شناخت مناطق حساس به فرسایش از طریق بررسی مدل Fargas (مطالعه موردی : حوزه آبخیز سنگاب)
محورهای موضوعی : جغرافیای سیاسی
حسن احمدی
1
(ندارد)
علی اصغر محمدی
2
(مسئول مکاتبات)
کلید واژه: : فرسایش, مدل فارگاس, عکسهای هوائی, تراکم آبراهه,
چکیده مقاله :
جهت شناخت منابع بحرانی رسوبزا در سطح حوزه های آبخیز بزرگ، میتوان براحتی از اطلاعات در دسترس زمینی در مقیاس منطقه ای استفاده کرد. روش تحقیق حاضر جهت کسب ارزیابی های لازم به صورت کمی برای مدیریت محیطی تهیه شده است. لذا تلاش میکند روش Fargas و همکارانش را مطالعه و استفاده نماید. این روش در یکی از زیرحوزه های، حوزه آبخیز حبله رود به نام سنگاب با سطح 71/7684 هکتار در شمال شرقی ایران و در قسمتهای اقلیمی خشک و نیمه خشک ایران واقع شده، اعمال شده است. هدف اصلی از این مدل، استفاده از داده های پایه زمینی که منجر به فرسایش شده و شامل تولید، انتقال و تجمع رسوبات از طریق مسیرهای آبی(آبراهه ها) در سطح حوزه آبخیز، میباشد. این مدل بر پایه انتخاب مناطق همگن تراکم آبراهه و سنگ شناسی بوسیله اتصال واحدهای پایه، سیستم نسبتی بدست می آید. ارزش های تراکم زهکشی بر اساس کلاس فرسایش و سنگ شناسی نیز بوسیله شاخص های فرسایش برگرفته از FAO(1997) نسبت دهی میشوند. ترکیب و کلاسه بندی مجدد نتایج تقریبا پنج کلاس خطر رسوب را بر اساس مدل Fargas و همکارن(1997) بدست می دهد. مزیت این روش اینست که تنها از دو عامل اصلی فرسایش که شامل سنگ شناسی و تراکم آبراهه است، استفاده میکند. بطوریکه این عاملها در نقشه های زمین شناسی و توپوگرافی در کشورمان ایران وجود دارد. مقیاس نقشه ها 1:50000 بوده و مدل از طریق پایه وکتوری GIS (نرم افزار Arc GIS9.2) اجرا شده است. روش کار مورد آزمون نشان داده است که جهت تحقیقات اولیه برای ارزیابی فرسایش و طرحهای حفاظت خاک در سطح منطقه ای میتواند مفید باشد. همچنین جهت تعیین مناطقی که نیاز به تجزیه و تحلیل های بیشتری داشته و در نهایت مدیریت محیطی قابلیت ارتقاء را دارد.
In order to identify critical sediment sources in large catchments, using easilyavailable terrain information at regional scale, a methodology has developed to obtaina qualitative assessment necessary for environmental management. So it has been triedto study and used Fargas and etal, method in this research. This has been done in oneof the sub-basins of Hable Rood basin called Sangab with an area of 7684.71 hac inNE Iran, arid and semiarid climate of Iran. The main objective of this model is to usebasic terrain data related to the erosive processes that contribute to the production,transportation and accumulation of sediments through the main water paths in thewatershed. This model is based on the selection of homogeneous zones regardingdrainage density and lithology, achieved by joining the basic units by a rating system.The values of drainage density are rated according to an erosion class. The lithology israted by erosion indexes, adapted from FAO (1977). The combination andreclassification of the results brings about five qualitative classes of sediment riskaccording to Fargas and etal (1997). The privileges of this method is, it used only twomain factors of the erosion, that are lithology and drainage density, and this factors arein our geologic and topographic maps in Iran. The mapping scale was 1:50000 and themodel were implemented through a vector GIS (Arc GIS9.2). The tested methodologyhas been proved useful as an initial approach for erosion assessment and soilconservation planning at regional level and also to select priority areas where furtheranalyses can be developed and finally for environmental management.