بررسی تاثیر پخش سیلاب در آبخوان بر وضعیت کشاورزی و سطح سفره های آب زیر زمینی مناطق پایین دست حوضه آبخیز تسوج با استفاده ازGISو تصـاویر ماهواره ای

محورهای موضوعی : جغرافیای سیاسی

حسین سعادتی ¹ , مقصود خیام ²

1 - ندارد
2 - ندارد

تاریخ دریافت : 1393/09/07 تاریخ پذیرش : 1393/09/07 تاریخ انتشار : 1387/08/01

کلید واژه: آبخوان تسوج, تصاویر ماهواره ای و GIS, تغذیه, پوشش گیاهی, چاه های پیزومتری,

چکیده مقاله :

یکی از راه های مهم برای مقابله با خطر سیلاب، خشکسالی و کم آبی، پخش سیلاب در آبخوان است. این تحقیق، به منظور ارزیابی طرح پخش سیلاب در محدوده پائین دست ایستگاه آبخوان تسوج واقع در شمال دریاچه ارومیه و حوضه های آبخیز مشرف به شهر تسوج و روستاهای انگشتجان و امستجان انجام شد. این ایستگاه در سال 1376 تاًسیس گردیده است. بارش متوسط سالانه حوضه 362.3 میلی‌متر و تبخیر و تعرق متوسط سالانه 5/989 میلی‌متر است. مساحت حوزه آبخیز در بالا دست ایستگاه هیدرومتری 5590 هکتار و مساحت عرصه پیشنهادی پخش سیلاب 3000 هکتار می باشد. اهداف مورد نظر در این تحقیق بررسی اثرات پخش سیلاب بر افزایش میزان کمیت پوشش گیاهی و تغذیه سفره های آب زیرزمینی در ایستگاه پخش سیلاب تسوج می باشد. برای اندازه گیری تغییرات سطح اراضی کشاورزی و پوشش گیاهی پائین دسـت ایـستگاه از دو تصویر ماهـوارهای لندست TM (1992)، ETM2002 و 2006 و نرم افزار های مربوطه استـفاده شده است. تفسـیر تصـاویر به روش هیبرید یا تفسیر چشمی بر روی صفحه مانیتور انجام شد. نتایج حاصل از بررسی های تصاویر ماهواره ای نشان داد که میزان پوشش گیاهی در طول سال های بهره برداری از 18 % در قبل از بهره برداری از پروژه آبخوانداری به 43/34 % در سال 1384 افزایش یافته است. میزان درصد خاک بدون پوشش نیز در طول نه سال روند کاهشی را نشان داد. بررسی تغییرات سطح سفره آبهای زیرزمینی اراضی پائین دست با استفاده از نقشه‌های‌پیزومتری چاههای منطقه نشان می دهد که علیرغم خشکسالی‌های‌ اخیر، افـت قـابل ملاحظـه‌ای مشاهده نشده و از سوی دیگر افزایش نسبی نیز در آبدهی چاه های منطقه ایجاد شده است. افزایش پتانسیل آبی منطقه و به تبع آن افزایش نسبی در سطح اراضی کشاورزی از آثار مستقیم احداث ایستگاه‌ آبخوان بوده و لازم است که برای بررسی های اقتصادی به آثار غیر مستقیم احداث ایستگاه نیز پرداخته شود. بررسی هیدروگراف واحد دشت تسوج نشان دهنده 10 متر افت آب زیرزمینی در طول سال های 73 تا 80 می باشد. ولی بعد از سال 1380 یعنی بعد از آب گیری پروژه پخش سیلاب، سطح آب زیرزمینی افت نکرده و در حال تعادل بوده است.

چکیده انگلیسی:

One of the methods for water supplying and control of drying and flood is theapplication of water flooding. The work reported here was conducted at theexperimental station located in Tassuj plain, 110 km north-west of Tabriz in thenorthern of Oroumiye lake, situated between 45°18 to 45° 33E and 38° 15 to 38° 24 N,with an average annual precipitation of 362.3 mm, and average annual evaporation of989.5 mm. The study basin has an area of 5590 km2 with 3000 km2 on which floodspreading is possible. The aims of this research are investigation of efficacy of FloodSpreading Project (FSP) on vegetation cover and recharge of groudwater in Tassujstation. Remote sensing and GIS systems are effective and efficient techniques inwatershed management and investigation flood distribution in plains. After preparingmentioned parameters in GIS environment (using Arc GIS software), digital maps andtwo satellite images TM (1992) and ETM (2002, 2006) of the study area from floodspreading of Tassuj was used. Images were interpretated by Hybrid or optic method oncomputer monitor. The results were indicated that vegetation cover increased afterFlood Spreading Project equal 18% to 34% in 1378 to 1384 year. Bare soil decreasesin 9 years at last too. Deposit of drying, groundwater level does not decrease but alsodischarge of wells was increased. Study of unit hydrograph of Tassuj plain wasdeterminated that groundwater level decreases equal 10 meters in 1373 to 1380 butafter flood spreading in the1380 year it increased.