بررسی عوامل موثر و ارائه مدل جهت تعیین پتانسیل رشد طولی خندقها (مطالعه موردی: حوزه آبخیز حبله رود)
محورهای موضوعی : جغرافیای سیاسی
حسن احمدی
1
(ندارد)
علی اصغر محمدی
2
(مسئول مکاتبات)
جمال قدوسی
3
(ندارد)
علی سلاجقه
4
(ندارد)
کلید واژه: فرسایش خندقی, حوزه آبخیز, عکسهای هوایی,
چکیده مقاله :
فرسایش خندقی یکی از مخرب ترین و پیچیده ترین انواع فرسایش آبی می باشد. برای مبارزه با این نوع فرسایش در ابتدا باید عوامل موثر در توسعه آن شناخته شوند. لذا این تحقیق، در یکی از زیرحوضه های حوزه آبخیز حبله رود به نام ده نمک در اقلیم خشک ونیمه خشک انجام شد. ابتدا با استفاده از عکسهای هوایی مربوط به سال1335 و اندازه گیری طول خندق ها طی مطالعات میدانی سال 1384، میزان رشد طولی خندق ها طی دوره زمانی 1335 تا 1384 بدست آمد. سپس عوامل موثر در رشد طولی خندق ها که بر گرفته از چهار مدل پیش بینی رشد طولی خندق: Thompson، مدل اول سرویس حفاظت خاک آمریکا، مدل دوم سرویس حفاظت خاک آمریکا وFAO بوده اند و شامل عوامل: مساحت حوزه آبخیز بالادست خندق، میزان درصد رس، درصد شیب کف خندق، و همچنین عواملی چون درصد نمک های محلول، میزان درصد سیلت و میزان درصد ماسه در نظر گرفته شدند. در نهایت میزان معنی داری برای هر کدام از عوامل موثر با میزان رشد طولی خندق ها در سطح 95% طی دوره زمانی 1384-1335 بررسی شد. نتایج حاصل از انجام مطالعات آماری حاکی از این است که عواملی چون مساحت حوزه آبخیز بالادست خندق با ضریب همبستگی 0/98، درصد نمک های محلول با ضریب همبستگی 0/97 و میزان درصد رس با ضریب همبستگی 0/96 به ترتیب بیشترین معنی داری را در سطح 95% داشته اند. سپس ارائه مدل با استفاده از عوامل موثر ذکر شده و نرم افزار آماری SPSS از دو روش Enter و Backward صورت گرفت و پتانسیل رشد طولی خندق ها در سال های آتی از طریق مقایسه مقادیر برآورد شده توسط مدل و مقادیر اندازه گیریشده توسط عکس های هوایی بررسی شد. در نهایت با توجه به اختلاف دقت 0.001درصدی بین دو روش Enter و Backward روش Backward پیشنهاد شد.
Gully erosion is one of the most complicated and destructive kinds of watererosion. In order to prevent this erosion, the important factors of gully headadvancement must be recognized. For this case, this research has been done in one ofthe sub basins of Hable Rood drainage basin with name’s of Dehnamak in arid andsemiarid weather. Then, effective factors of gully head advancement of four models:Thompson, SCS(І), SCS(ІІ) and FAO, that are: gully head cut watershed area, claypercentage amounts, gully bottom slope percentage and other factors such as solublesalts percentage, silt percentage amounts and sand percentage amounts have beenminded. Meaning amount of each effective factor with gully head advancementamounts in stage of 95% in period of time 1956 to 2005 studied.Result of statistical studies shows, factors such as gully head cut watershed areawith correlation coefficient of 0.98, soluble salts percentage with correlationcoefficient of 0.97 and clay percentage amounts with correlation coefficient of 0.96,intermittently have a most meaning in stage of 0.95. After this, model with usingeffective factors, above mentioned, and SPSS software and two methods, Enter andBackward formed. Then, potential of gully head advancement in following years in theway of comparison estimated amounts by models and measure amounts by aerialphotos studied. Finally with regards to minute difference of 0.001% between twomethods Enter and Backward, Backward method proposed.