GIS environment. All three gullies in the area were selected for the study.For each gully, three soil samples were collected from 25, 50 and 75 percent of gullylength and three from outside of gully for comparison. This Samples have examinedfrom the view of Gypsum, Organic Carbon, Salinity, Saturation Percentage, Lime,Sodiun Absorption Ratio and PH. Gully erosion zonation map of Torood watershedwas prepared using 1:40,000 areal photos of 2001 and field measurements using GPS.The area covered by gully erosion in each class of effective factors, were computed byoverlaying gully erosion zonation map with effective factor layers. Effective factorsand their classes in related layers were weighted using Multi Class Mapsmethod.Results demonstrated that 88 percent of gullies are located at high to very highclasses of vulnerability zones. Soil analysis also indicated that salinity, gypsum andsodium absorption ratio in the gullies are higher and the amount of organic carbon isless than that of surrounded areas. But, there were no significant difference betweensaturation percentage, lime and pH in the gullies and surrounded areas.